Kręgosłup - przyczyny różnych dysfunkcji

Dolegliwości narządów ruchu, szczególnie te związane z dysfunkcjami kręgosłupa, są w dzisiejszych czasach bardzo istotnym problemem, nie tylko medycznym, ale i społeczno-ekonomicznym. Badania wykazują, że cierpi na nie blisko 80% populacji. Jest to jedna z najczęściej występujących przyczyn absencji w pracy.

Jak powstaje ból kręgosłupa i czym właściwie jest?

Kręgosłup to nasze naturalne „rusztowanie” podtrzymujące całe ciało. Jest on złożony z 33 kręgów oraz krążków międzykręgowych (dysków zbudowanych z zewnętrznego pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego). Za dyskami, w kanale kręgowym, znajduje się rdzeń kręgowy z którego na każdym segmencie kręgosłupa wychodzą tzw. nerwy rdzeniowe.

W normalnych warunkach dyski pełnią rolę swego rodzaju amortyzatorów przejmujących naturalne obciążenia i chroniących kręgosłup przed przeciążeniami. Jednak w przypadku długotrwałego nadmiernego obciążania, krążki międzykręgowe ulegają uszkodzeniu. W praktyce oznacza to najczęściej uszkodzenie pierścienia włóknistego i wylanie jądra miażdżystego, co potocznie nazywane jest wypadnięciem dysku. W efekcie uciska ono korzenie nerwowe powodując ból, zaburzenia czucia, mrowienia, a czasem drętwienia. Oprócz dolegliwości występujących w obrębie kończyn, głowy lub tułowia, mogą pojawiać się także inne, przypominające choroby narządów wewnętrznych. I tak dysfunkcje kręgosłupa mogą być powodem zasłabnięć, zawrotów głowy, mdłości, wymiotów, migreny, zaburzeń wzroku i słuchu, a także zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

Przyczyny dysfunkcji i bólu kręgosłupa

Do powstawania problemów z kręgosłupem najczęściej przyczyniają się:

- niewłaściwa postawa, zwłaszcza w pozycji siedzącej,

- częste długotrwałe obciążenie kręgosłupa w jednej pozycji (praca siedząca lub stojąca),

- niewłaściwy sposób podnoszenia ciężkich przedmiotów.

Sprzyja im także brak aktywności ruchowej, a co za tym idzie osłabienie tzw. gorsetu mięśniowego utrzymującego równowagę statyczną ciała.

Należy zauważyć, że z wiekiem zmniejsza się elastyczność chrząstek oraz następuje powolne odwodnienie krążków międzykręgowych powodujące ich spłaszczenie, a co za tym idzie pogarsza się funkcjonowanie całego układu ruchu.

Wśród czynników, które mogą powodować bóle w obrębie układu ruchu najczęściej wymienia się:

• - zmiany zwyrodnieniowe,
• - wady wrodzone,
• - stany zapalne,
• - choroby nowotworowe,
• - urazy mechaniczne,
• - choroby metaboliczne (np. cukrzyca, osteoporoza),
• - nieprawidłowe odżywianie prowadzące do nadwagi,
• - długotrwały stres powodujący nadmierne napięcia mięśniowe,
• - zaburzenia metaboliczne,
• - problemy psychologiczne.

Świadomość tego jak wiele czynników może wpływać na stan naszego kręgosłupa oraz powodować  bóle z nim związane powinna zmotywować nas do zajęcia się tym problemem od zaraz. Ten, kto kiedykolwiek miał do czynienia z tego typu dolegliwościami wie, że nie tak trudno się ich nabawić.

Wszyscy jesteśmy zagrożeni... Co robić?

Lepiej zapobiegać niż leczyć - to podstawowa zasada, którą warto stosować w życiu, a w szczególności dotyczy to dysfunkcji kręgosłupa.

Profilaktyka ma tutaj nieocenioną wartość. Dbanie o aktywność fizyczną i właściwą postawę ciała (ergonomiczne stanowisko pracy), unikanie przeciążeń, zarówno długotrwałych, jak i nagłych (np. związanych z podnoszeniem ciężkich przedmiotów), zdrowe odżywianie, dbanie o relaks i redukcję stresu, są tym, co może nas w dużym stopniu uchronić przed bólem, a w skrajnych przypadkach przed unieruchomieniem.

Wady wrodzone, będące odchyleniami od normy w budowie kręgosłupa mogą, ale nie muszą powodować ból. Dolegliwości bólowe zdecydowanie częściej są wynikiem chorób zwyrodnieniowych charakteryzujących się powstawaniem zmian w stawach międzykręgowych. Mogą one prowadzić do uszkodzenia dysków, a w konsekwencji ucisku na nerwy, bólu lub utraty czucia, a nawet zaniku mięśni.

Kolejnym czynnikiem, który związany jest z bólem, a często także ograniczeniem ruchomości kręgosłupa mogą być stany zapalne stawów. Mogą być one objawami reumatoidalnego zapalenia stawów lub zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa.

O ile wyżej wymienionym przypadkom trudno zapobiegać, o tyle przed bólami spowodowanymi przeciążeniami, czy urazami możemy się w dużym stopniu zabezpieczyć. Uznaje się, że ten rodzaj dolegliwości dotyczy głównie osób w średnim i starszym wieku. Występuje u nich często osłabienie podtrzymującego kręgosłup tzw. gorsetu mięśniowego. Wydaje się jednak, że problem ten zaczyna dotykać osób coraz młodszych. Siedzący tryb życia jest w dzisiejszych czasach powszechny, a nauczyciele wychowania fizycznego w szkołach coraz częściej zwracają uwagę na spadek kondycji fizycznej u dzieci i młodzieży. Skutkiem tego jest plaga wad postawy, zaburzenia napięcia mięśniowego, a w dalszej kolejności większa podatność na trwałe dysfunkcje kręgosłupa i ból.

Nie bez znaczenia przy występowaniu dolegliwości bólowych są też choroby metaboliczne, jak np. cukrzyca, czy osteoporoza. Pierwsza z nich przyspiesza procesy degeneracyjne krążków międzykręgowych (dysków), a druga w wyniku zmniejszenia gęstości kości prowadzi do pogłębiania krzywizn kręgosłupa, zaburzenia jego mechaniki i osłabienia mięśni.

Analizując wpływ różnych czynników na pojawianie się dysfunkcji i bólu kręgosłupa trzeba także wziąć pod uwagę nasz stan emocjonalny. Wiadomo, że objawy bólowe mogą się nasilać w wyniku długotrwale obniżonego nastroju, a także wysokiego poziomu lęku. Niezbędne jest wtedy zbadanie przyczyn takiego stanu oraz podjęcie odpowiedniej terapii.

***

Podsumowując można powiedzieć, że przyczyn dysfunkcji i bólu kręgosłupa może być bardzo wiele.  Najczęściej są one ze sobą ściśle powiązane i trudno wyłonić jedną. Leczenie wymaga całościowego podejścia do pacjenta. Najważniejsza jest jednak nasza świadomość jakie są zagrożenia związane z dysfunkcjami kręgosłupa i, co najważniejsze, jak im zapobiegać. Profilaktyka, czyli dbanie o sprawność układu ruchu jest bowiem osobistym zadaniem dla każdego z nas. Systematyczne ćwiczenia, poznanie zasad prawidłowej postawy podczas pracy i nauki w pozycji siedzącej oraz wyrobienie sobie właściwych nawyków jest kluczem utrzymania sprawności i życia bez bólu przez długie lata. Nie należy zapominać o właściwym odżywianiu, które zabezpieczy nas przed chorobami metabolicznymi, a także dbaniu o swoje zdrowie psychiczne, redukcję stresu i relaks obniżający nadmierne napięcia mięśni.

I jeszcze jedna ważna informacja — dla tych, którzy doświadczyli już bólu związanego z dysfunkcjami kręgosłupa — jeśli źródłem tych dolegliwości nie są choroby organiczne, a zaburzenia czynnościowe, są one odwracalne, co oznacza, że można je wyleczyć. Wymaga to osobistego zaangażowania chorego w proces leczenia, zmiany nawyków oraz podjęcia nieraz żmudnych ćwiczeń. Jednak zmniejszenie dolegliwości, a nawet całkowite ich ustąpienie i odzyskanie sprawności jest wystarczającym powodem, aby zacząć działać.

opr. mg/mg