Dialog między religiami musi się toczyć na różnych płaszczyznach

Benedykt XVI

Dialog między religiami musi się toczyć na różnych płaszczyznach

17 września 2010 — Twickenham. Spotkanie z przedstawicielami innych religii w Saint Mary's University College

Saint Mary's University College

W drugim dniu podróży, 17 września, w Saint Mary's University College w Twickenham w podlondyńskim Richmond odbyły się przed południem dwa spotkania: z przedstawicielami szkolnictwa katolickiego i z przywódcami innych wyznań. W jednym z niewielu uniwersytetów katolickich, należącym do najstarszych w Anglii, Papież spotkał się z zakonnikami i nauczycielami i wygłosił do nich przemówienie. Oprócz rektora uniwersytetu, kapelana i biskupa pomocniczego Westminsteru obecny był również angielski minister edukacji Nick Gibb. Następnie Benedykt xvi udał się na boisko sportowe, gdzie oczekiwało 4000 młodzieży ze szkół katolickich. Przed opuszczeniem uniwersytetu dokonał inauguracji Fundacji im. Jana Pawła II na rzecz Sportu oraz poświęcił ikonę, świecę i dzwon. Celem Fundacji ma być pogłębianie nauczania Jana Pawła II na temat sportu. (Na rozległych i bardzo dobrze wyposażonych terenach sportowych uniwersytetu będą się odbywały treningi uczestników igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 r.)

Szanowni goście, drodzy przyjaciele!

Cieszę się, że mogę spotkać się z wami, przedstawicielami różnych wspólnot religijnych Wielkiej Brytanii. Pozdrawiam zarówno obecnych tutaj duchownych, jak i tych spośród was, którzy zajmują się polityką bądź prowadzą działalność handlową czy przemysłową. Dziękuję drowi Azzamowi i Naczelnemu Rabinowi lordowi Sacksowi za słowa, którymi mnie powitali w waszym imieniu. Teraz, kiedy witam się z wami, niech mi będzie wolno także złożyć wspólnocie żydowskiej w Wielkiej Brytanii i na całym świecie życzenia radosnego i błogosławionego święta Jom Kippur.

Na początku mojego wystąpienia pragnę wam wszystkim wyrazić uznanie Kościoła katolickiego za znaczące świadectwo, które dajecie jako ludzie ducha w czasach, kiedy przekonania religijne nie zawsze są rozumiane i szanowane. Obecność zaangażowanych wiernych w różnych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego w sposób wymowny mówi o tym, że wymiar duchowy naszego życia ma fundamentalne znaczenie dla naszej tożsamości jako istot ludzkich, że innymi słowy, człowiek nie żyje samym tylko chlebem (por Pwt 8, 3). Jako wyznawcy różnych tradycji religijnych, pracujący razem dla dobra całej społeczności, przywiązujemy wielkie znaczenie do współpracy «ramię w ramię», która jest dopełnieniem trwającego między nami dialogu «twarzą w twarz».

W wymiarze duchowym my wszyscy na różne, właściwe nam sposoby podążamy swoją własną drogą, która przynosi nam odpowiedź na najważniejsze z wszystkich pytań — to, które dotyczy ostatecznego sensu naszej ludzkiej egzystencji. Poszukiwanie sacrum jest poszukiwaniem tej jednej potrzebnej rzeczy, tego jedynego, co zaspokaja pragnienie ludzkiego serca. W V w. św. Augustyn opisał to poszukiwanie następującymi słowami: «[Panie], Stworzyłeś nas bowiem jako skierowanych ku Tobie. I niespokojne jest serce nasze, dopóki w Tobie nie spocznie» (Wyznania, Księga i, 1). Kiedy rozpoczynamy naszą niezwykłą podróż, coraz pełniej zaczynamy rozumieć, że to nie do nas należy inicjatywa, lecz do Boga: nie tyle my szukamy Go, co On nas; tak naprawdę to On zaszczepił w naszych sercach tęsknotę za Nim.

Wasza obecność w świecie i świadectwo ukazują, jak podstawowe znaczenie ma dla życia ludzkiego duchowe poszukiwanie, w które jesteśmy zaangażowani. Nauki humanistyczne i przyrodnicze — każda w swoim zakresie — dostarczają nam nieocenionej wiedzy o różnych aspektach naszej egzystencji i umożliwiają głębsze zrozumienie zasad funkcjonowania świata materialnego, który można sobie tak podporządkować, by przynosił wielkie korzyści rodzinie ludzkiej. Jednakże nauki te nie odpowiadają i nie potrafią odpowiedzieć na pytanie podstawowe, ponieważ funkcjonują na zupełnie innej płaszczyźnie. Nie potrafią zaspokoić najgłębszych pragnień ludzkiego serca, nie potrafią w pełni wyjaśnić nam, skąd pochodzimy i jakie jest nasze przeznaczenie, dlaczego i po co istniejemy; nie potrafią też wyczerpująco odpowiedzieć na pytanie: «Dlaczego istnieje coś zamiast nic?»

Poszukiwanie sacrum nie umniejsza wartości innych dziedzin ludzkich badań. Wręcz przeciwnie, tworzy dla nich kontekst, który podnosi ich znaczenie, jako sposobów odpowiedzialnego panowania nad stworzeniem. W Biblii czytamy, że kiedy Bóg ukończył dzieło stworzenia, błogosławił naszym pierwszym rodzicom, mówiąc do nich: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną» (Rdz 1, 28). Powierzył nam zadanie, które polega na badaniu i ujarzmianiu tajemnic przyrody, tak by służyły wyższemu dobru. Czym jest to wyższe dobro? W religii chrześcijańskiej nazywa się ono miłością Boga i miłością bliźniego. Dlatego śmiało i z zapałem mierzymy się ze światem, zawsze mając jednak na uwadze wyższe dobro, ażeby nie zniekształcić piękna stworzenia poprzez wyzyskiwanie go dla egoistycznych celów.

Tak więc autentyczna wiara wskazuje nam na to, co transcendentne, a co istnieje ponad tym, co przynosi doraźne korzyści. Przypomina nam o możliwości i konieczności moralnego nawrócenia, o obowiązku życia w pokoju z naszym bliźnim, o tym, że ważne jest, by w życiu postępować w sposób prawy. Kiedy ją właściwie rozumiemy, oświeca nasz umysł, oczyszcza serca, a także pobudza nas do szlachetnych i wielkodusznych uczynków, z korzyścią dla całej rodziny ludzkiej. Zachęca nas do wyrabiania w sobie cnót i wzajemnego wychodzenia sobie naprzeciw z miłością, z wielkim szacunkiem dla innych niż nasza tradycji religijnych.

Od Soboru Watykańskiego II Kościół katolicki kładzie szczególny nacisk na znaczenie dialogu i współpracy z wyznawcami innych religii. By dialog był owocny, potrzeba wzajemności ze strony wszystkich jego uczestników i wyznawców innych religii. W szczególności mam tu na myśli sytuację w pewnych częściach świata, gdzie współpraca i dialog między religiami przypominają o potrzebie wzajemnego szacunku, swobody w praktykowaniu własnej religii i publicznym jej wyznawaniu, a także wolności w kierowaniu się własnym sumieniem, bez narażania się na ostracyzm czy prześladowania, nawet po nawróceniu się na inną religię. Kiedy ukształtują się takie otwarte i oparte na szacunku relacje, narody wyznające wszystkie religie będą skutecznie współpracować na rzecz pokoju i wzajemnego zrozumienia, dając tym samym przekonujące świadectwo wobec świata. Trzeba, by ten dialog toczył się na różnych płaszczyznach i nie ograniczał jedynie do formalnej dyskusji. «Dialog w życiu» oznacza po prostu mieszkanie obok siebie i uczenie się od siebie, ażeby wzrastać we wzajemnym poznaniu i szacunku. «Dialog w działaniu» zbliża nas dzięki konkretnym formom współpracy, gdy zgodnie z naszymi religijnymi przekonaniami promujemy integralny rozwój człowieka, podejmujemy działania na rzecz pokoju, sprawiedliwości i ochrony świata stworzonego. Dialog taki może obejmować wspólne poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jak bronić życia ludzkiego na każdym jego etapie i co uczynić, by pojedyncze osoby czy wspólnoty nie były wykluczone z życia społeczeństwa z powodów religijnych. Ponadto, na płaszczyźnie rozmów formalnych istnieje nie tylko potrzeba dyskusji teologicznej, lecz także dzielenia się naszym bogactwem duchowym, mówienia o naszym doświadczeniu modlitwy, kontemplacji i o radości, jaka płynie z naszego spotkania z Bożą miłością. Dlatego cieszę się, gdy patrzę na tak wiele cennych inicjatyw, które podejmowane są w tym kraju, aby rozwijać ten dialog na różnych płaszczyznach. Jak podkreślili katoliccy biskupi Anglii i Walii w niedawno opublikowanym dokumencie Meeting God in Friend and Stranger [«Spotkać Boga w przyjacielu i w obcym»], podejmowanie wysiłku, by nawiązywać przyjazne stosunki z wyznawcami innych religii, coraz bardziej należy do misji Kościoła lokalnego (n. 228), stając się charakterystyczną cechą krajobrazu religijnego tego kraju.

Moi drodzy przyjaciele, kończąc moje wystąpienie, pragnę was zapewnić, że Kościół katolicki podąża drogą zaangażowania i dialogu, kierując się duchem prawdziwego poszanowania dla was i dla waszych przekonań religijnych. Katolicy, zarówno w Wielkiej Brytanii jak i na całym świecie, będą nadal pracować nad budową mostów przyjaźni z innymi religiami, leczeniem ran przeszłości i umacnianiem zaufania pomiędzy poszczególnymi ludźmi i wspólnotami. Pragnę raz jeszcze podziękować wam za gościnne przyjęcie i wyrazić moją wdzięczność za to, że daliście mi możliwość, bym was zachęcił do dialogu z waszymi chrześcijańskimi braćmi i siostrami. Proszę Boga o obfitość darów dla was wszystkich! Bardzo wam dziękuję.

opr. mg/mg