Otyłość i związane z nią zagrożenia dla zdrowia

Przez ostatnich kilka dziesięcioleci otyłość figuruje wśród głównych chorób cywilizacyjnych. Szczególnie w państwach wysoko rozwiniętych i rozwijających się osób cierpiących na tę przypadłość jest najwięcej. Łatwo dostępna, wysokoenergetyczna i tania żywność oraz statyczny tryb życia przyczyniają się do tego, iż otyłych przybywa zarówno wśród dorosłych, jak i wśród dzieci. Jest to sytuacja niepokojąca, ponieważ otyłość podwyższa względne ryzyko zapadalności na wiele chorób oraz przyczynia się do wcześniejszej śmierci.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) otyłość jest nadmiernym nagromadzeniem tłuszczu w obrębie tkanki tłuszczowej, prowadzącej do pogorszenia stanu zdrowia[1]. Jednak mimo tego, że otyłość czy nadwaga występują w momencie, gdy indeks masy ciała osoby dorosłej (BMI[2]) przekracza 25, to o podwyższonym ryzyku wystąpienia przewlekłych chorób można mówić w momencie, gdy wynosi on więcej niż 21[3]. U dzieci, ze względu na niestałe tempo wzrostowe tkanki tłuszczowej, ustalenie nadwagi nie jest tak łatwe. Dlatego wskaźnik BMI dziecka należy umieścić na tak zwanej siatce centylowej i jeżeli przekracza on 90 centyl dziecko ma nadwagę, jeśli 97 — cierpi na otyłość[4].                       Istnieje wiele negatywnych konsekwencji zdrowotnych związanych z otyłością. Przykładowo, osoby otyłe o wiele częściej zapadają na różnego rodzaju nowotwory (zwiększone ryzyko zachorowalności na raka piersi, raka jelita grubego czy raka trzustki), mają obniżoną płodność, cierpią na bóle pleców, grozi im ryzyko powikłań podczas znieczulenia ogólnego, a także wad płodu. Co więcej, trzykrotnie wzrasta u nich prawdopodobieństwo zapadnięcia na takie choroby jak cukrzyca i nadciśnienie czy dolegliwości jak bezdech nocny. Osoby korpulentne mają też obniżoną odporność, częściej uskarżają się na problemy ze skórą czy na przewlekłe codzienne bóle głowy[5]. Często ich niepełnosprawności towarzyszy zapalenie stawów, które u osób z wagą w normie występuje prawie czterokrotnie rzadziej. Nie sposób nie wspomnieć również o problemach ze snem, większej podatności na zachorowanie na depresję czy na chorobę Alzheimera, a także o tym, że BMI powyżej 25 skraca oczekiwaną długość życia o 2 lata, a do 2050 szacuje się, że może to być ubytek rzędu nawet 5 lat[6].                                                                                                    Wyższa waga ciała niesie ze sobą różne konsekwencje społeczne. U dzieci może rzutować na ich wyniki w szkole oraz na występowanie pewnych problemów szkolnych. Przykładowo, przeprowadzono badania, w których wykazano, iż dziewczynki które miały nadwagę w trzeciej klasie szkoły podstawowej były gorzej oceniane przez swoich nauczycieli pod kątem kompetencji społecznych, zachowania w szkole czy podejścia do nauki. Z kolei otyli chłopcy częściej opuszczali szkolne lekcje, ale nie przejawiali zaburzeń zachowania i nie naruszali przyjętych norm moralnych. Natomiast wobec otyłych dorosłych częściej występuje dyskryminacja ze strony sprzedawców; w momencie ubiegania się o pracę, otyli postrzegani są jako osoby o niższych kompetencjach, co widoczne jest także w różnicy w zarobkach — udowodniono, że kobietom z wagą w normie wypłacano wyższe wynagrodzenie niż tym ze znaczną nadwagą[7].                                                                                                                                   Z tego względu, osoby z nadwagą i otyłością powinny jak najszybciej podjąć kroki, aby nadmiernej wadze przeciwdziałać. Będzie to miało widoczne skutki nie tylko w jakości, ale i długości życia. W ogólnych wskazaniach dotyczących zdrowych osób dorosłych, aby utrzymać zdrowie posiłki powinny dostarczać określonej porcji energii w postaci cukrów (45-65% kalorii), tłuszczów (20-35% kalorii) oraz protein (10-35% kalorii)[8]. Codzienne spożywanie różnorodnych produktów spożywczych, regularna aktywność fizyczna czy nawet konsultacja z dietetykiem to kluczowe sposoby na utratę zbędnych kilogramów. Zarówno dorośli, jak i dzieci przez co najmniej 30 minut dziennie powinni być umiarkowanie aktywni fizycznie, to znaczy, że powinni uprawiać gimnastykę, jeździć na rowerze, wykonywać prace ogrodowe i domowe, grabić trawnik, pływać, tańczyć czy spacerować. Badania dowodzą, iż regularne ćwiczenia fizyczne są podstawową zmienną w profilaktyce rozwoju nadwagi[9]. Z kolei, wizyta w poradni dietetycznej sprawi, że profesjonalnie przygotowany plan żywieniowy ułatwi przejście na określoną dietę[10].                                                                                  Podsumowując, otyłość jest wielkim zagrożeniem dla dobrego stanu zdrowia zarówno jednostek, jak i całego społeczeństwa. Jest coraz bardziej powszechna i przez to można ją uznać za jeden z największych obecnych problemów zachodniej cywilizacji. Stanowi też wyzwanie dla współczesnej medycyny bez względu na to czy ocenia się ją z punktu widzenia skróconej długości życia, większej podatności na choroby czy obciążeń finansowych dla społecznego budżetu[11]. Dlatego warto chcieć zmienić ten stan rzeczy i pracować na poprawę jakości życia i osobistego i społecznego.

Bibliografia:

1. 1. Abraham S., Llewellyn-Jones D., Anoreksja, bulimia, otyłość, Tłumaczenie: Joanna Śmigielska. Warszawa 1995.
2. 2. Łuszczyńska A., Nadwaga i otyłość, Warszawa 2007.
3. 3. Ziober A., Nadwaga i otyłość u dzieci, Bielsko Biała 2016.