Z odwagą i wytrwałością podejmujcie dzieło nowej ewangelizacji

Jan Paweł II

Z ODWAGĄ I WYTRWAŁOŚCIĄ PODEJMUJCIE DZIEŁO NOWEJ EWANGELIZACJI

Spotkanie z Konferencją Episkopatu Nigerii. 23 marca - Abudża

Po Mszy św. w Abudży Jan Paweł II spotkał się w nuncjaturze apostolskiej z Konferencją Episkopatu Nigerii. W przemówieniu skierowanym do pasterzy tego Kościoła wezwał ich do odważnego głoszenia Ewangelii w ścisłej współpracy i jedności z kapłanami, osobami konsekrowanymi i wiernymi świeckimi. Ojciec Święty wskazał na główne pola działalności duszpasterskiej, która musi uwzględniać również troskę o sprawiedliwość i poszanowanie praw człowieka.

Drodzy Bracia w biskupstwie!

1. Wspomnienie Specjalnego Zgromadzenia Synodu Biskupów poświęconego Afryce, które obradowało prawie cztery lata temu, pozostaje nadal żywe w naszej pamięci. Synod był czasem łaski i owocnej refleksji nad bogactwem i nad słabościami wspólnoty katolickiej na tym kontynencie, przeżywającej nieustanny proces wzrostu i rozwoju. Ojcowie wnikliwie rozważyli złożone zadania, do jakich jest powołany Kościół w obecnej sytuacji. Ufając niewzruszenie w Boże obietnice i nie zniechęcając się trudnościami, jakie występują w wielu krajach, raz jeszcze potwierdzili, że Kościół pragnie umacniać we wszystkich Afrykanach nadzieję na prawdziwe wyzwolenie (por. Ecclesia in Africa, 14).

Do was, którzy dążycie do tego celu, zwracam się dzisiaj z tym przesłaniem. Jego najistotniejszą treść chciałbym wyrazić w słowach, jakie św. Paweł skierował prawie 2000 lat temu do swego «umiłowanego syna» Tymoteusza: «Albowiem nie dał nam Bóg ducha bojaźni, ale mocy i miłości, i trzeźwego myślenia» (2 Tm 1, 7). Drodzy bracia, także wasza posługa — jaką pełnicie indywidualnie wobec wiernych swoich Kościołów partykularnych oraz zbiorowo wobec całego narodu — jest już ukształtowana przez tego ducha; ja pragnę umocnić w was odwagę i wytrwałość, abyście umieli je zawsze okazywać, głosząc zbawienie ofiarowane nam w Jezusie Chrystusie. Jest to tym bardziej potrzebne dzisiaj, gdy zbliża się trzecie tysiąclecie — czas łaski, «godzina Afryki» (por. Ecclesia in Africa, 6). Wasze śmiałe i konsekwentne kierownictwo pozwoli Kościołowi w Nigerii sprostać wyzwaniom nowej ewangelizacji na obecnym etapie waszych dziejów.

Nie potrafię w pełni wyrazić uczuć radości i wdzięczności, jakich doświadczyłem przybywając znów do Nigerii i dokonując na waszej błogosławionej ziemi beatyfikacji o. Cypriana Michała Iwene Tansi. Dziękuję abpowi Obiefunie za uprzejme i serdeczne słowa, jakimi powitał mnie w imieniu was wszystkich. Ja również was pozdrawiam, a za waszym pośrednictwem wszystkich członków waszych Kościołów lokalnych. Przekażcie, proszę, swoim kapłanom, zakonnikom i wiernym świeckim — zwłaszcza chorym, starszym, dzieciom i młodzieży — zapewnienie o mojej miłości i szacunku. «Łaska, miłosierdzie, pokój od Boga Ojca i Chrystusa Jezusa, naszego Pana» (2 Tm 1, 2).

2. W dziele ewangelizacji Kościół napotyka wiele przeszkód, ale mimo to nie poddaje się zniechęceniu. Stara się raczej dawać wyraziste świadectwo o swoim Panu, i to nie tylko przez opiekę duszpasterską nad swoimi dziećmi, ale także przez gorliwą służbę na rzecz społeczeństwa nigeryjskiego jako całości. Posiada bowiem moc daleko większą niż wszystkie jego ludzkie siły — «nie dał nam Bóg ducha bojaźni, ale mocy i miłości, i trzeźwego myślenia» (2 Tm 1, 7) — i dlatego ufa, że ziarna, które zasiewa, wydadzą z Bożą pomocą obfite żniwo. Prawdy Bożej nie można bowiem powstrzymać (por. 2 Tm 2, 9); zawsze też powinno być jasne, że to nie nam należy się chwała, ale «Panu żniwa» (por. Łk 10, 2).

Zarazem jednak skuteczność i wiarygodność głoszenia Dobrej Nowiny przez Kościół jest ściśle uzależniona od wiarygodności jego wysłanników (por. Ecclesia in Africa, 21). Dlatego ci, którzy zostali powołani do «posługi jednania» (2 Kor 5, 18) — zarówno biskupi, jak i kapłani — muszą ukazywać wyraźnie i jednoznacznie, że mocno wierzą w to, co głoszą. Jak powiedział mój poprzednik, papież Paweł VI: «Świadectwo życia, jak nigdy przedtem, stało się dziś najkonieczniejszym warunkiem skuteczności naszego przepowiadania. Z tego powodu jesteśmy odpowiedzialni za wszelki postęp i owocność Ewangelii, którą głosimy» (Evangelii nuntiandi, 76).

3. W Nigerii mieszka jedna z najliczniejszych społeczności katolickich Afryki i liczba wiernych nieustannie wzrasta. Jest to znakiem żywotności i coraz większej dojrzałości waszego Kościoła lokalnego. Szczególne nadzieje budzi także wzrost powołań do kapłaństwa i życia zakonnego. Kapłani są waszymi głównymi współpracownikami w realizacji apostolskiej misji Kościoła, jest zatem bardzo ważne, aby wasze relacje z nimi były oparte na jedności i braterstwie oraz na uznaniu ich zdolności. Wszyscy, którzy przez święcenia kapłańskie zostali upodobnieni do Chrystusa Dobrego Pasterza, muszą naśladować Jego postawę całkowitego poświęcenia się owczarni oraz sprawie szerzenia Ewangelii. Życie kapłańskie wymaga głębokiej formacji duchowej, zwłaszcza zaś nieustannego wysiłku osobistego nawrócenia. Wasze życie, podobnie jak życie waszych kapłanów, powinno promieniować duchem ewangelicznego ubóstwa oraz oderwania od spraw i dążeń tego świata. Należy troskliwie strzec celibatu jako znaku całkowitego oddania samego siebie Chrystusowi i Jego Kościołowi; trzeba starannie unikać wszelkich zachowań, które mogłyby budzić zgorszenie, a w razie potrzeby korygować je.

W waszych wyższych seminariach międzydiecezjalnych przechodzi obecnie formację ponad 3 tys. seminarzystów, planujecie zatem otwarcie nowych uczelni, dzięki czemu łatwiej wam będzie zapewnić należyte przygotowanie kandydatom do kapłaństwa. Pomyślna jest również sytuacja w wyższych seminariach zakonnych, które nieustannie się rozwijają. Niezależnie jednak od wzrostu liczebnego, sprawą najważniejszą pozostaje troska o staranny dobór kandydatów i należyte kierowanie formacją powołanych do posługi kapłańskiej w Kościele. Możecie być pewni, że jeśli wasze seminaria będą odpowiadać podstawowym wymogom kościelnego programu formacji kapłańskiej — przedstawionym zwłaszcza w soborowym dekrecie Optatam totius oraz w posynodalnej adhortacji apostolskiej Pastores dabo vobis — wydadzą wspaniałe owoce dla dobra przyszłych pokoleń.

4. Zaledwie kilka miesięcy temu Konferencja Katolickich Biskupów Nigerii zakończyła prace nad Krajowym Planem Duszpasterskim — cennym narzędziem, które pomoże wam nadać rozmach i kierunek nowej ewangelizacji. Realizując ten plan, będziecie musieli nieustannie oceniać jego skuteczność i wprowadzać niezbędne poprawki, aby wyjść naprzeciw różnym potrzebom duszpasterskim waszych Kościołów partykularnych. Każdy program duszpasterski o charakterze naprawdę ogólnokrajowym musi liczyć się z istnieniem różnych wspólnot etnicznych i kulturowych i dążyć do zaprowadzenia harmonii między nimi w duchu autentycznej współpracy i kościelnej komunii. Wasze wspólne poparcie dla takich projektów duszpasterskich, jak utworzenie Katolickiego Instytutu Afryki Zachodniej, jest jedną z dróg wiodących do przezwyciężenia tych różnic. Chcę was zachęcić, byście uczynili z waszej Konferencji Episkopatu skuteczne narzędzie budowania coraz większej jedności, solidarności i współdziałania wszystkich 45 jednostek jurysdykcji kościelnej w Nigerii. Wzywam was też, byście korzystając ze wzrostu powołań kapłańskich i zakonnych starali się wspierać powołania misyjne oraz wspomagać apostolat kapłanów i zakonników powołanych do pracy misyjnej poza granicami ich diecezji i poza Nigerią. Takie wyzwania stoją między innymi przed Kościołem w Nigerii, który osiągnął już wiek dojrzały. Tak, chrześcijaństwo «jest naprawdę zakorzenione w tej błogosławionej ziemi» (por. Ecclesia in Africa, 35); Afryka stała się «nową ojczyzną Chrystusa» (Ecclesia in Africa, 56), a Afrykanie są teraz misjonarzami dla siebie nawzajem.

W bardzo szczególny sposób wasze diecezje mogą liczyć na świadectwo i pracę wielu zakonników i zakonnic, którzy przez swoją bezinteresowną służbę wnoszą tak wiele życia i energii w wasze wspólnoty. Ich całkowite poświęcenie się Chrystusowi pozwala im dawać szczególnie wyraziste świadectwo o miłości Boga do ludzi i czyni z nich żywy znak prawdy, iż «bliskie jest królestwo Boże» (Mk 1, 15). Są oni nieodłączną częścią życia i misji Kościoła w Nigerii: otaczajcie ich zawsze ojcowską troską i opieką; zachowujcie bliską więź z nimi i starajcie się cenić ich charyzmaty jako niezwykły dar Boży.

Wypada też, abym w tym miejscu wyraził uznanie dla coraz większego udziału wiernych świeckich w dziele szerzenia Królestwa Bożego w waszym kraju. Siła świadectwa, jakie Kościół daje o Ewangelii, będzie bowiem zależeć w coraz większym stopniu od formacji aktywnego laikatu, która pozwoli mu przenikać duchem Chrystusa sferę polityki, życia społecznego i kultury i współpracować w sposób coraz bardziej kompetentny w przygotowaniu i realizacji programów duszpasterskich. Błogosławieństwem dla waszych Kościołów partykularnych są katechiści i «ewangelizatorzy», którzy gorliwie pełnią zadanie głoszenia Chrystusa i wskazywania Jego dróg swoim braciom i siostrom. Również szczególne dary świeckich stowarzyszeń apostolskich oraz grup modlitewnych — pod warunkiem że nie dążą one do zamykania się we własnym gronie — są żywotną siłą wspomagającą wzrost waszych wspólnot wiary.

5. Specjalne Zgromadzenie Synodu Biskupów poświęcone Afryce uznało ewangelizację rodziny za jeden z głównych celów, jako że ewangelizacja Afryki dokona się właśnie przez rodzinę (por. Ecclesia in Africa, 80). Ponadto małżeństwo i rodzina to normalna droga do świętości dla większości wiernych powierzonych waszej opiece. Dlatego wasze niestrudzone starania o to, aby małżonkowie mogli odkryć prawdę, piękno i bogactwo łaski, ukryte w ich nowym wspólnym życiu w Chrystusie, pozostają istotną częścią waszych zadań duszpasterskich i najpewniejszą drogą do autentycznej inkulturacji Ewangelii.

Również ludziom młodym, którzy są przyszłością Kościoła i narodu, należy zapewnić wszelką pomoc i opiekę, aby mogli przezwyciężyć trudności stojące na drodze ich rozwoju: analfabetyzm, bezrobocie, bezczynność, narkomanię. Bardzo dobrą metodą realizacji tego zadania jest wezwanie samych młodych ludzi, aby ewangelizowali swoich rówieśników, bo nikt nie zrobi tego lepiej niż oni. Trzeba pomagać młodym ludziom, aby jak najwcześniej mogli odkryć wartość daru z siebie, który jest podstawowym czynnikiem w dążeniu do osobistej dojrzałości. Chciałbym jeszcze dodać, że waszą szczególną troską powinno być zapewnienie wszelkiej możliwej opieki młodym Nigeryjczykom, zwłaszcza dziewczętom i młodym kobietom, aby nie padły ofiarą bezwzględnego wyzysku, który często narzuca im szczególnie poniżające formy zniewolenia, prowadzące do tragicznych i niszczących konsekwencji.

Ojcowie Synodalni wezwali także Kościół w Afryce, by uczestniczył aktywnie w procesie inkulturacji, przestrzegając dwóch ważnych zasad — zgodności z nauczaniem Kościoła i jedności z Kościołem powszechnym (por. Ecclesia in Africa, 62). Zachęcam was zatem do podjęcia wszelkich możliwych wysiłków na płaszczyźnie liturgicznej, teologicznej i administracyjnej, aby wasz lud mógł się czuć coraz bardziej zadomowiony w Kościele, a Kościół coraz bardziej zadomowiony wśród waszego ludu. Niezbędne będzie tu bliższe poznanie afrykańskiej religii tradycyjnej i kultury, roztropne rozeznanie i czujność. Niech Duch Święty prowadzi was na tej drodze.

6. Członkowie partykularnych Kościołów powierzonych waszej opiece są obywatelami kraju, który stoi wobec poważnych wyzwań, zamierza bowiem przeprowadzić zmiany polityczne i społeczne. W tym kontekście jeszcze większe znaczenie zyskuje wasza rola jako przywódców katolickiej wspólnoty, którzy rozumieją, że konstruktywny dialog z wszystkimi środowiskami społecznymi, dotyczący sprawiedliwych i trwałych podstaw życia społeczeństwa, jest pożądany i potrzebny. Taki dialog, choć jego celem jest podtrzymywanie wszelkich kontaktów w duchu cierpliwości i dobrej woli, nie przeszkadza wam głosić otwarcie i z szacunkiem wobec innych nauki Kościoła, zwłaszcza w tak ważnych kwestiach, jak sprawiedliwość i równouprawnienie wszystkich obywateli, poszanowanie praw człowieka, wolność religijna czy obiektywna prawda moralna, która powinna znajdować odzwierciedlenie w prawodawstwie państwowym.

Rzeczą najwyższej wagi jest współpraca wszystkich Nigeryjczyków, która pozwoli przeprowadzić konieczne zmiany w sposób pokojowy i oszczędzić nadmiernych obciążeń słabszym grupom ludności. Jest przy tym oczywiste, że wysiłki podejmowane przez pasterzy i wiernych we współpracy z chrześcijanami innych Kościołów i Wspólnot kościelnych przyczynią się w istotny sposób do pozytywnego przebiegu tego okresu przejściowego. Jak bowiem zauważyli Ojcowie Soboru Watykańskiego II, tego rodzaju wspólne działanie «w żywy sposób wyraża to zespolenie, które wzajem łączy» chrześcijan, a jeśli wszyscy łączą się w służbie wspólnemu dobru, «w pełniejszym świetle stawia oblicze Chrystusa Sługi» (Unitatis redintegratio, 12).

7. W tym dialogu i współpracy muszą też mieć udział ludzie dobrej woli wyznający islam, oni również bowiem «starają się naśladować wiarę Abrahama i żyć zgodnie z nakazami Dekalogu» (por. Ecclesia in Africa, 66). Spotykając się dzisiaj z wami, katolickimi biskupami Nigerii, powtarzam wezwanie, które skierowałem wczoraj do przywódców muzułmańskich: wezwanie do pokoju, porozumienia i wzajemnej współpracy między chrześcijanami a muzułmanami. Stwórca jednej wielkiej ludzkiej rodziny, do której wszyscy należymy, pragnie, byśmy dawali świadectwo o Bożym obrazie obecnym we wszystkich ludziach, szanując każdego człowieka, jego wartości i tradycje religijne, oraz współpracując na rzecz jego postępu i rozwoju na wszystkich płaszczyznach.

Chrześcijanie, muzułmanie i wyznawcy afrykańskiej religii tradycyjnej powinni nadal szczerze poszukiwać wzajemnego porozumienia. Dzięki temu wszyscy obywatele będą mogli naprawdę swobodnie współpracować dla dobra nigeryjskiego społeczeństwa, zjednoczeni wspólną troską o to, by «strzec i rozwijać sprawiedliwość społeczną, dobra moralne oraz pokój i wolność» (por. Nostra aetate, 3).

8. «Nie dał nam Bóg ducha bojaźni, ale mocy i miłości, i trzeźwego myślenia» (2 Tm 1, 7). Taka właśnie postawa — niezłomna wierność Ewangelii i całkowite zaufanie miłości Bożej — pozwoli wam wypełnić misję, do której Bóg powołał was jako biskupów. Umocnieni wiarą i nadzieją w zbawczą moc Jezusa Chrystusa, będziecie coraz lepiej przygotowani do podjęcia «wyzwania, jakim jest służba zbawieniu w różnorodnych środowiskach życia ludów afrykańskich» (Ecclesia in Africa, 70).

Zawsze pamiętam o was w modlitwie i raz jeszcze chcę was zapewnić o mojej miłości i szacunku. Polecając was i wszystkich wiernych w Nigerii opiece Najświętszej Maryi Panny, Matki Boga i Matki Kościoła, modlę się o «łaskę, miłosierdzie i pokój od Boga Ojca i Chrystusa Jezusa, naszego Pana» (por. 2 Tm 1, 2) dla każdego z was. Amen.