Sympozjum naukowe o modlitwie w kontaktach chrześcijańsko-muzułmańskich

Dnia 10 kwietnia 2008 r. odbyło się w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II sympozjum „Modlitwa przestrzenią spotkania i dialogu chrześcijańsko-muzułmańskiego?”, zorganizowane przez Katedrę Historii i Etnologii Religii KUL oraz Centrum Dialogu Kultur i Religii w Pieniężnie przy współpracy nowych władz Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów.

W dwóch przedpołudniowych sesjach prelegenci przedstawiali przykłady spotkań chrześcijan i muzułmanów, w których modlitwa odegrała istotną rolę w przeszłości oraz współcześnie (ks. dr S. Grodź SVD — KUL, RWKiM), skupiając następnie uwagę na Dniu Islamu w Kościele katolickim w Polsce (ks. dr A. Wąs SVD — CDKiR, RWKiM) oraz na spotkaniu europejskich chrześcijan w ramach Journeés d'Arras w Gdańsku w 2007 r., dotyczącym zagadnienia modlitwy z muzułmanami (dr A. Skowron-Nalborczyk — UW, RWKiM).

Część jednej z sesji poświęcono na przedstawienie pojęcia i funkcji kościoła dla chrześcijan (ks. prof. dr hab. Cz. Krakowiak — KUL) i meczetu dla muzułmanów (dr T. Stefaniuk — UMCS). Omówiono też przesłanki teologiczne, które przemawiają za możliwością wspólnego stawania przed Bogiem chrześcijan i muzułmanów, wskazując przy tym, że „formuła z Asyżu” uważana jest już przez niektórych za „zbyt ciasną”. Podkreślano jednak, że wypracowywanie formuły spotkań modlitewnych chrześcijan i muzułmanów wymaga sporej wrażliwości i trudno jest tworzyć jakieś ogólnie obowiązujące wzorce, gdyż istotną rolę odgrywają często warunki lokalne. Zastanawiające są jednak obawy różnych środowisk, które blokują takie inicjatywy (ks. dr hab. I.S. Ledwoń OFM — KUL).

W popołudniowej dyskusji panelowej poprowadzonej przez ks. Mieczysława Puzewicza udział wzięli: Nidal Abu Tabak, imam lubelskiego Centrum Muzułmańskiego, dr Artur Konopacki, współprzewodniczący Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów ze strony muzułmańskiej, pracownik naukowy Uniwersytetu w Białymstoku, ks. dr Dariusz Chwastek, proboszcz ewangelicko-augsburskiej parafii w Lublinie, pracownik naukowy Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej i ks. dr Krzysztof Burski SSP, pracownik naukowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

W czasie dwu i półgodzinnej niezwykle zajmującej dyskusji podkreślano, że zdarzeń z przeszłości nie da się już zmienić, ale można kształtować ich wpływ na nas obecnie. W wypracowywaniu nowych perspektyw chrześcijanie i muzułmanie powinni pogłębiać wzajemną wiedzę o sobie i swoich tradycjach religijnych, ponieważ błędne stereotypy i różne obawy biorą się przede wszystkim z niewiedzy.

W dyskusji poruszono także sprawy drażliwe: problem wzajemności w uznaniu prawa do wolności religijnej, konieczność utrzymywania własnej tożsamości budowanej również przy użyciu elementów religijnych, które niekiedy stoją w wyraźnej sprzeczności z przekonaniami wyznawców drugiej religii oraz kwestię „nawróceń”, czyli realizacji uniwersalistycznych dążeń obu tradycji religijnych.

Sporo ożywienia wniosło także pytanie skierowane przez prowadzącego ks. Puzewicza, do chrześcijan, czy wsparliby inicjatywę budowy meczetu. Dr A. Konopacki, historyk, zwrócił uwagę zebranych na fakt, że w Rzeczpospolitej Obojga Narodów meczety powstawały przy finansowym wsparciu ze strony polskiej szlachty. Uczestnicy dyskusji stwierdzili na koniec, że znak zapytania widniejący w tytule sympozjum jest zbędny. Jeśli już się tam znajduje — co w szczególny sposób wyrażał plakat wiszący w sali obrad, na którym ten znak znajdował się pomiędzy konturami dwóch twarzy — to powinien sygnalizować zagubionego, współczesnego człowieka, któremu chrześcijanie i muzułmanie, dzięki łączącej ich płaszczyźnie religijnej, powinni pomóc.

Choć celem sympozjum była przede wszystkim intelektualna refleksja nad zagadnieniem modlitwy w spotkaniach chrześcijan i muzułmanów, to nie zabrakło też wymiaru praktycznego — na zakończenie obrad muzułmanie wyrecytowali pierwszą surę z Koranu (Al-Fatihę), a chrześcijanie Ojcze nasz.

Stanisław Grodź SVD
Katedra Historii i Etnologii Religii KUL
Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów

opr. mg/mg