Bracia z Bliskiego Wschodu

Recenzja książki "Zapomniani bracia", autorzy: Andrzej Flis, Beata Kowalska

Bliski Wschód jest kolebką chrześcijaństwa, stąd trwają tak dotąd wspólnoty pielęgnujące najstarsze tradycje, zwyczaje i zabytki. Ponieważ od piętnastu wieków pozostawały poza głównym nurtem chrześcijaństwa, są często mało znane, a nawet zapomniane. Wspólnoty założone przez św. Piotra i Pawła, Jakuba i Tomasza trwają dzisiaj na terenach Turcji, Syrii, Libanu, Jordanii, Iraku, Iranu oraz Izraela. W ciągu swej bogatej historii uchroniły największy skarb, jakim było orędzie Jezusa, chociaż czasami łączyło się to z niezwykłym heroizmem i poświęceniem, aż do męczeństwa. Obecnie rozproszenie ich wydaje się być jeszcze bardziej niebezpiecznych zjawiskiem: wielu z nich z powodów ekonomicznych emigruje, poszukują nowych perspektyw życiowych daleko od swych wiosek i miasteczek. Wielu obawia się represji i prześladowania ze strony muzułmańskiej większości. Stąd mówić trzeba wprost o "ginącym świecie" chrześcijan, których początki sięgają Jakuba z Nisbis, Eugeniusza Wielkiego, Efrema, Szymona Słupnika i innych wschodnich świętych. Z tym zjawiskiem, któremu trudno zaradzić, wiąże się pilna potrzeba udokumentowania ostatnich śladów tego świata, który odchodzi w zastraszającym tempie.

Podjęli się tego dwaj krakowscy naukowcy: dr Beata Kowalska - pracownik Zakładu Badań Problemów Ludnościowych Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prof. dr hab. Andrzej Flis - kierownik Zakładu Porównawczych Studiów Cywilizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor wielu prac z dziedziny antropologii społecznej, socjologii i filozofii. W latach 1998 - 2000 przeprowadzili badania terenowe na Bliskim Wschodzie, wędrując śladem syryjskich wspólnot chrześcijańskich.

Bogatą dokumentację tych badań, w formie interesujących i pięknych fotografii, zaprezentowali w książce - albumie wydanym przez Wydawnictwo WAM. Wprowadzeniem do części dokumentacyjnej jest szkic na temat dziejów chrześcijaństwa na Bliskim Wschodzie, ze szczególnym uwzględnieniem różnych odmian syryjskich wspólnot chrześcijańskich: Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego (jakobici), Asyryjskiego Kościoła Wschodu (nestorianie) oraz Kościoła chaldejskiego. O zbliżaniu się tych Kościołów do Rzymu świadczy fakt podpisania w Watykanie (1984) wspólnej deklaracji duszpasterskiej przez Jana Pawła II i patriarchę Syryjskiego kościoła Ortodoksyjnego Mor Ignatiusa Zakkę, a także deklaracji chrystologicznej podkreślającej doktrynalną zbieżność stanowisk katolików i nestorian, ogłoszonej w 1994 roku przez Papieża i katolikosa Asyryjskiego Kościoła Wschodu Mar Dinkhę IV.

Szerokie opisy poszczególnych zdjęć, zawierające bogatą historyczną i socjologiczną treść, mapki oraz same zdjęcia wprowadzają czytelnika w atmosferę niepowtarzalnych zabytków, zwyczajów i tradycji chrześcijańskiego Bliskiego Wschodu. Jest to tym bardziej interesujące, że wiele z nich można spotkać podczas podróży w tamte regiony świata, jednak brak objaśnień i komentarzy nie pozwala w pełni czerpać z tych doświadczeń.

Książka nie wymaga rekomendacji, gdyż sama jej oryginalna treść oraz piękna szata graficzna są najlepszą jej reklamą. Odnotować należy jednak, że pojawiła się na rynku księgarskim i można już po nią sięgnąć.