Obojętność (indyferentyzm)

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Obojętność (indyferentyzm)

Brak zainteresowania sprawami religijnymi wynikający ze zeświecczenia, braku właściwego religijnego wychowania albo osobistego zaniedbania w praktycznym wyznawaniu wiary w Boga (zob. DH 2915-2918). „Obojętność” może także oznaczać takie oderwanie się od wszystkich stworzeń i doznań, które nam pozwala, w dokonywaniu wyboru, kierować się tylko wolą Bożą. Tak pojęta „obojętność” jest cechą znamienną duchowości św. Ignacego Loyoli (1491-1556). Zob. apatia, hezychazm, sekularyzm.

Obraz Boży Nauka, zgodnie z którą ludzie — mężczyzna i kobieta — zostali stworzeni na obraz Boży i na Boże podobieństwo (Rdz 1, 26-27). Niektórzy Ojcowie Kościoła i późniejsi teologowie rozróżniali między (a) „obrazem Boga”, który jest właściwością ludzi będących stworzeniami obdarzonymi rozumem i wolną wolą i który przez grzech może być tylko zaciemniony, oraz (b) „podobieństwem Bożym”, które — utracone przez grzech — można odtworzyć przez łaskę chrztu i przez życie wiary. Nowy Testament uznaje, że Chrystus jest prawdziwym obrazem Bożym (Kol 1, 15) i że jest wzorem, według którego mają być kształtowani mężczyźni i kobiety (Rz 8, 29). Nauka o obrazie Bożym przyczyniła się do rozwinięcia poczucia godności i praw człowieka. Zob. grzech pierworodny, łaska, przebóstwienie, skażenie ludzkiej natury, stworzenie, upadek.

Obrazoburstwo Prąd, który przeciwstawiał się używaniu obrazów w kulcie chrześcijańskim i powodował niepokoje w cesarstwie bizantyńskim w latach od mniej więcej 725 do 843. W pierwszej jego fazie niszczono ikony jak bożki pogańskie nie mające nic wspólnego z wiarą chrześcijańską, a dające zgorszenie Żydom i muzułmanom. Z klasztoru św. Saby w pobliżu Jerozolimy św. Jan Damasceński (ok. 675 — ok. 749) dowodził, że posługiwanie się obrazami w celu przedstawienia Chrystusa albo innych świętych postaci jest koniecznym skutkiem wcielenia. Po przyjęciu obrazoburstwa przez heretycki synod w miejscowości Hieria (753) powszechny Sobór Nicejski II (787) przywrócił obrazy i ich kult (DH 600-603, 2532; ND 1251-1252). W drugiej fazie tego kryzysu (814-843) ikony tolerowano jako pomocne przy nauczaniu prawd wiary, uważano jednak za niewłaściwe publiczne oddawanie im czci i dlatego usuwano je ze świątyń. Od samego początku obrazoburcy prześladowali, a czasem nawet zabijali mnichów. Wilkim obrońcą obrazów był św. Teodor Studyta (759-826), sławny reformator monastyczny. Żeby zakończyć cały spór, ustanowiono Święto Ortodoksji, które jeszcze teraz obchodzą Kościoły wschodnie w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu. Zob. islam, obraz Boży, ortodoksja, Sobór Nicejski II.

opr. mg/mg