Symbole Zmartwychwstania

Okres świąt wielkanocnych kojarzy się zwykle z procesją rezurekcyjną. Od momentu chrztu św. wierzący idzie za Jezusem Chrystusem. Podobnie podczas procesji wierni kroczą za Najświętszym Sakramentem oraz symbolami: paschałem, figurą Zmartwychwstałego i krzyżem z czerwoną stułą. Procesja rezurekcyjna odbywa się w parafiach bezpośrednio po zakończeniu Wigilii Paschalnej albo przed pierwszą Mszą św. w Dniu Zmartwychwstania, wczesnym rankiem. Wyraża ona pragnienie kroczenia w życiu za Chrystusem pozostającym w Kościele pod eucharystycznymi postaciami Chleba i Wina: „A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata” (Mt 28,20).

Bardziej uzasadnione jest praktykowanie procesji rezurekcyjnej w noc poprzedzającą Niedzielę Zmartwychwstania, gdyż podczas Wigilii Paschalnej ogłoszona zostaje światu radość z pustego grobu. Mówią o tym m.in. śpiew uroczystego Alleluja i biblijne czytania. Jednak w wielu parafiach wierni gromadzą się o świcie, żeby wraz ze wschodem słońca, obwieścić światu radość z tego, że śmierć została pokonana. Przepisy liturgiczne dopuszczają tę możliwość tam, gdzie istnieje taka tradycja.

Wśród znaków, które towarzyszą przeżywaniu liturgii uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego na pierwszy plan wysuwa się paschał. Ta wielkanocna świeca zajmuje centralne miejsce w świątyni — obok ołtarza — od Wigilii Paschalnej do uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Jest symbolem Zmartwychwstałego Chrystusa, który sam o sobie powiedział: „Ja jestem światłością świata” (J 8,12). W Wigilię Paschalną, podczas Liturgii Światła (nazywanej „Lucernarium”), zapala się wielkanocną świecę od poświęconego przedtem ognia. W uroczystej procesji paschał wnosi się do kościoła, gdzie ma przypominać słup ognia, który prowadził naród wybrany przez pustynię ku wolności (por. Wj 13,21). Paschał jest także znakiem przypominającym Zmartwychwstałego Chrystusa wyprowadzającego ludzkość z niewoli grzechu ku wolności dzieci Bożych. Jego doniosłość wyraża liturgia Wigilii Paschalnej, podczas której oddaje się mu cześć w śpiewie, zwanym „Exsultet”: „(...) przyjmij, Ojcze święty (...) tę święcę, owoc pracy pszczelego roju”.

Paschał jest bogato zdobiony, a jego ornamentacja ma głęboką wymowę. W samym środku świecy widnieje krzyż z pięcioma woskowymi ziarnami symbolizującymi pięć ran Chrystusa, które pozostały na uwielbionym Ciele Zmartwychwstałego Pana. Cyfry bieżącego roku wskazują, iż Jezus Chrystus jest Panem obecnego czasu, a pierwsza i ostatnia litera alfabetu greckiego — alfa i omega — że do Niego należą także historia i przyszłość — On jest początkiem i kresem wszystkiego (por. Ap 1,8). Dokumenty Kościoła zalecają, by świeca paschalna była odlana z wosku, co roku nowa, i miała znaczną wielkość.

Po zakończeniu okresu wielkanocnego paschał ustawia się przy chrzcielnicy i zapala podczas udzielania sakramentu chrztu. Od niego zapala się chrzcielne świece nowo ochrzczonych, na znak ich włączenia przez chrzest w tajemnicę śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Ustawia się go także przy trumnach zmarłych podczas pogrzebu, wyrażając w ten sposób wiarę w zmartwychwstanie na końcu czasów.

Obok ołtarza, oprócz paschału, w okresie Pięćdziesiątnicy paschalnej umieszcza się także figurę Zmartwychwstałego. Zazwyczaj Chrystus Zmartwychwstały przedstawiany jest w czerwonej szacie, symbolizującej Jego zbawczą Mękę. Jedną rękę ma uniesioną ku górze w geście błogosławieństwa, którego pełnia płynie z otwartego Grobu, w drugiej trzyma chorągiew — znak zwycięskiej mocy. To wyobrażenie Chrystusa jest jakby echem Jego słów: „(...) miejcie odwagę: Jam zwyciężył świat” (J 16,33).

W okresie świąt paschalnych na krzyżu zawiesza się czerwoną stułę, która zwykle jest częścią stroju liturgicznego diakonów, prezbiterów i biskupów. Oznacza ich pasterski urząd i uczestnictwo w kapłaństwie sakramentalnym. W okresie wielkanocnym zawieszona na krucyfiksie przypomina, że Chrystus jest Najwyższym Kapłanem, który na ołtarzu Krzyża złożył najdoskonalszą Ofiarę — „sam stał się Kapłanem, Ołtarzem i Barankiem Ofiarnym”. Czerwony kolor w liturgii symbolizuje ogień i krew.

W czasie świąt wielkanocnych eksponuje się także symbol baranka. Żydzi w Starym Testamencie składali w ofierze właśnie baranka, a w noc Paschy zobowiązani byli spożyć go przed wędrówką z niewoli ku wolności (por. Wj 12,3—14). Dlatego Jezus, który złożył siebie w ofierze, jest prawdziwym Barankiem, który został zabity i nabył dla Boga swoją Krwią wszystkich ludzi (por. Ap 5,9). On jest Barankiem Paschalnym, który otwiera pieczęcie apokaliptycznej księgi (zob. Ap 5—6). Dlatego w świątyniach możemy zobaczyć wizerunek baranka siedzącego na księdze z siedmioma pieczęciami. Baranek jest także częstym motywem wielkanocnym zdobiącym szaty liturgiczne oraz symbolem często obecnym w naszych domach w czasie świąt Zmartwychwstania Pańskiego.

opr. mg/mg