Casus Bergsona

Eugenio Zolli

Byłem rabinem Rzymu

Historia wielkiego nawrócenia

ISBN: 978-83-60703-24-3

wyd.: Wydawnictwo SALWATOR 2007

Casus Bergsona

Przez zwykłą zbieżność myśli na temat konwersji, naturalnie bez niemądrej ambicji, by porównywać dwie osoby na tak różnym poziomie duchowym, myślę o liście, który pani Bergson¹ opublikowała w 1941 roku, pisząc w nim: „Mój mąż, który od dawna śledzi z uwagą myśl religijną, po ukazaniu się Zagadnienia filozofi i i moralności szczególną sympatią darzył katolicyzm, jednak z różnych powodów nie miał zamiaru podjęcia konwersji”. A oto, co sam Bergson pisze na ten temat w swoim testamencie 7 lutego 1937 roku: „Moje refleksje zbliżały mnie zawsze do katolicyzmu, który jest doskonałym dopełnieniem judaizmu. Przyjąłbym go, gdybym nie był świadkiem przerażającej fali antysemityzmu od kilku lat rozlewającej się na świecie. Wolałem zostać między tymi, którzy jutro będą prześladowani. Mimo wszystko mam nadzieję, że jakiś kapłan katolicki, o ile upoważni go kardynał arcybiskup Paryża, przyjdzie, by odmówić nade mną egzekwie. W przypadku gdyby nie uzyskał takiego zezwolenia, trzeba będzie zwrócić się do rabina bez ukrywania przed kimkolwiek faktu mojej moralnej przynależności do katolicyzmu...”.

O ile dobrze rozumiem, Bergson widzi w katolicyzmie dopełnienie judaizmu. Judaizm i katolicyzm nie pozostają w relacji antytetycznej, wprost przeciwnie: uzupełniają się. Bergson doceniałby modlitwę kapłana katolickiego, ale zadowoliłby się modlitwą rabina. I gdyby nie pojawiły się ruchy antysemickie, przyjąłby katolicyzm. W każdym razie pragnienie oficjalnej konwersji zostało pokazane. W tym samym czasie, w 1917 roku, płynąłem i ja przez podobne wody, o czym zaraz opowiem.

¹ Henri Bergson (1859—1941), filozof francuski pochodzenia żydowskiego. Zbliżał się do chrześcijaństwa, lecz unikał oficjalnego nawrócenia. Ukończył humanistykę i matematykę na École Normale Supérieure w Paryżu i zdobył doktorat z fi lozofi i na podstawie pracy Zagadnienie wolności (1889). Profesor w Collčge de France, od 1914 roku członek Akademii Francuskiej. W 1928 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Jego podstawowe dzieła to: Materia i pamięć (1896), Ewolucja twórcza (1907), Zagadnienia filozofi i i moralności (1932).

opr. aw/aw