Błogosławiony Jerzy Matulewicz

Błogosławiony Jerzy Matulewicz (1871-1927) był człowiekiem bogatym duchowo, o znaczeniu międzynarodowym. Wyszedł z rodziny litewskiej, ale trwały ślad jego różnorodnej działalności pozostał w Polsce, na Litwie, na Białorusi, na Łotwie, a także w Sankt Petersburgu, we Fryburgu Szwajcarskim, w Rzymie i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Gruntownie wykształcony, pracował nad odrodzeniem Kościoła, zajmując się˛ kluczowymi sprawami swojej epoki: wychowaniem duchowienństwa, organizacją robotników, wychowaniem dzieci i młodzieży, promocją laikatu, zjednoczeniem chrześcijan, rozwojem życia zakonnego.

W szczególności odrodził ginący Zakon Marianów i założył dwa zgromadzenia żeńskie: Sióstr Ubogich Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Sióstr Służebnic Jezusa w Eucharystii. Jako człowiekowi Kościoła papieże powierzali mu odpowiedzialne funkcje w zapalnych miejscach Europy powersalskiej: biskupa diecezji wileńskiej (1918-1925), wizytatora apostolskiego Republiki Litewskiej (1925-1927), był przygotowywany na biskupa dla katolików Rosjan żyjących na Zachodzie. W pracy tej wypadło mu się zmierzyć z rozlicznymi nacjonalizmami, zamierzającymi wykorzystać religię do własnych celów. Za cenę wielkich wyrzeczeń swoim życiem zaświadczył o powszechności Kościoła, skierowanego do wszystkich narodów i kultur. Trwanie przy opoce Piotrowej i osobista świętość sprawiły, że wychodził obronną ręką z wielkich trudności. Poświadczył to Jan Paweł II, zaliczając go 28 czerwca 1987 roku do grona błogosławionych. Po śmierci abp. Matulewicza jego spuściznę podzielono na dwie nierówne części: wyselekcjonowaną mniejszość przewieziono do Archiwum Generalnego Marianów w Rzymie, a znaczną większość złożono w klasztorze Księży Marianów w Mariampolu. Wraz z likwidacją przez komunistów po drugiej wojnie światowej klasztorów na Litwie zbiory mariampolskie zabrano do Archiwum Akt Nowych w Wilnie i dostęp do nich był niemożliwy. W tych warunkach powstające prace o abp. Matulewiczu opierały się głównie o Archiwum Marianów w Rzymie. Całe jego życie najpełniej przedstawił Antanas Kučas, profesor historii w amerykańskim uniwersytecie w Scranton.

Natomiast w języku polskim obszerny, niepublikowany życiorys napisał uczeń i wychowanek Błogosławionego ks. Marian Wiśniewski. Istnieją również częściowe opracowania posiadające dużą wartość, do których należy pierwsza obszerna książka, opracowana zespołowo w języku litewskim, poświęcona bł. Jerzemu. Jej autorzy kontaktowali się z rodziną i dostarczyli wielu wiadomości z dzieciństwa Błogosławionego. Nie mniej wartościowe są dwie prace dyplomowe ks. Steponasa Matulisa o bł. Jerzym: jako o odnowicielu marianów i o wizytatorze apostolskim. W ostatnich latach baza źródłowa bardzo się poszerzyła. Wraz z odzyskaniem niepodległości Litwy udostępniono do badań historycznych poprzednio zabrane zbiory mariampolskie i kurii wileńskiej. W 1985 roku Jan Paweł II otworzył archiwa dykasterii rzymskich za okres pontyfikatu Piusa X (1903-1914) i Benedykta XV (1914-1922). Badacze sięgnęli też do innych zasobów: Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Diecezji Kieleckiej, Archiwum Diecezji Siedleckiej, Archiwum Uniwersytetu we Fryburgu, materiałów Akademii Duchownej w Petersburgu. Dokładniej wykorzystali też prasę polską.

Jest to fragment książki:

Ks. Tadeusz Górski MIC, Błogosławiony Jerzy Matulewicz
Wydawnictwo: PROMIC, ISBN: 978-83-7119-488-9
Książka jest >>TUTAJ<<

Praca zawiera mnóstwo informacji historycznych, logicznie uporządkowanych i poprawnie interpretowanych. Autor wykazuje doskonałą znajomość problematyki, źródeł archiwalnych i źródeł drukowanych. Studium dotyczy postaci, która odegrała doniosłą rolę w najnowszej historii religijnej Polski i Litwy. Konstrukcja pracy jest przejrzysta, uwzględniająca całokształt problematyki związanej z życiem i działalnością błogosławionego Jerzego Matulewicza. Autor przedstawił sylwetkę Jerzego Matulewicza w szerokim kontekście problemów kościelnych i społeczno-religijnych epoki. Podnosi to wydatnie wartość naukową tej obszernej rozprawy. Książka napisana jest językiem jasnym i przystępnym, może wzbudzić zainteresowanie nie tylko historyków profesjonalistów, ale również szerszego kręgu czytelników. Zamieszczone są w tekście dobrze dobrane, obszerne cytaty zaczerpnięte ze źródeł, wspomnień, z kazań i wypowiedzi Jerzego Matulewicza. Pozwala to czytelnikowi wyrobić sobie pogląd na problemy analizowane w książce, a zarazem sprawia, że problematyka książki jest dobrze udokumentowana, a tym samym staje się w pełni wiarygodna. /Ks. prof. dr hab. Daniel Olszewski/

opr. ac/ac