Solidarny rozwój jako narzędzie walki z głodem i niedożywieniem

«Solidarność, przezwyciężając egoistyczne postawy w stosunku do świata stworzonego i do jego płodów, chroni także różne ekosystemy i ich zasoby, ludzi w nich żyjących oraz ich podstawowe prawa indywidualne i zbiorowe» — napisał Jan Paweł II w specjalnym przesłaniu do dyrektora generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa Jacques'a Dioufa z okazji Światowego Dnia Wyżywienia, który był obchodzony 15 października 2004 r. pod hasłem «Bioróżnorodność w służbie bezpieczeństwa żywnościowego».

Pan Jacques Diouf

Dyrektor Generalny
Organizacji Narodów Zjednoczonych
ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)

1. Obchodzony dziś Światowy Dzień Wyżywienia to dla mnie dobra sposobność, aby raz jeszcze wyrazić uznanie dla działalności prowadzonej przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, której wysiłki w walce z ubóstwem wśród ludności wiejskiej są dobrze znane, zwłaszcza zaś inicjatywy wspomagające postęp tych, którzy przez swą codzienną i nierzadko ciężką pracę związani są z tym właśnie środowiskiem.

Temat tegorocznego Dnia: «Bioróżnorodność w służbie bezpieczeństwa żywnościowego», wskazuje na konkretny środek walki z głodem i niedożywieniem licznych naszych braci i sióstr. Aby bowiem można było osiągnąć cel, jakim jest odpowiedni poziom bezpieczeństwa żywnościowego, niezbędna jest prawidłowa regulacja różnorodności biologicznej, która zapewni przetrwanie licznych gatunków zwierząt i roślin. Ta działalność musi się opierać na refleksji o charakterze etycznym, a nie tylko technicznym i naukowym, choć i te ostatnie są nieodzowne, ażeby można było zabezpieczyć te zasoby i zagwarantować, że będą one wykorzystywane zgodnie z rzeczywistymi potrzebami ludności świata.

2. Niestety międzynarodowe działania na rzecz ochrony bioróżnorodności natrafiają jednak na liczne przeszkody. Choć istnieją coraz bardziej odpowiednie przepisy, interesy innego typu wydają się zakłócać właściwą równowagę między prawem państw do dysponowania zasobami znajdującymi się na ich terytorium a zdolnością jednostek i społeczności do ochrony i wykorzystania tychże zasobów w celu zaspokojenia rzeczywistych potrzeb. Jest zatem konieczne, aby jako podstawa współpracy międzynarodowej utrwaliła się zasada stanowiąca, iż prawo do dysponowania zasobami genetycznymi istniejącymi w różnych ekosystemach nie może być wyłączne ani stawać się przedmiotem konfliktów, ale winno być egzekwowane zgodnie z naturalnymi prawami ludzkości, które regulują współistnienie różnych narodów, współtworzących ludzką rodzinę.

Na takich podstawach ideowych opiera się działalność FAO i to one pozwoliły — między innymi — wprowadzić w życie postanowienia Traktatu o wykorzystaniu zasobów fitogenetycznych w dziedzinie wyżywienia i rolnictwa, który jest skutecznym narzędziem służącym realizacji tych pożądanych celów. Chroni on także interesy rolników, zapewniając im udział w procesach decyzyjnych i motywując ich, aby troszczyli się nie tylko o ilość produkowanej żywności, ale także o jej jakość.

W tym kontekście należy pamiętać zwłaszcza o społecznościach lokalnych, których rozległe dziedzictwo kultury i wiedzy związanej z bioróżnorodnością może zaginąć z powodu braku odpowiedniej ochrony. Istnieje bowiem realne niebezpieczeństwo rabunkowej eksploatacji ich ziem i zniszczenia ich tradycyjnego habitatu; groźny jest również brak należytej ochrony ich własności intelektualnej, której znaczenie dla zachowania bioróżnorodności jest powszechnie uznawane.

3. W wielu środowiskach zwraca się uwagę na konieczność zmian w dotychczasowej metodzie ochrony ogromnych i niezastąpionych zasobów planety, dążąc do rozwoju nie tylko zrównoważonego, ale przede wszystkim solidarnego. Solidarność, należycie rozumiana jako model jedności zdolny inspirować działania jednostek, rządów, międzynarodowych organizacji i instytucji, i wszystkich członków społeczeństwa, przyczynia się do prawidłowego rozwoju ludów i narodów, jej celem zaś jest dobro wszystkich i każdego (por. Sollicitudo rei socialis, 40). Taka solidarność, przezwyciężając egoistyczne postawy w stosunku do świata stworzonego i do jego płodów, chroni także różne ekosystemy i ich zasoby, ludzi w nich żyjących oraz ich podstawowe prawa indywidualne i zbiorowe. Dzięki solidnemu fundamentowi, jakim jest odniesienie do człowieka, do jego natury i jego potrzeb, solidarność staje się oparciem dla programów, norm, strategii i działań w pełni odpowiadających kryteriom zrównoważonego rozwoju.

Solidarny rozwój może też wskazywać drogi realizacji celów służących zachowaniu równowagi, nie tylko w odniesieniu do ochrony środowiska albo abstrakcyjnej troski o potrzeby przyszłych pokoleń, ale przede wszystkim do nakazów podyktowanych przez sprawiedliwość, potrzebę równomiernego rozdziału zasobów i obowiązek współpracy. Są to zasady głęboko ludzkie, którym Kościół katolicki zawsze poświęca wiele uwagi, udzielając im poparcia i przyczyniając się do ich prawidłowej i pełnej realizacji.

Misja, jaką Stwórca powierzył ludzkości, aby czyniła sobie ziemię poddaną i korzystała z jej owoców (por. Rdz 1, 28), interpretowana w świetle solidarności, nakazuje okazywać szacunek dla pierwotnego zamysłu stworzenia, a więc podejmować działania, które nie burzą porządku natury i jej praw, by osiągać ciągle nowe cele, ale przeciwnie — chronią zasoby, zapewniając im przetrwanie i tym samym pozostawiając je do użytku następnych pokoleń.

4. Pragnę przekazać te refleksje wszystkim, którzy gdziekolwiek na świecie obchodzą Dzień Wyżywienia, oraz tym, którzy pełniąc różne funkcje i zadania, starają się przyczynić do uwolnienia ludzkości od plagi głodu i niedożywienia. Oby obchody Dnia sprzyjały rozwojowi — w skali globalnej i lokalnej — nowych form «dzielenia się» owocami ziemi.

Dla pana, panie dyrektorze, oraz dla wszystkich, którzy gorliwie i z poświęceniem współpracują z panem w realizacji celów FAO, proszę Najwyższego o obfite błogosławieństwo.

Watykan, 15 października 2004 r.

opr. mg/mg