Prawa człowieka

Prawa człowieka

Słyszałeś wiele razy o prawach dziecka. Znasz prawa ucznia. Słyszysz w radio, oglądasz w telewizji, zauważasz w internecie informacje, że w jakimś kraju nie są przestrzegane prawa człowieka. Niekiedy prawa te dzieli się na trzy grupy. Do pierwszej z nich zalicza się prawa wolnościowe - obywatelskie, do drugiej prawa społeczne, a do trzeciej tzw. prawa solidarnościowe. Słysząc o różnych prawach człowieka można zapytać, co w takim razie z Dekalogiem? Może prawa człowieka zastąpiły Dekalog? Może dzisiaj lepiej jest mówić o prawach człowieka niż o Dekalogu? Czy prawa człowieka są tym samym, co Dekalog?

O potrzebie poszanowania praw człowieka uczy Kościół przez swych pasterzy. Tak na przykład papież Jan Paweł II w swoim orędziu wygłoszonym do Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 2 października 1979 uznał za najważniejsze prawo do życia, do wolności i bezpieczeństwa osobistego; prawo do wyżywienia, do odzienia, do mieszkania, do opieki zdrowotnej, do odpoczynku i rozrywki; prawo do wolności słowa, do nauki i kultury; prawo do wolności myśli, sumienia, religii; prawo do wyznawania własnej religii: indywidualnie lub zbiorowo, publicznie lub prywatnie; prawo do wyboru określonego stanu lub zawodu, do założenia rodziny przy zapewnieniu warunków koniecznych do rozwoju życia rodzinnego; prawo do własności i pracy, do godziwych warunków pracy i do sprawiedliwego wynagrodzenia za pracę; prawo do zebrań i do zrzeszania się; prawo do swobodnego poruszania się i do podróżowania wewnątrz i na zewnątrz kraju; prawo do narodowości i do miejsca zamieszkania; prawo do uczestnictwa w życiu politycznym i prawo do swobodnego wyboru ustroju politycznego państwa, do którego się przynależy.

Prawa człowieka nie zastępują Dekalogu, ale głęboko w nim tkwią. O każdym z nich można powiedzieć, że jest wycinkiem Dekalogu i jego objaśnieniem w konkretnej sytuacji. Uwzględniają one te szczegółowe dziedziny życia ludzkiego, na które szczególnie uwrażliwiony jest współczesny człowiek. Ich odkrywanie i formułowanie wyraża też zapisane w sercu człowieka prawo naturalne. Natomiast Dekalog stanowi część objawienia Bożego i jest uważany za dar, jakim Bóg obdarzył człowieka, który szuka Go i uznaje za swego Zbawcę. Przykazania określają główne obowiązki, a pośrednio także podstawowe prawa, właściwe naturze ludzkiej. Dekalog stanowi uprzywilejowany wyraz prawa naturalnego. Można więc mówić o tym, że prawa człowieka, wyrażające prawo naturalne, faktycznie są uszczegółowieniem Dekalogu. Z tego też powodu Kościół ciągle przypomina o konieczności i obowiązku przestrzegania praw człowieka w takim samym stopniu jak Dekalogu.

Czy przestrzegając praw ucznia lub innych praw człowieka przestrzegasz konkretnych przykazań? Gdybyś miał przyporządkować prawa człowieka, o których mówił Jan Paweł II przed Zgromadzeniem ONZ, to któremu przykazaniu przyporządkowałbyś np. prawo do wolności słowa, do nauki i kultury albo prawo do wyboru stanu lub zawodu, do założenia rodziny przy zapewnieniu warunków koniecznych do rozwoju życia rodzinnego; prawo do własności i pracy, do godziwych warunków pracy i do sprawiedliwego wynagrodzenia za pracę; prawo do zebrań i do zrzeszania się?

Jak uważasz, czy prawa człowieka to to samo, co Dekalog? Dlaczego?

Odwieczne Słowo Ojca,
któreś w czasie stało się Ciałem
i zamieszkało wśród nas, by mówić,
jaki powinien być człowiek, zwłaszcza
w swoich relacjach do innych...
Spraw łaskawie, aby mieszkańcy tego samego bloku
zwłaszcza jeśli jest on bardzo akustyczny...
mieszkańcy znad sufitu i zza bocznych ścian
byli przeświadczeni, że ich sąsiedzi
wyczekują spokoju jak głodny chleba,
spragniony wody, chory lekarstwa.
To przeświadczenie niech owocuje
czuwaniem, by umiarkowanym głosem
odbiornika radiowego,
telewizora, aparatu filmowego,
osobistych rozmów i czynności
nie naruszyć prawa bliźniego do spokoju - 
do spokojnej pracy,
do spokojnego odpoczynku, wytchnienia!
(L. Walaszek, Zamieniajcie słowo w czyn)

opr. ab/ab