List do wszystkich Ordynariuszy miejsca i Zakonnych Przełożonych Generalnych o dyspensie od celibatu kapłańskiego

LIST DO WSZYSTKICH ORDYNARIUSZY MIEJSCA I ZAKONNYCH PRZEŁOŻONYCH GENERALNYCH O DYSPENSIE OD CELIBATU KAPŁAŃSKIEGO
Per Litteras ad universos^(*)

1. W Liście skierowanym do wszystkich kapłanów Kościoła w Wielki Czwartek, Ojciec Święty Jan Paweł II, odwołując się - jak sam powiedział - do nauczania Soboru Watykańskiego II, podjętego następnie przez Pawła VI w encyklice Sacerdotalis caelibatus i Synod Biskupów z 1971 r., na nowo jasno przypomniał o wielkim szacunku, jaki powinien mieć w Kościele łacińskim celibat kapłański.

Ojciec Święty przypomina, że chodzi o sprawę o wielkim znaczeniu, która jest szczególnie złączona z nauczaniem Ewangelii. Idąc za przykładem Chrystusa oraz za nauczaniem Apostołów i swoją Tradycją, Kościół łaciński chciał i chce do tej pory, by wszyscy ci, którzy otrzymują Sakrament Święceń, podejmowali także to wyrzeczenie, nie tylko jako znak eschatologiczny, lecz także jako "znak wolności, która jest ukierunkowana na pełnienie posługi".

Stwierdza więc Ojciec Święty: "Każdy chrześcijanin, który otrzymuje Sakrament Święceń, zobowiązuje się do celibatu z pełną świadomością i wolnością, po wieloletnim przygotowaniu, głębokiej refleksji i ustawicznej modlitwie. Podejmuje decyzję o życiu w celibacie tylko po dojściu do silnego przekonania, że Chrystus wymaga od niego tego daru dla dobra Kościoła i służenia innym... To prawda, że taka decyzja zobowiązuje nie tylko na mocy prawa ustalonego przez Kościół, lecz także na mocy odpowiedzialności osobistej. Chodzi tu o dotrzymanie słowa danego Chrystusowi i Kościołowi". Zresztą, chrześcijanie zjednoczeni w małżeństwie mają prawo - dodaje Ojciec Święty - oczekiwać od kapłanów "dobrego przykładu i świadectwa wierności powołaniu aż do śmierci".

2. Jednak trudności, których szczególnie w tych ostatnich latach doświadczyli kapłani, były powodem, dla którego wielu z nich poprosiło o dyspensę od obowiązków wynikających z ich Święceń kapłańskich, a w sposób szczególny od obowiązku celibatu. Z powodu rozpowszechnienia tego faktu - co zadało bolesną ranę Kościołowi, uderzonemu w ten sposób w źródło jego życia, i co powoduje ciągły ból pasterzy i całej wspólnoty chrześcijańskiej - Ojciec Święty Jan Paweł II, od początku swojej posługi apostolskiej, był przekonany o konieczności podjęcia badań nad sytuacją, nad jej przyczynami i środkami, które należy podjąć.

3. Trzeba odrzucić, że w tak poważnym problemie dyspensa od celibatu byłaby uważana za prawo, które Kościół mógłby przyznać w stopniu niezróżnicowanym wszystkim swoim kapłanom. Przeciwnie, za prawdziwe prawo musi być uznane to, które kapłan wraz z ofiarą z siebie samego dał Chrystusowi i całemu Ludowi Bożemu, który oczekuje więc od niego, że będzie wierny swojej obietnicy, mimo wielkich trudności, na które napotka w swoim życiu. Należy także odrzucić, że dyspensa od celibatu mogłaby być uważana, wraz z upływem czasu, za niejako mechaniczny skutek sumarycznego procesu administracyjnego (por. JAN PAWEŁ II, List do kapłanów Kościoła na Wielki Czwartek, 9). Chodzi tu bardzo cenne dobra: przede wszystkim dobro kapłana, który prosi o dyspensę, przekonany, że byłoby to jedyne rozwiązanie jego problemu egzystencjalnego i nie jest w stanie nieść dłużej jego ciężaru; następnie dobro ogólne całego Kościoła, który nie może popierać, by powoli był pomniejszany stan kapłański, który jest absolutnie konieczny do wypełnienia jego misji. W końcu także szczególne dobro Kościołów lokalnych, czyli biskupów z ich prezbiterium, które troszczą się - o ile to możliwe - o posiadanie koniecznych sił apostolskich oraz o dobro wszystkich kategorii wiernych, którym musi być zapewnione prawo i konieczność służby kapłańskiej. Z tego powodu należy zwrócić uwagę na wiele aspektów, które, wzajemnie powiązane, chronią sprawiedliwość i miłość; żaden z nich nie może być zaciemniony lub, co gorsze, odrzucony.

4. Z tego powodu Ojciec Święty, świadomy wielu i złożonych aspektów tego problemu, które prowadzą do smutnych sytuacji osobistych, oraz uwzględniając konieczność rozważenia każdej sprawy w duchu Chrystusa - po zaciągnięciu rad i opinii Biskupów - zdecydował, mając do dyspozycji wystarczający czas, z pomocą swoich współpracowników, podjąć roztropną i opartą na argumentach decyzję dotyczącą akceptacji, badania i rozwiązania próśb dotyczących dyspensy od celibatu. Owocem tej dojrzałej refleksji są decyzje, które teraz zostaną krótko przedstawione. Staranna troska o przeanalizowanie wszystkich aspektów, które wchodzą w grę, zasugerowała i natchnęła normy, według których teraz i w przyszłości będzie można rozpatrywać prośby, które zostaną skierowane do Stolicy Apostolskiej. Jest oczywiste, że jest absolutnie konieczne, by normy te nie były oddzielone od ducha duszpasterskiego, którym są ożywiane.

5. W rozpatrywaniu próśb skierowanych do Stolicy Apostolskiej, oprócz przypadków kapłanów, którzy, po porzuceniu już od dawna życia kapłańskiego, pragną uregulować sytuację, z której nie mogą wycofać się, Święta Kongregacja Nauki Wiary weźmie pod uwagę przypadek tych, którzy nie musieli przyjmować Święceń kapłańskich, ponieważ brakowało koniecznej uwagi w odniesieniu do wolności czy odpowiedzialności, lub dlatego, że kompetentni przełożeni, w odpowiedniej chwili, nie byli w stanie roztropnie i wystarczająco ocenić, czy kandydat rzeczywiście nadawał się do prowadzenia stałego życia w celibacie poświęconym Bogu.

W tej materii musi być odrzucone wszelkiego rodzaju lekkie traktowanie problemów, które pomniejszałyby znaczenie kapłaństwa, święty charakter Święceń i powagę wcześniej podjętych obowiązków; mogłoby to powodować bardzo poważną szkodę oraz stanowić smutną niespodziankę i zgorszenie dla wielu wiernych. Z tego powodu przyczyna dyspensy musi być wykazana przy pomocy wystarczających argumentów, tak pod względem ich znaczenia jak i liczby. By sprawy posuwały się z powagą i były chronione dobra wiernych, tę samą uwagę należy dołożyć do tego, by nie były brane pod uwagę te prośby, które kierowałyby się uczuciami różnymi od pokory.

6. Święta Kongregacja Nauki Wiary jest przekonana, że może liczyć na pełną współpracę wszystkich zainteresowanych Ordynariuszy w wypełnianiu tego zleconego przez Ojca Świętego odpowiedzialnego zadania. Kongregacja ze swej strony jest gotowa udzielić potrzebującym wszelkiej pomocy. Ufa także, że zachowają oni roztropnie zaproponowane normy, ponieważ zna dobrze ich troskę duszpasterską o realizację na tym polu koniecznych warunków, by służyć dobru Kościoła i kapłaństwa, oraz o rozwijanie życia duchowego kapłanów i wspólnot wiernych. W końcu Kongregacja wie, że nie mogą oni zapominać o zadaniach ich ojcostwa duchowego wobec wszystkich ich kapłanów, szczególnie tych, którzy znajdują się w wielkich trudnościach duchowych, nie ofiarując im solidnej i koniecznej pomocy, by łatwiej i radośniej mogli wypełniać przyjęte w dniu Święceń obowiązki względem Pana Jezusa Chrystusa i Jego świętego Kościoła, czyniąc wszystko, co możliwe w Panu, by przyprowadzić chwiejącego się brata do spokoju ducha, ufności, pokuty oraz podjęcia pierwotnego zapału, ofiarując pomoc współbraci, przyjaciół, rodziny, lekarzy i psychologów (por. PAWEŁ VI, Encykl. Sacerdotalis caelibatus, 87 i 91).

7. Do niniejszego Listu zostają dołączone normy proceduralne, które należy zachowywać w przygotowaniu dokumentacji dotyczącej prośby o dyspensę od celibatu.

Przekazując, stosownie do obowiązku, niniejsze informacje, wyrażamy nasze uszanowanie i pozostajemy oddani w Panu.

Rzym, w siedzibie Świętej Kongregacji Nauki Wiary, 14 października 1980 r.

FRANJO Kard. ŠEPER
Prefekt

+ JÉRÔME HAMER
Abp tyt. Loreny
Sekretarz

* AAS 72 (1980) 1132-1135.

opr. mg/jw