Historia życia zakonnego. Od początków do naszych czasów

Franz Metzger, Karin Feuerstein-Praßer

Historia życia zakonnego

Od początków do naszych czasów

Wydawnictwo Jedność 2009
ISBN 978-83-7442-521-6

Wprowadzenie

Jakie są korzenie Europy? Na to pytanie mamy tyle kompleksowych odpowiedzi, ile kontynent ten posiada kompleksowych form wyrazu. Jeśli identyfikujemy Europę z „chrześcijańskim Zachodem”, to w każdym razie chrześcijaństwo należy do jego podstawowych fundamentów. Jednakże w jaki sposób stało się ono częścią tego fundamentu? W poszukiwaniu źródła chrześcijaństwa w tej części świata natrafiamy ustawicznie, bądź co bądź, na potężny, owszem, decydujący ruch – monastycyzm, któremu kształt nadała reguła świętego Benedykta z Nurski, odpowiadająca szczególnej dynamice europejskiej.

A może dynamika ta została stworzona? Koncepcja „módl się i pracuj” zwyciężyła po raz pierwszy powszechny w starożytności podział na pracę (fizyczną) dla niewolników i ćwiczenia duchowe dla ludzi wolnych. Nowy etos pracy uratował ekonomię Europy od druzgocącej klęski w okresie wędrówki ludów, podczas gdy duchowość mnichów i mniszek nadała młodym narodom nowy i przyszłościowy wymiar: duchowy i religijny.

W następstwie tych uwarunkowań paradoks monastycyzmu – czyli świadome „odchodzenie od świata” po to, by na niego oddziaływać – jako jego owocna siła.

We wczesnym i późniejszym średniowieczu mieszkańcy klasztorów stali się dosłownie budowniczymi Zachodu. Ich pionierska praca nie ograniczała się tylko do przekazywania chrześcijańskiej doktryny wiary. Zagospodarowywali oni przez swą ciężką pracę lasy i bagna, rozwijali nowe style budowlane i postępowe techniki agrarne, uczyli zdolne dzieci wieśniaków czytania, a nadto przechowywali w swych bibliotekach wiedzę przekazaną przez starożytnych. Także w czasach późniejszych duchowe wychodzenie poza sprawy tego świata nie przeszkadzało mnichom i mniszkom pamiętać o nędzy i potrzebach doczesnej rzeczywistości. Dotyczyło to w równym stopniu zajmujących się kaznodziejstwem „mnichów żebrzących” w rozwijających się pod koniec średniowiecza miastach, jak również naznaczonych głęboką duchowością wspólnot zakonnych w czasach społecznych i duchowych przełomów. „Żołnierze Jezusa” Ignacego Loyoli znaleźli więc w równej mierze odpowiedzi na pytania współczesnego świata, jak to czyniły liczne zakony w XIX wieku dla społeczeństwa przemysłowego.

W historii monastycyzmu zachodniego czasy rozkwitu ciągle przeplatały się z okresami ciężkich kryzysów, z których jednak zawsze było jakieś wyjście dzięki uwzględnieniu podstawowych zasad rozwijanych od półtora tysiąca lat. Historia monastycyzmu zachodniego daje tym samym wysoce pouczający wgląd w ogólną historię Europy, której bez działań ludzi modlitwy, budowniczych i pionierów w zakonnych szatach nie można sobie ani wyobrazić, ani zrozumieć. Kiedy papież Paweł VI w 1964 roku ogłosił świętego Benedykta „patronem Europy”, uczcił tym samym nie tylko jedną z wielkich osobistości tego kontynentu, lecz także potwierdził historyczny fakt.

Norymberga, kwiecień 2006 Franz Metzger
Karin Feuerstein-Praßer

opr. aś/aś