Aby chronić prawo do pracy

W południe Ojciec Święty przyjął w Sali Klementyńskiej uczestników sesji plenarnej Papieskiej Rady «Iustitia et Pax». W ich imieniu przewodniczący Rady kard. Peter Kodwo Appiah Turkson przedstawił Papieżowi tematykę obrad, które były poświęcone przedłużającemu się kryzysowi finansowemu i ekonomicznemu, konfliktom zbrojnym na Bliskim Wschodzie, w Europie i Afryce oraz epidemii eboli. Ojciec Święty wygłosił następujące przemówienie:

Księża Kardynałowie, drodzy Bracia Biskupi i Kapłani, Bracia i Siostry!

Witam was wszystkich serdecznie i dziękuję kard. Peterowi Turksonowi za wprowadzenie, którym rozpoczął to spotkanie. Wasza sesja plenarna zbiega się z piątą rocznicą ogłoszenia encykliki Caritas in veritate. Jest to dukument o fundamentalnym znaczeniu dla ewangelizacji w wymiarze społecznym, zawierający cenne wskazówki odnośnie do obecności katolików w społeczeństwie, w instytucjach, w gospodarce, w finansach i w polityce. Caritas in veritate zwróciła uwagę na korzyści, ale także na niebezpieczeństwa związane z globalizacją, gdy nie jest ona nastawiona na dobro narodów. Choć globalizacja przyczyniła się do znacznego wzrostu bogactwa kompleksowego i wielu pojedynczych krajów, to pogłębiła ona różnice pomiędzy grupami społecznymi, rodząc nierówności i nowe formy ubóstwa w państwach, które uważane są za najbogatsze.

Jednym z aspektów dzisiejszego systemu ekonomicznego jest wyzyskiwanie panujących w świecie rozbieżności w zakresie kosztów pracy, wykorzystujące miliardy osób, które żyją za mniej niż dwa dolary dziennie. Te rozbieżności nie tylko nie respektują godności tych, którzy stanowią tanią siłę roboczą, ale niszczą źródła pracy w tych regionach, w których jest ona otaczana większą ochroną. Pojawia się tutaj problem tworzenia mechanizmów ochrony praw pracowniczych, a także środowiska, w obliczu narastania ideologii konsumeryzmu, która nie przejawia odpowiedzialności w stosunku do miast i świata stworzonego.

Wzrost nierówności i ubóstwa stanowi zagrożenie dla demokracji inkluzywnej i uczestniczącej, która zakłada zawsze gospodarkę i rynek, które nie wykluczają i są sprawiedliwe. Chodzi więc o to, by przezwyciężać strukturalne przyczyny nierówności i ubóstwa. W adhortacji apostolskiej Evangelii gaudium wskazałem trzy podstawowe narzędzia integracji społecznej najbardziej potrzebujących, którymi są oświata, dostęp do opieki zdrowotnej i praca dla wszystkich (por. n. 192).

Innymi słowy, nie należy rezygnować z opiekuńczego państwa prawa społecznego, a szczególnie z podstawowego prawa do pracy. Nie może być ono traktowane jako wartość zmienna, uzależniona od rynków finansowych i monetarnych. Jest ona prawem o podstawowym znaczeniu dla godności (por. tamże), założenia rodziny, realizacji dobra wspólnego i pokoju. Kształcenie i praca, dostęp do opieki dla wszystkich (por. tamże, 205), są elementami kluczowymi zarówno dla rozwoju i sprawiedliwej dystrybucji dóbr, jak i dla osiągnięcia sprawiedliwości społecznej bądź integracji społecznej (por. tamże, 53) oraz dla wolnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu politycznym, pojmowanym jako zarządzanie res publica. Rozwiązania, które mają na celu zwiększanie rentowności za cenę ograniczania rynku pracy, co rodzi nowych wykluczonych, nie są zgodne z gospodarką służącą człowiekowi i dobru wspólnemu, demokracji inkluzywnej i uczestniczącej.

Inny problem rodzą utrzymujące się nierówności między sektorami gospodarczymi, wynagrodzeniami, między bankami handlowymi i spekulacyjnymi, między instytucjami i problemami globalnymi: jest rzeczą konieczną, by nie słabła troska o ubogich i sprawiedliwość społeczną (por. Evangelii gaudium, 201). Wymaga to z jednej strony głębokich reform, nastawionych na redystrybucję wyprodukowanego bogactwa i upowszechnienie wolnych rynków w służbie rodzinom, z drugiej strony redystrybucję suwerenności, tak na poziomie krajów, jak i na poziomie ponadkrajowym.

Caritas in veritate pobudziła nas także do patrzenia na dzisiejszą kwestię społeczną jako na kwestę środowiskową. W sposób szczególny podkreśliła związek między ekologią środowiskową a ekologią ludzką, między tą pierwszą i etyką życia.

Zasada Caritas in veritate jest ogromnie aktualna. Miłość pełna prawdy jest bowiem fundamentem, na którym buduje się pokój, dzisiaj szczególnie pożądany i konieczny dla dobra wszystkich. Pozwala przezwyciężać niebezpieczne fanatyzmy, konflikty o dostęp do surowców, migracje na niespotykaną skalę, zbyt długo trwające plagi głodu i ubóstwa, handel ludźmi, niesprawiedliwości i nierówności społeczne i ekonomiczne, brak równowagi w dostępie do dóbr wspólnych.

Drodzy bracia i siostry, Kościół jest wciąż w drodze, poszukuje nowych dróg głoszenia Ewangelii również na polu socjalnym. Dziękuję wam za zaangażowanie w tej dziedzinie i zawierzając was matczynemu wstawiennictwu Błogosławionej Dziewicy Maryi, proszę was o modlitwę za mnie i z serca wam błogosławię.

opr. mg/mg