Dzieje kryzysu modernistycznego w Kościele - spis treści i przedmowa
ISBN: 978-83-7505-159-9
wyd.: WAM 2009
Spis treści | |
Przedmowa | 5 |
1. „Modernizm” — wstępny rekonesans na historyczno-teologicznym polu minowym | 7 |
1.1 Wyrastanie pojęcia | 8 |
1.2 Kwestia zasadnicza: rekonstrukcja dziejów „modernizmu” czy kryzysu modernistycznego? | 13 |
2. Katolicyzm reformistyczny i amerykanizm | 19 |
2.1 Herman Schell — teolog „idealny | 19 |
2.2 Idee i protagoniści katolicyzmu reformistycznego | 23 |
2.3 Amerykanizm, czyli teologia epoki kanonierek | 30 |
2.4 Urzędowa reakcja Kościoła na amerykanizm | 34 |
2.5 Umieszczenie dzieł Schella na Indeksie z roku 1898/99 | 36 |
2.6 Biskup Rottenburga Paul Wilhelm von Keppler jako przeciwnik katolicyzmu reformistycznego | 41 |
3. Alfred Loisy — krytyka historyczna i apologia Kościoła | 47 |
3.1 „Nauka chrześcijańska” | 49 |
3.2 Nowa apologetyka | 53 |
3.3 Ewangelia i Kościół | 56 |
3.4 Historyk religii | 63 |
4. Teologia a doświadczenie religijne | 65 |
4.1 George Tyrrell | 66 |
4.2 Zainteresowanie świętością | 72 |
4.3 Von Hügel i wewnętrzna polaryzacja „modernizmu” po ogłoszeniu encykliki Pascendi | 80 |
5. Antymodernizm i kościelny Urząd Nauczycielski | 83 |
5.1 Święte Oficjum i dekret Lamentabili (1903—1907) | 84 |
5.2 Encyklika Pascendi dominici gregis Piusa X (1907) | 99 |
5.3 Przysięga antymodernistyczna | 113 |
5.4 Recepcja Pascendi i Sacrorum Antistitum | 115 |
5.5 Integryzm | 120 |
6. Rzut oka na następstwa antymodernizmu i „modernizmu | 131 |
Aneks | 135 |
Bibliografia | 141 |
Indeks | 155 |
Latem 2007 roku minęło sto lat od ogłoszenia dekretu Lamentabili sane exitu, wydanego przez Inkwizycję rzymską, oraz encykliki Pascendi dominici gregis papieża Piusa X. To wystarczający powód, by ówczesnym kontrowersjom wokół katolickiego „modernizmu” i antymodernizmu poświęcić choćby Małą historię modernizmu. Zarówno tematyczna, jak i czysto geograficzna rozległość tego kryzysu intelektualnego, którego doświadczył katolicyzm europejski i północnoamerykański, sprawia, że jego zwięzła prezentacja — taka jak niniejsza — musi wyznaczyć sobie pewne punkty kluczowe, jeśli nie chce się ograniczyć wyłącznie do namedropping i suchego opisu zdarzeń. Poszczególne rozdziały pracy nie roszczą sobie zatem pretensji do wyczerpania tematu, chcą jedynie dostarczyć wstępnego i ogólnego zarysu pewnej złożonej kwestii historyczno-teologicznej oraz umożliwić zarazem w odniesieniu do kilku zagadnień centralnych nieco głębszy w nią wgląd. Udostępnione ostatnio dokumenty rzymskie stworzyły przy tym podstawę, by antymodernistyczne stanowisko Urzędu Nauczycielskiego przedstawić równie obszernie jak zwalczany przezeń „modernizm”; w tej materii nawiązałem do kilku własnych wcześniejszych prac wydanych w ostatnim czasie. Serdeczne podziękowanie pragnę złożyć w tym miejscu panu dr. Brunonowi Steimerowi z Wydawnictwa Herdera, który zachęcił mnie do podjęcia pracy nad niniejszą Małą historią modernizmu, mojej współpracownicy, pani Beacie Müller, i panu Gregorowi Klapczynskiemu z Münster za krytyczną lekturę książki oraz pani Deborze Ullrich i panu Martinowi Belzowi za pomoc w gromadzeniu literatury przedmiotu i sporządzeniu indeksu.
Frankfurt nad Menem, marzec 2007
Ogromnie się cieszę, że ta moja niewielka książka poświęcona kryzysowi modernistycznemu tak szybko ukazuje się w języku polskim. Jej celem jest pomóc czytelnikowi w wyrobieniu sobie trzeźwego poglądu na temat pewnego okresu historii, którego interpretacja zachowuje niejaką wagę także dla współczesności. Na potrzeby niniejszego przekładu zaktualizowany został w oparciu o wyniki najnowszych badań rozdział dotyczący encykliki Pascendi.
Serdeczne podziękowania za miłą współpracę składam panu Tadeuszowi Zatorskiemu, tłumaczowi książki, oraz pani Barbarze Żak z Wydawnictwa WAM.
Frankfurt nad Menem, październik 2008
Claus Arnold
opr. aw/aw