Kiedy w domu pojawia się choroba

Wśród priorytetowych spraw związanych z opieką chorego w domu nie zawsze znajduje się kwestia urządzenia pokoju. Czy zmiany w mieszkaniu są potrzebne?

To prawda, gdy w domu, często z dnia na dzień, pojawia się osoba wymagająca ciągłej opieki, zasadniczym pytaniem jest, kto zapewni tę opiekę, zwłaszcza gdy wszyscy domownicy pracują - a wiemy, że pracę należy w dzisiejszych czasach szanować. Gdy rodzina trochę ochłonie, kiedy ułoży już harmonogram opieki, pojawiają się kolejne pytania dotyczące tego, jak ją sprawować, jakie udogodnienia zastosować dla samego chorego, ale też dla opiekunów. Przystosowanie mieszkania ułatwiające funkcjonowanie w codziennym życiu jest nieuniknione. Jednak organizacja i umeblowanie mieszkania osoby przewlekle chorej różnić się będzie w zależności od tego, czy jest ona niesamodzielna, ale chodząca, czy też choroba zmuszą ją do leżenia.

Jakie zmiany warto wprowadzić w mieszkaniu osoby niesamodzielnej, ale chodzącej, aby ułatwić codzienne funkcjonowanie?

W tym konkretnym przypadku należy zadbać przede wszystkim o to, aby wokół łóżka chorego w jego pokoju i na drodze do drzwi nie było nic, o co można się potknąć. Niebezpieczeństwo stanowią nie tylko meble, ale także ślizgające się dywany, chodniki i ich zadzierające się rogi. Wskazane jest, aby w łazience położyć na podłodze antypoślizgowe maty. Wyposażyć trzeba w nie także kabinę prysznicową i wannę, jak również zamontować przy nich uchwyty ułatwiające korzystanie z nich. W sprzedaży są także mechaniczne urządzenia wspomagające wchodzenie i wydostawanie się z wanny. W brodzikach przydatne okazują się specjalne siedziska.

Jeżeli chodzi o meble, to - z myślą o wygodzie chorego - należy zadbać o ich stabilność. Dotyczy to zwłaszcza krzeseł i taboretów. Nie jest żadną przesadą oznakowanie pomieszczeń, a na pewno należy zabezpieczyć narzędzia i sprzęt, który może stanowić zagrożenie, zwłaszcza dla osób z chorobą otępienną.

Nie każdy wie o tym, że na dostosowanie warunków mieszkaniowych do potrzeb chorego można otrzymać dofinansowanie. W tym celu warto zwrócić się do rejonowego ośrodka pomocy rodzinie lub miejscowego oddziału Państwowego Funduszu Rehabilitacji i Osób Niepełnosprawnych.

Czy troszcząc się o funkcjonalność, winniśmy brać pod uwagę estetykę? Np. w pokoju mamy zostawić kwiaty, które zawsze tak lubiła, albo fotografie wnuków, czy też uprzątnąć wnętrze i pozbyć się nadmiaru takich drobiazgów, które łatwo strącić?

Przestrzegam, aby w ferworze przystosowywania mieszkania do ułatwienia choremu codziennego życia nie usunąć totalnie wszystkich pamiątek, ulubionych przedmiotów, nie wspomnę już o zdjęciach rodzinnych. Znam taki przypadek, gdy córki podczas pobytu mamy na oddziale onkologicznym postanowiły najlepiej, jak się da, przygotować dom na jej powrót. Chodziło głównie o przestrzeganie zalecenia ochrony przed bakteriami z powodu obniżonej odporności organizmu chorej. Panie wzięły kredyt i zrobiły gruntowny remont całego mieszkania. Jakie wielkie było ich zdziwienie, gdy mama na widok obcego wnętrza najpierw się zdenerwowała, a następnie rozpłakała. Pamiętajmy: ulubione przedmioty i pamiątki niezwykle pozytywnie wpływają na stan psychiczny osób chorych, a zwłaszcza z chorobą otępienną.

Opiekun osoby cierpiącej na chorobę otępienną nie zawsze zakłada, że pozostawiona sama w mieszkaniu może zrobić sobie krzywdę. Czy potrzebne są zabezpieczenia, np. specjalne zamki w oknach, blokada drzwi albo zamknięcie szuflady ze sztućcami?

Ludzie, którzy myślą, że osoba z rozpoznaną chorobą Alzheimera bądź innym rodzajem otępienia nie zrobi sobie krzywdy, są w dużym błędzie. Zapewnienie bezpieczeństwa powinno nastąpić już we wczesnym stadium choroby, chociaż wiem, iż jest to bardzo trudna sytuacja, gdyż podopieczny czuje się ograniczany i nadzorowany. Jednak zapobieganie poparzeniom, skaleczeniom, zatruciom, upadkom jest największym priorytetem opieki. W związku z tym zaleca się zamykanie noży, zapalniczek, zapałek, środków czystości, leków itp. Ponadto wyjmujemy klucze ze wszystkich drzwi w domu - ze względu na ryzyko, że chory zamknie się w jednym z pokojów albo w toalecie. Zabezpieczamy również okna, lustra i wszystko, co stanowi zagrożenie.

Choroba otępienna powoduje, że chory nie potrafi trafić z kuchni do swego pokoju. Oznakowanie mieszkania to dobry pomysł?

Jak już wcześniej wspomniałam, jest ono obowiązkowe! Przykład z książki pt. „Motyl” Lisy Genova, którą polecam wszystkim, a zwłaszcza opiekunom osób z rozpoznanym alzheimerem, pokazuje, że chora, chcąc napić się herbaty, poszła do kuchni sąsiada i zdemolowała ją całą w poszukiwaniu kubka. Gdyby w jej mieszkaniu pomieszczenia i najważniejsze sprzęty były oznakowane, najprawdopodobniej nie doszłoby do takiej sytuacji.

Czy ma znaczenie pozostawienie w pokoju chorego telewizora, radia itd.?

Tak, ponieważ są to bardzo ważne elementy wyposażenia pokoju spędzającego w domu cale dnie przewlekle chorego. Oczywiście ustawienie - szczególnie telewizora - jest bardzo ważne. Ma być jak najbardziej funkcjonalne.

Co z oświetleniem - choremu sprzyja jasne, rozświetlone wnętrze czy raczej zacienione?

W mieszkaniu montujemy dosyć intensywne oświetlenie po to, by umożliwić naszemu choremu lepszą orientację. Istotne jest również oświetlenie nocne w sypialni, aby łatwiej mógł trafić do toalety. Proponuję zakupić małe lampki, które wkłada się bezpośrednio do gniazdka. Zużywają mało prądu, są tanie i bardzo praktyczne.

Dlaczego tak istotny jest wybór łóżka dla osoby przewlekle chorej leżącej?

Tak jak ważne jest przystosowanie całego mieszkania pod kątem potrzeb osoby niesamodzielnej, ale chodzącej, tak niezmiernie ważny - dobór łóżka dla osoby leżącej. Powinno ono spełniać oczekiwania chorego w zakresie wygody, bezpieczeństwa, ale także estetyki. W przypadku osoby długotrwale unieruchomionej obowiązkowo należy zastosować łóżko tzw. szpitalne, inaczej zwane rehabilitacyjnym. Jest ich wiele rodzajów; nie sposób wszystkich wymienić. Dobiera się je w zależności od rodzaju choroby, niedowładów itp. Budowa, wyposażenie i funkcjonalność powinny sprzyjać rekonwalescencji, ułatwiać profilaktykę, a przede wszystkim pielęgnację chorego.

Co powinno cechować dobre łóżko?

Najważniejsze, aby tzw. leże, czyli element podporowy materaca, było łamane, dzięki czemu chorego można ułożyć w pozycji poziomej, półwysokiej i wysokiej. Ustawienie oparcia reguluje się przy pomocy mechanizmu zapadkowego, a obecnie coraz częściej - mechanizmu elektronicznego.

Bardzo istotnym elementem wyposażenia łóżka jest materac. Dla osób długotrwale unieruchomionych bezwzględnym wymogiem jest używanie materacy tzw. przeciwodleżynowych, przy czym mamy dwa ich rodzaje: statyczne i dynamiczne. Materace statyczne - wypełnione kulkami styropianowymi, gąbką poliuretanową, wypełnione wodą, żelem lub powietrzem - mogą być stosowane u osób nienarażonych na powstawanie odleżyn. Natomiast materace dynamiczne okresowo zmieniają punkt podparcia leżącej osoby, w ten sposób zapobiegając powstawaniu odleżyn. Proponuję jednak zwrócić uwagę na jego jakość; wskazane jest, aby posiadał pokrowiec wykonany z materiału przepuszczającego powietrze. Wspomnę jeszcze, że, wybierając łóżko, trzeba wziąć pod uwagę możliwość regulacji jego wysokości.

Skąd wziąć specjalistyczne łóżko?

W obecnej dobie nie powinno być większego problemu z zorganizowaniem łóżka czy innego sprzętu pomocniczego. Można je zakupić w sklepach medycznych, ale też skorzystać z wypożyczalni. Często to szpitale oferują taką usługę, oczywiście za odpłatnością. Na rynku przybywa też typowych wypożyczalni sprzętu medycznego. Decyzję o zakupie czy wypożyczeniu łóżka podejmuje rodzina, biorąc pod uwagę wiele czynników. Należy do nich również koszt.

Jak ustawić je w pokoju chorego?

Najistotniejszym aspektem, który bezwzględnie należy wziąć pod uwagę, jest możliwość swobodnego dojścia opiekuna do chorego z dwóch stron. U osób po udarze mózgu (z porażeniem połowiczym) wszystkie przedmioty, takie jak szafka nocna czy telewizor, powinny znajdować się od strony porażonej. Z tej same strony winny być wykonywane wszystkie czynności życia codziennego, np. karmienie. Ma to na celu aktywizowanie chorej części ciała.

Dziękuję za rozmowę.

LI
Echo Katolickie 29/2015

opr. ab/ab