Zasady prowadzenia działalności gospodarczej przyjęte podczas obrad Okrągłego Stołu w Caux

W obliczu głębokich przemian zachodzących w świecie Okrągły Stół z Caux, skupiający liderów biznesu z Europy, Japonii i Stanów Zjednoczonych, deklaruje zaktywizowanie kół biznesu i przemysłu jako istotnej siły wyznaczającej kierunek globalnych przemian.

Okrągły Stół powstał w 1986 roku dzięki inicjatywie Frederika Philipsa (byłego Prezesa Philips Electronics) i Oliviera Giscard d’Estaing (Wiceprezesa Zarządu INSEAD) w celu łagodzenia napięć pojawiających się z coraz większą siłą w sferze działalności gospodarczej. Stawia on sobie za zadanie rozwinięcie konstruktywnych stosunków ekonomicznych i społecznych pomiędzy krajami reprezentowanymi przez uczestników Okrągłego Stołu, a także pilne przyjęcie wspólnych zobowiązań wobec reszty świata.

Idąc za intencją Ryuzaburo Kaku, Prezesa Zarządu Canon Inc., Okrągły Stół skupia uwagę na znaczeniu globalnej wspólnej odpowiedzialności kół biznesu za zmniejszanie gospodarczych i społecznych zagrożeń dla pokoju i stabilizacji w świecie. Okrągły Stół uznaje, że wspólne przywództwo jest konieczne dla ożywienia i większego zharmonizowania świata. Kładzie nacisk na rozwój trwałej przyjaźni, zrozumienia i współpracy, opartych na wspólnym szacunku dla najwyższych wartości moralnych i na odpowiedzialnym działaniu jednostek w ich własnych sferach wpływu.

Wprowadzenie

Jesteśmy przekonani, że wspólnota światowego biznesu powinna odegrać istotną rolę w poprawie ekonomicznych i społecznych warunków życia. Jako wyraz tych aspiracji dokument niniejszy stawia sobie za cel sformułowanie światowego standardu, który mógłby stać się miarą dla zachowań w biznesie. Chcemy zainicjować proces, który rozpozna wartości wspólne i pogodzi wartości różniące, a tym samym określi akceptowalny i respektowany przez wszystkich wzorzec postępowania w biznesie.

Nasze zasady opierają się na dwóch podstawowych ideałach etycznych: kyosei i ludzkiej godności. Japońska idea kyosei oznacza: razem żyć i pracować dla wspólnego dobra, umożliwiając współpracę i wzajemną pomyślność w ramach zdrowego i uczciwego współzawodnictwa. Idea "ludzkiej godności" odwołuje się do nienaruszalności (sacredness) czy wartości każdej osoby jako celu samego w sobie, a nie tylko środka do spełnienia celów innych czy nawet wymogu większości.

W Zasadach Ogólnych (Dział 2) staramy się wyjaśnić istotę kyosei oraz idei "ludzkiej godności", podczas gdy szczegółowe Zasady postępowania wobec interesariuszy (stakeholders) (Dział 3) dotyczą ich praktycznego zastosowania.

Język i forma naszego dokumentu zawdzięczają wiele Zasadom z Minnesoty - deklaracji o postępowaniu w biznesie, rozwiniętej przez Minnesota Center for Corporate Responsibility. Instytucja ta gościła nasz komitet roboczy - w skład którego wchodzili przedstawiciele Japonii, Europy i Stanów Zjednoczonych - oraz przewodniczyła jego obradom.

Postępowanie w biznesie może wpływać na stosunki pomiędzy narodami oraz na pomyślność i dobrobyt nas wszystkich. Działalność gospodarcza bywa często pierwszym kontaktem między narodami, a poprzez sposób, w jaki powoduje społeczne i ekonomiczne zmiany, ma znaczący wpływ na poziom lęku lub zaufania odczuwany przez ludzi na całym świecie. Członkowie Okrągłego Stołu z Caux kładą główny nacisk na uporządkowanie "własnego domu" i ustalenie raczej tego, co jest słuszne, niż tego, kto ma rację.

DZIAŁ 1. PREAMBUŁA

Przepływ siły roboczej, kapitału, produktów i technologii prowadzi do globalizacji działalności gospodarczej, zarówno jeśli chodzi o same transakcje, jak i ich skutki.

Prawa i siły rynkowe są koniecznymi, ale nie wystarczającymi wskazówkami w działalności gospodarczej.

Odpowiedzialność kół biznesu za linię postępowania i podejmowane działania oraz poszanowanie godności i dobra wszystkich interesariuszy (stakeholders)1  mają fundamentalne znaczenie.

Wspólne wartości, włączając w to aktywne zaangażowanie w dzieło powszechnej pomyślności, są tak samo istotne dla społeczności globalnej, jak dla społeczności lokalnych.

Z tych powodów oraz dlatego że biznes może być niezwykle silnym nośnikiem korzystnych przemian społecznych, proponujemy poniższe zasady jako fundament dialogu i działań liderów gospodarczych, mając na celu wypracowanie poczucia odpowiedzialności w biznesie. Czyniąc tak, potwierdzamy konieczność uwzględniania wartości etycznych przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych. Bez tych wartości nie jest możliwa stabilna współpraca gospodarcza i przetrwanie społeczności światowej.

DZIAŁ 2. ZASADY OGÓLNE

Zasada 1. Odpowiedzialność w prowadzeniu działalności gospodarczej: od odpowiedzialności wobec akcjonariuszy ku koncepcji odpowiedzialności wobec interesariuszy

O społecznej wartości danego przedsięwzięcia gospodarczego decyduje poziom zamożności i zatrudnienia, jakie ono zapewnia, jak również dostarczane na rynek produkty i usługi o cenie odpowiadającej ich jakości. Aby wytwarzać taką wartość, firmy muszą utrzymać swoją ekonomiczną kondycję i potencjał, jednakże samo przetrwanie nie jest tu celem wystarczającym.

Firmy mają do odegrania istotną rolę w poprawie warunków życia wszystkich swoich klientów, pracowników i akcjonariuszy poprzez dzielenie z nimi wytworzonego w procesie gospodarczym bogactwa. Także dostawcy i konkurenci mają prawo oczekiwać od firm honorowania zobowiązań w duchu uczciwości i rzetelności. Firmy, jako odpowiedzialni członkowie społeczności - lokalnych, narodowych, regionalnych i globalnych - mają swój udział w kształtowaniu ich przyszłości.

Zasada 2. Ekonomiczne i społeczne oddziaływanie biznesu: ku innowacjom, sprawiedliwości i wspólnocie światowej

Firmy zakładane za granicą w celu podejmowania działalności produkcyjnej lub handlowej również tam powinny - poprzez tworzenie nowych miejsc pracy i zwiększanie siły nabywczej obywateli - powinny przyczyniać się do społecznego postępu. Firmy także wspierać prawa człowieka i edukację oraz przyczyniać się do wzrostu zamożności i ożywienia gospodarczego krajów, w których działają.

Firmy winny przyczyniać się do rozwoju ekonomicznego i społecznego nie tylko tych krajów, w których działają, ale także - poprzez efektywne i rozważne wykorzystywanie zasobów naturalnych, stosowanie się do zasad wolnej i uczciwej konkurencji, a także położenie nacisku na innowacje w technologii, na metody produkcji, marketingu i komunikacji - do rozwoju całej wspólnoty światowej.

Zasada 3. Postępowanie w biznesie: wyjście poza literę prawa ku duchowi zaufania

Akceptując słuszność uregulowań prawnych dotyczących tajemnicy handlowej, firmy powinny uznać, że szczerość, otwartość, prawdomówność, dotrzymywanie obietnic i przejrzystość (transparency) działania przyczyniają się nie tylko do zwiększenia własnej wiarygodności i stabilności, ale także do łagodzenia napięć pomiędzy firmami i usprawniania zawieranych przez nie transakcji, szczególnie na poziomie międzynarodowym.

Zasada 4. Poszanowanie dla reguł prawnych

Dla uniknięcia napięć oraz w celu promowania coraz swobodniejszego handlu, równych warunków konkurencji, jak również uczciwego i bezstronnego traktowania wszystkich uczestników, firmy powinny szanować zarówno prawo międzynarodowe, jak i lokalne. Ponadto powinny one uświadomić sobie, że niektóre działania, chociaż legalne, mogą przynieść niepomyślne skutki.

Zasada 5. Wspieranie wielostronnej wymiany handlowej

Firmy powinny wspierać wielostronne układy handlowe ustalone przez GATT/Światową Organizację Handlu i podobne międzynarodowe porozumienia. Powinny współuczestniczyć w staraniach na rzecz promowania postępowej i rozsądnej liberalizacji handlu oraz złagodzenia tych lokalnych ograniczeń, które w sposób bezzasadny szkodzą globalnej wymianie. Winny jednak respektować przy tym cele polityki narodowej.

Zasada 6. Szacunek dla środowiska naturalnego

Każda firma powinna chronić i - gdzie to jest możliwe - przyczyniać się do poprawy stanu środowiska, promując zarazem jego długofalowy rozwój i nie dopuszczając do marnotrawstwa zasobów naturalnych.

Zasada 7. Unikanie działań sprzecznych z prawem

Firma nie powinna brać i dawać łapówek ani też osłaniać tego rodzaju procederu, nie powinna uczestniczyć w praniu brudnych pieniędzy czy innych działaniach korupcyjnych. Przeciwnie, powinna nawiązywać współpracę z innymi firmami i organizacjami w celu eliminowania tych praktyk. Nie powinna handlować bronią lub materiałami, które mogą zostać użyte w działalności terrorystycznej, handlu narkotykami oraz przestępczości zorganizowanej.

Dział 3. Zasady postępowania wobec interesariuszy

Klienci

Jesteśmy zwolennikami godnego traktowania wszystkich klientów, niezależnie od tego, czy kupują produkty lub usługi bezpośrednio od nas, czy też nabywają je na rynku w inny sposób. Dlatego też mamy obowiązek:

• oferować naszym klientom produkty i usługi najwyższej jakości, zgodnie z ich wymaganiami;
• uczciwie traktować klientów we wszystkich aspektach naszych gospodarczych działań, włączając w to wysoki poziom usług i środków, które mają przynieść zadośćuczynienie niezadowolonym;
• dołożyć wszelkich starań, aby nasze produkty i usługi przyczyniały się do zachowania lub polepszenia zdrowia oraz bezpieczeństwa naszych klientów, a także jakości środowiska naturalnego;
• dbać, aby charakter oferowanych produktów oraz działań marketingowych i reklamowych nie naruszał zasady poszanowania ludzkiej godności; oraz
• szanować integralność kulturową klientów.

Pracownicy

Jesteśmy zwolennikami poszanowania godności każdego pracownika i traktowania interesów pracowniczych z należną powagą. Dlatego też mamy obowiązek:

• tworzyć miejsca pracy i zapewniać wynagrodzenie, które poprawi warunki życia pracowników;
• zapewnić takie warunki pracy, które szanują zdrowie pracownika i jego godność;
• być uczciwym w kontaktach z pracownikami i prowadzić politykę jawności informacji, ograniczaną jedynie przez przepisy prawne i wymogi konkurencji;
• słuchać uważnie i - gdzie jest to możliwe - stosować się do sugestii, propozycji, żądań i zażaleń pracowników;
• kiedy pojawi się konflikt, podejmować negocjacje w dobrej wierze;
• unikać praktyk dyskryminacyjnych i zagwarantować pracownikom równość traktowania oraz szans niezależnie od płci, wieku, koloru skóry i wyznania;
• promować w firmie zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych tam, gdzie mogą być autentycznie użyteczni;
• w miejscu pracy chronić pracowników przed możliwymi do uniknięcia obrażeniami i chorobami;
• zachęcać pracowników i pomagać im w zdobywaniu przydatnych oraz dających się wykorzystać także w innych zawodach umiejętności i wiedzy; oraz
• być wrażliwym na wiążące się często z decyzjami gospodarczymi poważne problemy bezrobocia i współpracować z rządami, organizacjami pracowniczymi oraz innymi agendami w celu rozwiązania tych kwestii.

Właściciele / inwestorzy

Cenimy zaufanie, które pokładają w nas inwestorzy. Dlatego też mamy obowiązek:

• profesjonalnie i rzetelnie zarządzać, by zapewnić uczciwe i konkurencyjne zyski z poczynionych inwestycji;
• ujawniać właścicielom / inwestorom istotne informacje pod warunkiem przestrzegania zobowiązań prawnych i ograniczeń wynikających z zasady konkurencji;
• mieć w swej pieczy, chronić i powiększać aktywa właścicieli / inwestorów; oraz
• uwzględniać żądania, sugestie, skargi i formalne postanowienia właścicieli / inwestorów.

Dostawcy

Nasze stosunki z dostawcami i podwykonawcami muszą opierać się na wzajemnym szacunku. Dlatego też mamy obowiązek:

• dążyć do uczciwości i prawdomówności we wszystkich naszych działaniach, włączając w to politykę cenową, licencyjną i udzielanie prawa sprzedaży;
• dbać, by nasza działalność gospodarcza była wolna od działań wymuszających i niepotrzebnych roszczeń sądowych;
• sprzyjać długoterminowej stabilizacji w relacjach z dostawcami stosownie do wartości, jakości, konkurencyjności i solidności;
• dzielić się z dostawcami informacjami i włączać ich w nasz proces planowania;
• płacić dostawcom w terminie i zgodnie z przyjętymi zasadami; oraz
• poszukiwać, zachęcać i dobierać takich dostawców i podwykonawców, którzy zatrudniając pracowników przestrzegają zasady poszanowania ludzkiej godności.

Konkurenci

Jesteśmy przekonani, że uczciwa konkurencja gospodarcza jest jednym z podstawowych warunków wzrostu dobrobytu narodów oraz czynnikiem, który umożliwi ostatecznie sprawiedliwy podział dóbr i usług. Dlatego też mamy obowiązek:

• popierać wolny rynek handlu i inwestycji;
• promować zachowania konkurencyjne, które są korzystne dla społeczeństwa i środowiska oraz są wyrazem wzajemnego szacunku między konkurentami;
• unikać zarówno prób, jak i samego udziału w podejrzanych korzyściach materialnych lub przysługach mających na celu zdobycie przewagi nad konkurentem;
• szanować materialne i intelektualne prawa własności; oraz
• odmawiać przyjmowania informacji uzyskanych w sposób nieuczciwy i nieetyczny, np. poprzez szpiegostwo przemysłowe.

Wspólnoty lokalne

Jesteśmy przekonani, że będąc obywatelami globalnej wspólnoty, możemy wzmacniać te siły reformatorskie i ruchy obrońców praw człowieka, które są aktywne w społeczeństwach, gdzie działamy. Mamy zatem w tych społeczeństwach obowiązek:

• szanować prawa człowieka i instytucje demokratyczne oraz promować je tam, gdzie to jest możliwe;
• uznawać prawne zobowiązania rządów wobec społeczeństwa jako całości i wspierać politykę publiczną oraz działania, które mają na celu promowanie ludzkiego rozwoju poprzez harmonijne stosunki pomiędzy gospodarką i innymi obszarami życia społecznego;
• współpracować z tymi siłami społecznymi, które przyczyniają się do podnoszenia poziomu zdrowia, edukacji, zamożności oraz bezpieczeństwa w miejscu pracy;
• promować i stymulować trwały rozwój oraz odgrywać wiodącą rolę w działaniach na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego, a także mieć pieczę nad zasobami naturalnymi Ziemi;
• popierać pokój, bezpieczeństwo, różnorodność i społeczną integrację;
• szanować integralność kultur lokalnych; oraz
• być dobrym obywatelem wspólnoty poprzez łożenie na cele charytatywne, edukacyjne i kulturalne oraz sprzyjanie uczestnictwu pracowników w życiu społecznym i inicjatywach obywatelskich.

Lipiec 1994

tłum. Janina Filek

Tekst drukujemy za łaskawą zgodą The Caux Round Table Secretariat.