Liturgia poświęcenia kościoła i ołtarza (V)

Mamy tu na myśli kościół, w którym jeszcze nie odbywała się służba Boża. Obrzędy te dzielą się na obrzędy wstępne, liturgię słowa, liturgię eucharystyczną, błogosławieństwo i rozesłanie.

Poświęcany, czyli konsekrowany kościół powinien być zamknięty bez obecności w nim wiernych. Mają być wygaszone światła, otwarte tabernakulum, ołtarz bez obrusu. Biskup, koncelebrujący kapłani, diakoni wkładają szaty mszalne, inni usługujący w swoich szatach.

Wierni biorący udział w liturgii poświęcenia powinni zgromadzić się w innym kościele (jeżeli jest to możliwe) albo w jakimś innym stosownym miejscu, np. w naszej Archidiecezji najczęściej gromadzimy się przy plebanii. Biskup rozpoczyna liturgię od znaku krzyża, po czym pozdrawia zgromadzonych wiernych: "W świętym Kościele Boga łaska i pokój niech będą z wami wszystkimi". Po odpowiedzi wiernych: "I z duchem twoim" Biskup przemawia do zgromadzonego ludu, oznajmiając, że przez odprawienie Ofiary Chrystusa zostanie poświęcony nowy kościół. W swoim słowie Biskup zachęca do pobożnego udziału w świętych obrzędach, do słuchania z wiarą Bożego słowa, do przyjęcia Eucharystii, aby w ten sposób coraz bardziej zgromadzeni byli duchową świątynią.

Teraz formuje się procesja. Za ministrantem niosącym krzyż idą w kierunku kościoła ministranci, następnie diakoni lub kapłani z relikwiami, usługujący ze świecami przy relikwiach, (jeżeli będą wmurowane w ołtarz), kapłani koncelebrujący, Biskup w asyście dwóch diakonów. Podczas procesji śpiewa się Psalm 122 z antyfoną: Idźmy z radością do świątyni Pana lub inną odpowiednio dobraną pieśń. Procesja zatrzymuje się przed drzwiami kościoła. Tu przedstawiciele parafii, która zbudowała kościół (parafianie, ofiarodawcy, architekci, robotnicy), przekazują Biskupowi budynek, podając mu klucze, ewentualnie makietę kościoła lub księgę, w której spisano dzieje budowy, nazwiska kierujących budową, rzemieślnicy itd. Ktoś z przedstawicieli parafii może krótko poinformować Biskupa o nowo zbudowanej świątyni, jej architekturze, pięknie, funkcjonalności itp. Obecnie Biskup poleca proboszczowi otworzyć drzwi kościoła. Po otwarciu drzwi Biskup zaprasza zgromadzonych do wejścia do kościoła: "Wstępujcie w bramy Pańskie z dziękczynieniem, z hymnami w Jego przedsionki". Procesja wchodzi do kościoła w następującym porządku: ministrant z krzyżem, Biskup, koncelebranci, diakoni lub kapłani niosący relikwie z asystą niosącą świece, ministranci i wierni. W tym czasie śpiewa się Psalm 24 z antyfoną: Bramy, podnieście swe szczyty, aby mógł wkroczyć Król chwały lub pieśń odpowiednio dobraną. Po dojściu do prezbiterium nie całuje się ołtarza, Biskup zajmuje miejsce przy sediliach, koncelebranci i ministranci zajmują miejsca im wyznaczone. Relikwie stawia się na stoliku, a obok zapalone świece. Pontyfikał zaznacza, że jeżeli nie można byłoby zorganizować procesji wyżej opisanej, może być uroczyste wejście, tzn. Biskup z osobami mu towarzyszącymi przychodzi do zgromadzonych wiernych przed nowym kościołem i dalej mają miejsce te same obrzędy, jak wyżej. Może też być także, w razie konieczności zwykłe wejście, polegające na tym, że wierni są już obecni w kościele, a Biskup z asystującymi mu osobami (ministranci, diakoni, koncelebransi) wychodzą z zakrystii i poprzez nawę udają się do prezbiterium. Wówczas w prezbiterium wypowiada się słowa, jak podczas procesji lub uroczystego wejścia (OPKiO s.38-46).

Po zakończeniu obrzędu wejścia Biskup błogosławi wodę przeznaczoną do pokropienia wiernych na pamiątkę chrztu oraz na znak pokuty, a także do pokropienia ścian kościoła i ołtarza. Następnie Biskup w asyście diakonów idzie przez nawę kościoła, pokrapiając wiernych, ściany kościoła i po powrocie do prezbiterium - ołtarz. Podczas pokropienia śpiewa się antyfonę: Widziałem wodę (...) lub inną odpowiednio dobraną pieśń. Biskup kończy pokropienie modlitwą, w której prosi miłosiernego Boga Ojca, aby był zawsze obecny w tym domu modlitwy, aby Duch Święty oczyścił duchową świątynią, którą jesteśmy. Warto zauważyć, że poświęcając materialną świątynię, zawsze przypomina się o duchowej budowli, którą są ludzie ochrzczeni. Hymn Chwała na wysokości Bogu oraz mszalna kolekta, w której prosi się, aby moc Bożego słowa i sakramentów w tej świątyni sprawowanych umacniała wszystkich w wierze, kończą obrzędy wstępne.

Liturgia słowa rozpoczyna się od wręczenia przez Biskupa Lekcjonarza mszalnego lektorowi z poleceniem głoszenia Słowa Bożego. Lektorzy odczytują wyznaczone fragmenty Pisma Świętego (dwa czytania i psalm). Ewangelię czyta się bez świec i okadzenia. Biskup w homilii wyjaśnia czytania biblijne i znaczenie liturgii poświęcenia kościoła, następnie odmawia się wyznanie wiary. Zamiast modlitwy powszechnej śpiewa się Litanię do Wszystkich Świętych, w której prosi o braterskie wstawiennictwo Świętych oraz o konsekrację świątyni. Po litanii Biskup może umieścić relikwie w ołtarzu i następnie stojąc przed ołtarzem śpiewa modlitwę poświęcenia, w której wyraża zamiar poświęcenia kościoła Panu Bogu na stałe i prosi o Jego błogosławieństwo. Teraz Biskup namaszcza mensę ołtarza, wylewając Krzyżmo Święte na środek ołtarza i na jego cztery rogi. Przez to namaszczenie ołtarz staje się znakiem Chrystusa, który został namaszczony przez Ducha Świętego i ustanowiony przez Ojca Najwyższym Kapłanem, aby za nas ofiarował swoje życie. Namaszczenie ołtarza w pięciu miejscach tradycyjnie nawiązuje do pięciu ran Pana Jezusa. Sam Biskup lub w jego mieniu wybrani kapłani namaszczają ściany kościoła. Namaszcza się w dwunastu miejscach (na fundamencie Apostołów Pan zbudował nasz Kościół, którym jesteśmy) lub w czterech miejscach (symboliczne bramy niebieskiego Jeruzalem, czyli Kościoła). Namaszczane ściany kościoła są tradycyjnie zaznaczone znakiem krzyża (najczęściej z marmuru) i świecznikami (zwanymi zacheuszkami).

Po namaszczeniu na ołtarzu spala się kadzidło i Biskup okadza cały ołtarz, obchodząc go i sam zostaje okadzony. Wznoszący się ku górze dym kadzidła oznacza, że z tego miejsca będzie się wznosić do Boga uobecniająca się ofiara Chrystusa i nasze modlitwy. Diakoni przechodząc przez nawę kościoła okadzają ściany i lud. Okadzenie kościoła oznacza, że stał się on na zawsze domem modlitwy. Okadzenie obecnych wiernych na czele z Biskupem przypomina prawdę, że jesteśmy Bożą świątynią, w której przebywa Bóg oraz że nie wolno odłączać składanych ofiar od składających je. Usługujący nakrywają ołtarz obrusem, a czynność ta przypomina, że jest to miejsce Ofiary Eucharystycznej i stołu Pańskiego (Msza jest ofiarą i ucztą). Oświetlenie ołtarza, a po nim oświetlenie kościoła przypomina, że Chrystus jest "Światłem na oświecenie pogan", naszą światłością. My również mamy być światłością dla bliźnich poprzez nasze czyny zgodne z wyznawaną przez nas wiarą.

Rozpoczyna się teraz Liturgia eucharystyczna. Na przygotowanym ołtarzu Biskup sprawuje Eucharystię, która jest główną i najstarszą częścią liturgii poświęcenia. Przez sprawowanie Eucharystii osiąga się i ukazuje najwyższy cel, dla którego zbudowano kościół i wzniesiono ołtarz. Eucharystia, która nas uświęca, gdy ją przyjmujemy, uświęca równocześnie ołtarz i całą świątynię (OPKiO s. 32).

Po udzieleniu Komunii Świętej na ołtarzu stawia się Najświętszy Sakrament w puszce okrytej welonem i po modlitwie po Komunii Biskup okadza go, a następnie przenosi do tabernakulum. Zapalona wieczna lampka świadczy o obecności Pana wśród nas pod postacią chleba i o Jego miłości do nas.

Uroczyste błogosławieństwo Biskupa i rozesłanie kończy liturgię poświecenia kościoła.

opr. aw/aw