Prawa i lewa strona

Jutta Seibert

Leksykon sztuki chrześcijańskiej

Tematy, postacie, symbole

ISBN: 978-83-7442-120-7

wyd.: Wydawnictwo Jedność , Kwiecień 2007

Powrót do indeksu haseł

PRAWA I LEWA STRONA

W Starym Testamencie prawa strona (prawa ręka) uważana jest za lepszą, niosącą błogosławieństwo (np. Ps 110,1: "Wyrocznia Boga dla Pana mojego: Siądź po mojej prawicy, aż Twych wrogów położę jako podnóżek pod Twoje stopy"). Jakub błogosławi swoje wnuki skrzyżowanymi rękoma. W ten sposób młodszy z nich otrzymuje błogosławieństwo wbrew woli ojca (Józef). Symbolika Prawej i lewej strony odgrywała również znaczenie w innych religiach rozpowszechnionych we wschodnich rejonach Morza Śródziemnego (np. podczas sądu Zmarłych w starym Egipcie), skąd została przejęta przez chrześcijaństwo. Sam Chrystus cytuje mesjańską przepowiednię zawartą w psalmie 110 (Mt 22,44; Mk 12,36; Łk 20,42). Mówiąc o swoim powrocie i sądzie ostatecznym opisuje rozdzielenie owiec (ludzi dobrych), które zgromadzi po swojej prawicy, od kozłów (ludzi złych), którzy znajdą się po Jego lewicy (Mt 25,31 i n., kozioł). Dlatego też w scenach sądu ostatecznego po prawej stronie (ręce Chrystusa) umieszczeni są zawsze błogosławieni, a po lewej potępieni. Gdy przedstawiane są panny mądre i panny głupie, pierwsze z nich stoją po prawej stronie Jezusa, a drugie po Jego lewej stronie. Poza scenami sądu ostatecznego prawa strona również uznawana jest za bardziej pozytywną od lewej, np. Ecclesia, uosobienie Kościoła Chrystusa, stoi po prawej stronie krzyża, a Synagoga po lewej (Ecclesia i Synagoga, ukrzyżowanie); złoczyńca na krzyżu stojącym po prawej stronie krzyża Jezusa nawraca się; po prawej stronie Chrystusa stoi także najwyższy z archaniołów, Michał; pod płaszczem Matki Boskiej Opiekuńczej prawa strona zarezerwowana jest dla przedstawicieli duchowieństwa. W scenach ukazujących mężczyzn i kobiety (np. małżeństwa), mężczyzna stoi na ogół po prawej stronie. Jednak zawsze honorowe miejsce po prawej stronie krzyża Chrystusa przysługuje Jego matce, Maryi. Ulubiony uczeń Jezusa, św. Jan, stoi po lewej stronie krzyża (ukrzyżowanie). Maryja w scenie koronacji oraz jako królowa niebios siedzi najczęściej po prawej stronie Chrystusa. Prawa ręka zawsze wykonuje gest błogosławieństwa, np. w przedstawieniach Chrystusa, Dzieciątka Jezus, czy też w scenach, w których pojawia się sama ręka jako symbol Boga (ręka Boża). Odwrócenie prawej i lewej strony - Alfa i Omega.

opr. aw/aw