Tam, gdzie rodzi się życie

Powieść historyczna o wyjątkowych kobietach XIX wieku

Przedmowa

Niniejsza powieść historyczna o kobietach XIX wieku powstała z wielkiego pragnienia ukazania duchowości czterech kobiet Dolnego Śląska: Klary Wolff, Marii Luizy Merkert, jej siostry Matyldy oraz Franciszki Werner. Ojciec Zdzisław Kijas zwraca uwagę na bogate sylwetki duchowe Założycielek Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety, na ich szczególne cechy charakteru, które stały się inspiracją do późniejszego działania. Pracowitość, pokora, pełna miłości i poświęcenia postawa, z jaką Śląskie Samarytanki niosły pomoc potrzebującym, od samego początku cechowały ich apostolską posługę. Co więcej, silne pragnienie pielęgnowania „cierpiących członków Chrystusa” w duchu miłości miłosiernej i połączone siły Klary Wolff oraz jej Towarzyszek, przyczyniły się do powstania w 1842 r. nowego Zgromadzenia, którego duchowość ukierunkowana jest na kult Najświętszego Serca Pana Jezusa i Matki Bożej. W 1850 r. Maria Luiza Merkert i Franciszka Werner obrały za Patronkę dla swojej apostolskiej działalności św. Elżbietę, aby za jej wzorem służyć z całkowitym oddaniem najbardziej potrzebującym, według słów Chrystusa: „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili” (Mt 25, 40).

Autor niniejszej książki w sposób bardzo jasny i obrazowy opisuje życie czterech młodych kobiet, które miały istotny wpływ na kształtowanie się w pierwszej połowie XIX wieku Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety i jego duchowości. Ojciec Kijas barwnie opisuje wygląd zewnętrzny, charaktery, marzenia Założycielek Zgromadzenia, ich codzienną posługę oraz sposób reagowania na różne sytuacje, z którymi przyszło im zmagać się w życiu. Celem lepszego zrozumienia okoliczności, w jakich tworzyła się nowa Wspólnota zakonna, która jako zamysł Boży odczytała swój charyzmat posługi wśród najbiedniejszych chorych, Autor przybliża także tło historyczne i społeczne miasta Nysy, które stało się miejscem narodzin Zgromadzenia. Kolejną ciekawą rzeczą, na którą Autor zwraca uwagę, jest dojrzewanie człowieka samotnego do przyjęcia ofiarowanej mu ze strony innych osób pomocy.

Edycja książki „Tam, gdzie rodzi się życie” zbiega się ze 175. rocznicą powstania Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety, ale i z 200. rocznicą urodzin dwóch jego Założycielek – bł. Marii Luizy Merkert i Franciszki Werner, dlatego w pierwszym rzędzie skierowana jest ona do młodzieży zakonnej, do wszystkich Sióstr Elżbietanek oraz do Wspólnoty Apostolskiej św. Elżbiety. Ufamy, że niniejsza pozycja stanie się również cenną pomocą w pogłębianiu elżbietańskiej duchowości i znajomości historii Zgromadzenia. Ze względu na lekką formę przekazu, może być dobrą lekturą dla wszystkich, którzy wezmą ją do ręki – zarówno dla osób młodych, jak i starszych, a także dla tych, którzy zastanawiają się, jak pięknie, wartościowo i owocnie przeżyć swoje życie. Treść książki może nauczyć człowieka jak wychodzić do bliźnich, ale też jak służyć pomocą, nawiązywać relacje, a w zetknięciu z trudnościami – jak zachować wewnętrzny pokój i niestrudzoną chęć niesienia pomocy. Zarysowany krajobraz Dolnego Śląska zapewne zainteresuje wielu jego mieszkańców i pozwoli przenieść się myślami do XIX-wiecznej Nysy.

Oddając w ręce Czytelników książkę zatytułowaną „Tam, gdzie rodzi się życie” autorstwa Ojca Zdzisława Józefa Kijasa, mamy nadzieję, że każdy znajdzie w niej coś, co go zainteresuje, zachwyci, skłoni do refleksji. Może ktoś z woli Bożej i przy dobrej lekturze tej książki odczuje pragnienie zmiany dotychczasowego życia, odczyta powołanie do życia tą duchowością w świeckim stanie, a może wręcz do ofiarowania swojego życia Bogu na wzór elżbietańskich Założycielek. Autentyczne świadectwo innych wciąż pociąga, poucza, nadaje kierunek, dlatego również dzisiaj, choć żyjemy w XXI wieku i w odmiennych okolicznościach oraz warunkach, to wciąż potrzebujemy tych, którzy nas umocnią, dodadzą odwagi do głębszego i lepszego przeżywania swojego życia.

Siostra M. Samuela Werbińska, przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety

Rzym, 17 listopada 2016
Wspomnienie św. Elżbiety Węgierskiej

Kontekst historyczny

Akcja powieści rozgrywa się na ziemi śląskiej, w czasach trudnych nie tylko dla regionu, ale dla całej XIX-wiecznej Europy, rozdartej ruchami rewolucyjnymi, powstaniami, krwawymi wojnami (1864, 1866, 1870/71). Były to czasy fermentu i wynurzania się nowych pojęć i sił, czasy przełomów ideowych, społecznych i politycznych. Przemianom tym towarzyszyła nędza materialna i duchowa. Decyzją rządu pruskiego, w 1810 roku, zniesiono wszystkie instytucje kościelne, poza parafiami, a mienie przekazano na własność skarbu państwa (sekularyzacja). Zabrakło nie tylko życia zakonnego, ale także prowadzonych dotychczas przez zgromadzenia zakonne zakładów zamkniętych czy innych form otwartej opieki nad chorymi i najbardziej potrzebującymi. Liczba oczekujących na pomoc ciągłe wzrastała, zwłaszcza w latach wojen, głodu i epidemii, które często nawiedzały ziemię śląską. Troskę o biednych traktowano jako zadanie prywatnych stowarzyszeń filantropijnych, a w domach pozostawali ludzie chorzy, odarci z nadziei; po ulicach biegały dzieci osierocone lub porzucone przez rodziców. Bezrobocie, brak mieszkań, urzędowy zakaz zrzeszania się, zakaz zbierania jałmużny obwarowany karą więzienia i przymusowych robót publicznych, to obraz środowiska, które jest świadkiem niniejszej historii.

Nysa, w której rozgrywa się akcja powieści, jest jednym z najstarszych miast śląskich. Norymberska Kronika Świata, tekst wydany w 1493 roku, wymienia to miasto wśród znaczących ośrodków miejskich Europy Środkowo-Wschodniej. W XVI wieku do Nysy przenoszą się biskupi wrocławscy, zaś miasto otrzymuje tytuł Śląskiego Rzymu. Okres wojny trzydziestoletniej jest czasem upadku miasta. Nysa zaczyna tracić na znaczeniu, jako centrum kulturalne i gospodarcze, stając się raczej miastem-twierdzą.

W czasie, w którym rozgrywa się niniejsza historia, miasto liczy ok. 15 tys. mieszkańców. Po wojnach napoleońskich i dotkliwych zniszczeniach, Nysa zaczyna powoli rozwijać się gospodarczo i duchowo, czemu sprzyja bliskie położenie większych ośrodków, jak stary Wrocław czy prężnie rozwijające się Katowice.

Niniejsza powieść jest przede wszystkim historią kobiet. Klara, Maria Luiza, Matylda, Franciszka, Joanna, Maria Teresa, są postaciami historycznymi. Postacią historyczną, aczkolwiek z okresu późniejszego niż czas, w którym rozgrywa się niniejsza powieść, jest również hrabina Carolina von Stillfried, wielka przyjaciółka i dobrodziejka Marii Luizy. Obok tych kobiet pojawiają się również postacie fikcyjne, jak Wiktoria czy Waleria, których sytuacje egzystencjalne mają na celu wzbogacenie narracji. Do postaci historycznych należy również ks. Franciszek, ks. Dominik oraz inni, których historia nie zna z imienia, ale którzy pojawiają się u początków Stowarzyszenia.

Niniejsza powieść nie jest kronikarską relacją wydarzeń, lecz raczej próbą wejścia w głąb problemów, jakie niesie życie, jak depresja, materialna czy duchowa bieda, choroba, cierpienie, śmierć…, ale także szukanie własnej drogi życia…, wierne trwanie na obranej drodze, pomimo trudności i przeciwności…

Historia czterech niezwykłych kobiet, Klary Wolff, Marii Luizy Merkert, Matyldy Merkert oraz Franciszki Werner, które przyczyniły się do powstania w 1842 r. Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety.

Książka oddaje hołd czterem kobietom, które poświęciły swe życie setkom ubogich, chorych i opuszczonych ludzi, czyniąc wszystko, by ulżyć ich cierpieniom, niosąc bezinteresowną pomoc. Pokazuje, że człowiek – wbrew wszelkim przeciwnościom – zdolny jest czynić dobro.
Towarzysząc niezwykłym bohaterkom powieści w ich trudnej, ale jakże pięknej drodze życia, mamy szansę przypomnieć sobie, co naprawdę ma dla nas realną, niepodważalną wartość.

Autor książki, jako ceniony teolog i znawca duchowości, ukazując dylematy bohaterek, wprowadza Czytelnika w tajniki ludzkiej duszy. Uczy trudnej sztuki rozeznawania i podejmowania decyzji – tam, gdzie rodzi się życie.

Książka jest TUTAJ!

opr. ac/ac