„Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym”

Z pierwszą niedzielą Adwentu 2017 roku wejdzie w życie nowy program duszpasterski (PD) dla Kościoła katolickiego w Polsce, który został przygotowany przez Komisję Duszpasterstwa KEP. Program na kolejnych etapach powstawania był konsultowany z przedstawicielami środowisk, które na wiele sposobów kształtują obraz duszpasterstwa w naszym kraju. Komisja Duszpasterstwa KEP, której od 2016 roku przewodniczy metropolita katowicki, abp Wiktor Skworc, była od samego początku przekonana o potrzebie kontynuacji wysiłków podjętych w poprzedniej kadencji: po czteroletnim cyklu poświęconym tematyce chrzcielnej zdecydowano, aby podjąć tematykę związaną z kolejnym sakramentem chrześcijańskiego wtajemniczenia, czyli z sakramentem bierzmowania.

Nowy program duszpasterski, którego realizacja została określona na dwa lata, został opatrzony tytułem: Duch, który umacnia miłość... Przedmiotem zainteresowania nowego programu duszpasterskiego winny być wysiłki podejmowane w parafii, zarówno przed, jak i po przyjęciu sakramentu bierzmowania. Najważniejszym zadaniem pierwszego roku realizacji nowego PD będzie odkrywanie Osoby i darów Ducha Świętego, natomiast w drugim roku pragniemy podjąć tematykę związaną z misją (ochrzczonych i bierzmowanych) w mocy Bożego Ducha. Projekt nowego programu duszpasterskiego został zatwierdzony przez KEP w listopadzie 2016 roku, natomiast jego publikacja została przekazana na polskie parafie latem bieżącego roku.

Koncepcja

Duszpasterskie rozumienie sakramentu bierzmowania wskazuje zasadniczo na dwa obszary przeniknięte działaniem Bożego Ducha: w pierwszym dokonuje się obdarowanie Jego łaską; drugi związany jest z podjęciem misji, która przyjmuje postać chrześcijańskiego świadectwa (por. KKK 1285). Takie rozumienie bierzmowania odsłania przed nami pedagogię, którą można streścić słowami dar i zadanie, co znalazło bezpośrednie przełożenie na dwuletni układ realizacji nowego programu. W niniejszym opracowaniu zostaną przedstawione założenia i cele pierwszego roku realizacji PD, który został opatrzony tytułem: Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym (por. Dz 2,4).

W naszej rzeczywistości parafialnej problematyka związana z odkrywaniem i przyjmowaniem darów Ducha Świętego nie należy do grupy tematów często i chętnie poruszanych. Nasi wierni, mimo iż nie negują faktu obdarowania Duchem Świętym, to jednak często nie potrafią do nich dotrzeć, trudno im jest właściwie ocenić ich przydatność, nie posiadają też odpowiedniego doświadczenia, aby z ich pomocą budować własną dojrzałość w wierze. W wielu wypadkach można odnieść wrażenie, że dary Ducha Świętego nie stanowią istotnego uposażenia naszych wiernych.

Pewną nowością nowego PD jest forma jego publikacji. Po raz pierwszy w historii prac nad PD przyjęto zestaw pięciu zeszytów tematycznych, z których każdy skupia uwagę na określonej dziedzinie życia Kościoła jako miejscu realizacji nowego PD. We wspomnianym zestawie, obok zeszytu, który prezentuje nowy PD od strony teologiczno-pastoralnej, jest jeszcze zeszyt katechetyczny, homiletyczny, liturgiczny i maryjny. Obok opracowań teoretycznych wspomniane zeszyty zawierają również propozycje konkretnych rozwiązań przydatnych w trakcie przygotowania katechezy, homilii oraz nabożeństw. Przyjęcie takiej formy prezentacji PD jest wynikiem szerokich konsultacji, które towarzyszyły prowadzonym pracom na wszystkich etapach.

Adresaci

Nowy PD nie ogranicza się jedynie do ludzi młodych, którzy przygotowują się aktualnie do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Adresatami nowego PD są wszyscy ochrzczeni: zarówno ci, którzy już zostali bierzmowani, jak również ci, którzy ten sakrament dopiero otrzymają. W tym kontekście zauważamy znaczącą szansę duszpasterską, która polega na towarzyszeniu wiernym w odkrywania darów Ducha Świętego, a które zostały im wprawdzie udzielone, jednak bardzo często pozostają niejako w ukryciu, niezauważone lub niewykorzystane.

Pozostając jeszcze przy adresatach nowego PD, należy zauważyć, że przyjęcie daru Ducha Świętego wymaga nie tylko konkretnych działań i wysiłków podejmowanych przed jego przyjęciem, ale uświadamia nam coraz mocniej potrzebę troski o ten dar, jak również potrzebę umiejętnego kształtowania życia na jego miarę. Wierni powinni więc otrzymać możliwość włączenia się w formację duchową, która umożliwi im odkrycie działania Ducha Świętego w ich życiu.

Zadania

Zasadniczym zadaniem pierwszego roku realizacji nowego programu będzie odkrywanie Osoby Ducha Świętego oraz Jego darów. Nasza uwaga będzie skierowana również na skutki bierzmowania, z uwzględnieniem ich zastosowania w procesie dochodzenia do szeroko rozumianej dojrzałości chrześcijańskiej (por. KKK 1295 i 1303), jak również na potrzebę budowania i promowania środowiska wiary. W dalszej perspektywie do zadań tego etapu należy jeszcze zaliczyć troskę o odnowienie w sobie Bożego synostwa, odkrywanie własnej tożsamości chrześcijańskiej, zrozumienie wagi osobistego wyboru Chrystusa, ściślejsze zjednoczenie się z Nim oraz odkrywanie wspólnoty parafialnej jako środowiska wzrostu i dojrzewania wiary.

Cele

Podjęcie zadań związanych z realizacją PD wymaga odpowiedniego zaprezentowania celów, które chcemy osiągnąć z pomocą prezentowanego tu narzędzia. Ze zrozumiałych względów na poziomie ogólnopolskim spotykamy się z wielością celów, które domagają się uporządkowania według określonych grup. Nowy PD zachowuje zaproponowany we wcześniejszych edycjach podział na cztery zasadnicze grupy celów, do których zalicza się cel: ewangelizacyjny, inicjacyjny, formacyjny i społeczny.

Cel ewangelizacyjny

Cel ewangelizacyjny nowego programu odznacza się pewną równowagą w sferze działań: z jednej strony zaakcentowane zostały różne formy przepowiadania (głoszenie słowa, katecheza, rekolekcje ewangelizacyjne bądź kerygmatyczne); z drugiej zaś strony obserwujemy pilną potrzebę towarzyszenia wierzącym w ich odkrywaniu i rozwijaniu darów Ducha Świętego, wysiłki formacyjne na różnych poziomach życia parafialnego oraz tworzenie i promowanie środowisk wzrostu i dojrzewania wiary.

Cel inicjacyjny

W grupie celów inicjacyjnych na pierwszy plan wysuwa się dowartościowanie roli mistagogii chrześcijańskiej w przepowiadaniu; ukazywanie związku i jedności pomiędzy bierzmowaniem a chrztem i Eucharystią, jak również podkreślenie znaczenia osobistego wyboru Jezusa Chrystusa i odkrywania przynależności do Kościoła. Podkreślenie podanych wyżej komponentów wynika z potrzeby szerszego wykorzystania doświadczeń, które towarzyszą katechumenom, członkom grup odnowy oraz działającym w tym obszarze ruchom formacyjnym.

Wprowadzenie zarówno ochrzczonych, jak i bierzmowanych w tajemnice wiary wymaga ponadto odpowiedniej wizji drogi wiary oraz lepszego zrozumienia towarzyszących jej znaków, które unaoczniają kontakt z Bogiem. W przypadku sakramentu bierzmowania chodzi o to, aby wierzący mógł zostać włączony w misterium zesłania Ducha Świętego, które dla bierzmowanych jest istotnym źródłem mocy.

Cel formacyjny

Nowy PD wypełni pokładane w nim oczekiwania, jeśli w palecie zadań formacyjnych nie zabraknie intensywnych wysiłków na rzecz budzenia u bierzmowanych świadomości bycia obdarowanymi Duchem Świętym. W ofercie formacyjnej Kościoła w Polsce brakuje propozycji ukierunkowanych na odkrywanie wielopłaszczyznowych relacji z Osobą Ducha Świętego, na odkrywanie Jego obecności w Kościele czy wreszcie na sposób Jego prowadzenia i budowania Kościoła.

O nieznajomości działania Ducha Świętego w życiu wierzących oraz w Kościele pisał już kilka dekad wcześniej św. Jan Paweł II w swojej encyklice Dominum et Vivificantem. Zgłoszone przez niego propozycje idą w kierunku wdrożenia szeroko rozumianej formacji (por. DV 11), która będzie zmierzała do ukazania udzielającego się Boga w Duchu Świętym, do objaśnienia, że zbawienie zostało przekazane Duchowi Świętemu, jak również do przypomnienia, że Bóg posłał Ducha swojego Syna do serc naszych, który woła: Abba, Ojcze! (Ga 4,6; por. Rz 8,15).

Cel społeczny

Bliższe oznaczenie celu społecznego staje się możliwe dzięki wspomnianej już wcześniej pedagogii, wyrażonej słowami dar i zadanie. Odkrycie darów Ducha Świętego oraz prawidłowe ich wykorzystanie prowadzi zawsze do postawy służby. Duch Święty uzdalnia bierzmowanych do bycia bezinteresownym darem dla innych oraz do tego, aby służyć tym darem innym (1 P 4,10-11). Biorąc pod uwagę cel społeczny programu, należy wskazać na związek otrzymanych darów Ducha Świętego z troską o szeroko pojęte dobro wspólne, które domaga się od nas bardziej wyrazistej obecności w obszarze zarówno parafii, jak również na szerszym forum społecznym.

Wykonawcy

Skuteczność nowego PD jest w dużym stopniu uzależniona od umiejętnego zainteresowania jego treścią możliwie wielu wiernych w parafii. Dobrą okazją do wprowadzenie wiernych w tę problematykę są spotkania Parafialnych Rad Duszpasterskich, które stwarzają okazję do wypracowania kalendarza działań oraz określenia ich wykonawców. Realizacja PD wymaga współpracy zarówno pojedynczych osób (np. duszpasterze, katecheci, nadzwyczajni szafarze Komunii Świętej), jak również różnych gremiów działających na terenie parafii (np. PRD, stowarzyszenia, ruchy i grupy).

W realizacji PD należy również uwzględnić rodzinę, która jako Kościół domowy wnosi specyficzny wkład w to dzieło, zgodny ze wspomnianym podziałem zadań. Świadectwo rodziców o odkrywaniu obecności Ducha Świętego w ich życiu oraz Jego darów, składane wobec dzieci, stanowi bezcenny wkład w realizację PD. Równie wartościowy wkład w realizację tego zadania mogą wnieść zakony, zgromadzenia zakonne oraz instytuty życia konsekrowanego, które są obecne na terenie parafii.

Rocznice wydarzeń

Realizacja nowego PD zbiega się w czasie z ważnymi rocznicami. Pierwszą z nich jest 100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Włączenie tej tematyki do nowego PD wiąże się z przekonaniem, że odzyskanie przez Polskę niepodległości było owocem podjętego wysiłku na rzecz odrodzenia religijnego i moralnego całego narodu. U podstaw idei odzyskania utraconej pod koniec XVIII wieku niepodległości obecne było dążenie do odnowienia i umocnienia wiary, do odrodzenia moralnego i pogłębienia świadomości narodowej.

Droga do odzyskania niepodległości wiodła więc przez odzyskanie wolności wewnętrznej i przez ugruntowanie w wierze. W takim rozumieniu wydarzeń sprzed 100 lat odnajdujemy wiele wątków obecnych również w nowym PD. Warto w tym miejscu wskazać na dokument KEP pt. Chrześcijański kształt patriotyzmu, w którym biskupi odnoszą się do zagadnień związanych z miłością do Ojczyzny. Innymi ważnymi rocznicami, które przypadają na czas realizacji nowego PD, są 300. rocznica koronacji obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej oraz 450. rocznica śmierci św. Stanisława Kostki, patrona Polski.

Zakończenie

Zaprezentowane tu propozycje dokumentują w określony sposób wysiłki związane z przygotowaniem PD na płaszczyźnie ogólnopolskiej. Nowy PD powinien stać się również przedmiotem zainteresowania odpowiednich gremiów na poziomie diecezjalnym, a następnie parafialnym. Na etapie diecezjalnym konieczne jest dostosowanie PD do potrzeb lokalnego kościoła, w którym biskup diecezjalny wraz ze wspierającą go Radą Kapłańską i Diecezjalną Radą Duszpasterską określi priorytety pracy na tym odcinku. Ostatnia już konkretyzacja PD zostanie przeprowadzona na etapie parafialnym, na którym proboszcz oraz współpracująca z nimi Parafialna Rada Duszpasterska przedstawią zarys realizacji nowego PD na terenie parafii. Warunkiem owocnego zastosowania postulatów zawartych w nowym PD jest uległość wobec Ducha Świętego oraz współpraca z Nim w dziele odnowy Kościoła.

opr. ab/ab