Nieprzekładalność Janowego Prologu

Bogusław Górka REINTERPRETACJA ŹRÓDEŁ CHRZEŚCIJAŃSTWA ISBN: 978-83-7767-824-4 wyd.: Wydawnictwo WAM 2013

Spis wybranych fragmentów Wstęp Nieprzekładalność Janowego Prologu (J 1,1-18)?

Wstęp

W skład monografii wchodzi pięć przyczynków napisanych na przestrzeni pięciu lat. Chociaż tworzyłem je okazjonalnie, na okoliczność konferencyjnych zapotrzebowań, to jednak wybierałem te sympozja, na których mogłem zaprezentować referaty mieszczące się w formule planowanego zamierzenia — którą jest reinterpretacja źródeł chrześcijaństwa — oraz by zmotywować się do pracy twórczej.

Książka zawiera propozycję ponownej interpretacji źródeł chrześcijaństwa na podstawie wybranych tekstów. Jako taka jest kontynuacją i dopełnieniem formuły poprzedniej monografii pt. Chrześcijaństwo pierwotne jako system religijny (Kraków 2011).

Publikację otwiera studium translatoryczne Janowego Prologu (J 1,1-18). Istotną rolę w procesie przekładu odgrywa jego interpretacja, która zależna jest od właściwie dobranej hermeneutyki. Tłumaczenie jest w gruncie rzeczy zabiegiem hermeneutycznym polegającym na ekwiwalencji sensów a nie słów, co po mistrzowsku wyraził Hieronim, ojciec tłumaczy Pisma Św.: non verbum a verbo, sed sensum exprimere sensu. Aby unaocznić, czy Hieronim pozostał wierny swojej dewizie, jego łacińskie tłumaczenie Janowego Prologu usytuowałem na miejscu pośrednim pomiędzy oryginałem greckim i retrowersją hebrajską a wyselekcjonowanymi przekładami polskimi.

W drugim studium proponuję podróż „poprzez wieki” z Jezusową wypowiedzią: jeśli ktoś nie zostanie zrodzony z wody i ducha, nie może wejść do Królestwa Boga (J 3,5). Na jej przykładzie będziemy śledzić meandry oficjalnej, kościelnej recepcji Pisma Św. Historia interpretacji owego sztandarowego logionu o wejściu do Królestwa Boga ułatwi nam odpowiedź na pytanie, jaką wartość posiada jego kościelna wykładnia oraz w jakiej mierze determinuje ona poszukiwania uczonych, nauczanie duszpasterzy i mentalność laikatu.

Trzeci przyczynek zawiera ekspozycję kulturowo-religijnej kwestii, którą jest żydowskość Jezusa na podstawie IV rozdziału Ewangelii Jana, czyli w kontekście rozmowy Jezusa z Samarytanką. W rozwoju narracji tego rozdziału zachowanie Jezusa stawia nie tylko u Samarytanki, ale również u uczniów znaki zapytania co do Jego żydowskości. Będę usiłował dociec, jakiego rodzaju były to zastrzeżenia i jakie były ich źródła.

Czwarte studium poświęcono idei obrazu Boga, idei, która jest jedną z podwalin tzw. pokonstantyńskiej teologii. W tej teologii koncept obrazu Boga służy do konstatowania ontycznego statusu człowieka w relacji do Boga, statusu, w który wszedł on w momencie stworzenia i dziedziczy poprzez fakt narodzin. Tego rodzaju interpretacja dominuje np. wykładnię idei obrazu Boga w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Czy ta wykładnia, traktowana prawie jak dogmat, jest trafna, czy raczej domaga się reinterpretacji?

W ostatnim przyczynku podejmuję się próby opisu duchowości nowotestamentowej. Każda duchowość, a więc i duchowość Kościoła pierwotnego, zakłada konkretny model człowieka. Kiedy usiłujemy opisać duchowość nowotestamentową, trzeba się nam przede wszystkim odwołać do nowotestamentowego modelu człowieka, odnotowanego przez Pawła w 1 Tes 5,23. Postaram się w tym studium wykazać, jaki jest specyficzny rys tej duchowości.

Zebrane przyczynki tworzą porcję prowokującej lektury. Nie jest to rodzaj „lektury do poduszki”, bowiem czytelnik zostaje zaproszony do konfrontacji świata własnych przekonań, z obrazem świata idei, który wyłania się ze źródeł chrześcijaństwa ponownie zinterpretowanych.

opr. ab/ab