Nie ma przyszłości dla człowieka, jeśli niszczy się środowisko

Drodzy Bracia i Siostry, dzień dobry!

Dziś obchodzimy 50. Światowy Dzień Ziemi. Jest to sposobność do odnowienia naszego zobowiązania do tego, by kochać nasz wspólny dom i opiekować się nim, a także najsłabszymi członkami naszej rodziny. Jak pokazuje nam tragiczna pandemia koronawirusa, tylko razem i biorąc na siebie los najbardziej bezbronnych, możemy stawić czoło globalnym wyzwaniom. Encyklika Laudato si' ma taki właśnie podtytuł: «poświęcona trosce o wspólny dom». Dziś razem zastanowimy się nieco nad tą odpowiedzialnością, która cechuje «naszą bytność na tej ziemi» (Laudato si', 160). Musi wzrastać w nas świadomość troski o wspólny dom.

Jesteśmy utworzeni z materii ziemskiej, a owoce ziemi podtrzymują nasze życie. Lecz, jak przypomina nam Księga Rodzaju, nie jesteśmy po prostu «ziemscy» — jest w nas też tchnienie życia, które pochodzi od Boga (por. Rdz 2, 4-7). Żyjemy zatem w we wspólnym domu jako jedna rodzina ludzka i w różnorodności biologicznej z innymi stworzeniami Bożymi. Jako imago Dei, obraz Boga, jesteśmy powołani do troski o wszystkie stworzenia i do szanowania ich, do otaczania miłością i współczuciem naszych braci i sióstr, zwłaszcza najsłabszych, na wzór miłości Boga do nas, wyrażonej w Jego Synu Jezusie, który stał się człowiekiem, by dzielić z nami tę sytuację i nas zbawić.

Z powodu egoizmu nie wywiązaliśmy się z naszej odpowiedzialności opiekunów i zarządców ziemi. «Wystarczy uczciwie spojrzeć na rzeczywistość, aby zobaczyć, że ma miejsce wielka degradacja naszego wspólnego domu» (Laudato si', 61). Zanieczyściliśmy go, ograbiliśmy go, wystawiając na niebezpieczeństwo własne życie. Dlatego powstały różne ruchy międzynarodowe i lokalne, by rozbudzać tę świadomość. Szczerze cenię te inicjatywy, i będzie jeszcze konieczne, by nasze dzieci wychodziły na ulice i uczyły nas tego, co jest oczywiste, a więc że nie ma dla nas przyszłości, jeśli niszczymy środowisko, które nas żywi.

Nie ustrzegliśmy ziemi, naszego domu-ogrodu, i nie ustrzegliśmy naszych braci. Zgrzeszyliśmy przeciwko ziemi, przeciwko naszemu bliźniemu i, ostatecznie, przeciwko Stwórcy, dobremu Ojcu, który troszczy się o każdego i chce, byśmy żyli razem w komunii i pomyślności. A jak reaguje ziemia? Jest takie hiszpańskie powiedzenie, bardzo jasne w odniesieniu do tego, które mówi: «Bóg przebacza zawsze; my, ludzie, czasem przebaczamy, czasem nie; ziemia nie przebacza nigdy». Ziemia nie przebacza — jeśli zrujnowaliśmy ziemię, odpowiedź będzie bardzo surowa.

W jaki sposób możemy przywrócić harmonijną relację z ziemią i resztą ludzkości? Harmonijną relację... Często tracimy wizję harmonii — harmonia jest dziełem Ducha Świętego. Również we wspólnym domu, na ziemi, również w naszych relacjach z ludźmi, z bliźnim, z najuboższymi, jak możemy przywrócić tę harmonię? Potrzebujemy nowego sposobu patrzenia na nasz wspólny domu. Starajmy się dobrze to zrozumieć — ona nie jest składem zasobów do wykorzystania. Dla nas, wierzących, świat przyrody jest «Ewangelią Stworzenia», która wyraża stwórczą moc Boga w kształtowaniu życia ludzkiego i w podtrzymywaniu istnienia świata razem z tym, co zawiera, by żywić ludzkość. Biblijne opowiadanie o stworzeniu kończy się tak: «A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre» (Rdz 1, 31). Kiedy patrzy się na te tragedie naturalne, które są odpowiedzią ziemi na nasze złe jej traktowanie, zastanawiam się: «Gdybym teraz zapytał Pana, co o tym myśli, nie sądzę, żeby mi odpowiedział, że jest to bardzo dobre». To my zniszczyliśmy dzieło Pana!

Kiedy obchodzimy dzisiaj Światowy Dzień Ziemi, jesteśmy wzywani do odnalezienia sakralnego sensu poszanowania ziemi, bo jest ona nie tylko naszym domem, ale również domem Boga. Z tego rodzi się w nas świadomość, że jesteśmy na ziemi świętej!

Drodzy bracia i siostry, «rozbudźmy zmysł estetyczny i kontemplacyjny, którym obdarzył nas Bóg» (posynodalna adhort. apost. Querida Amazonia, 56). Profetyczna kontemplacja jest czymś, czego uczymy się przede wszystkim od ludów tubylczych, które pokazują nam, że nie możemy opiekować się ziemią, jeśli jej nie kochamy i nie szanujemy. Oni mają tę mądrość «dobrego życia», nie w sensie zasobności, nie — lecz w sensie życia w harmonii z ziemią. Oni nazywają «dobrym życiem» tę harmonię.

Jednocześnie potrzebujemy nawrócenia ekologicznego, które wyrażałoby się w konkretnych działaniach. Jako rodzina jedna i współzależna potrzebujemy wspólnego planu, by uniknąć niebezpieczeństw zagrażających naszemu wspólnemu domowi. «Współzależność zmusza nas do myślenia o jednym świecie, w ramach wspólnego projektu» (Laudato si', 164). Jesteśmy świadomi znaczenia współpracy jako wspólnota międzynarodowa w zakresie ochrony naszego wspólnego domu. Wzywam sprawujących władzę, by kierowali procesem, który doprowadzi do dwóch ważnych konferencji międzynarodowych: COP15 na temat różnorodności biologicznej w Kunming (Chiny) i COP26 na temat zmian klimatycznych w Glasgow (Wielka Brytania). Te dwa spotkania są bardzo ważne.

Chciałbym zachęcić do organizowania wspólnych wystąpień również na poziomie krajowym i lokalnym. Dobrze jest, by wszystkie środowiska społeczne łączyły swoje wysiłki, tworząc «oddolny» ruch ludowy. Światowy Dzień Ziemi, który dzisiaj obchodzimy, powstał właśnie w ten sposób. Każdy z nas może wnieść swój mały wkład: «Nie można myśleć, że te wysiłki i tak nie zmienią świata. Działania takie rzucają w społeczeństwie ziarno dobra, które zawsze owocuje, niezależnie od tego, co można naocznie stwierdzić. Zapoczątkowują one w łonie tej ziemi dobro, które zawsze dąży do rozprzestrzeniania się, czasami niedostrzegalnie» (Laudato si', 212).

W tym paschalnym okresie odnowy starajmy się kochać i doceniać wspaniały dar ziemi, naszego wspólnego domu, i otaczać opieką wszystkich członków rodziny ludzkiej. Jako bracia i siostry, którymi jesteśmy, błagajmy wspólnie naszego Ojca niebieskiego: «Ześlij swego Ducha i odnów oblicze ziemi» (por. Ps 104 [103], 30).

Do Polaków:

Serdecznie pozdrawiam Polaków. Drodzy bracia i siostry, zjednoczeni braterską miłością z wszystkimi mieszkańcami ziemi, stworzonymi na obraz i podobieństwo Boga i wezwanymi do troski i szacunku dla wszystkich stworzeń, odnówmy nasze zaangażowanie na rzecz ochrony naszego wspólnego domu i prośmy Ojca niebieskiego, aby nieustannie odnawiał mocą i miłością Ducha Świętego oblicze naszej ziemi. Z serca wam błogosławię!

opr. mg/mg