List do Biskupów Kościoła katolickiego o niektórych aspektach Kościoła pojętego jako Komunia

LIST DO BISKUPÓW KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO O NIEKTÓRYCH ASPEKTACH KOŚCIOŁA POJĘTEGO JAKO KOMUNIA
Communionis notio^(*)

WPROWADZENIE

1. Pojęcie komunii (koinonía), które pojawiło się już w dokumentach Soboru Watykańskiego II⁽¹⁾, bardzo dobrze wyraża głębię Misterium Kościoła i może odegrać kluczową rolę w odnowionej eklezjologii katolickiej⁽²⁾. Pogłębienie rzeczywistości Kościoła jako komunii jest więc zadaniem szczególnie ważnym, otwierającym szerokie możliwości przed refleksją teologiczną nad misterium Kościoła, "którego natura jest tego rodzaju, że dopuszcza coraz to nowe i głębsze poszukiwania"⁽³⁾. Jednak w niektórych ujęciach eklezjologii rozumienie Kościoła jako misterium komunii okazuje się niewystarczające, ponieważ przede wszystkim nie uwzględniają one odpowiedniego związku między pojęciem komunii a pojęciami Ludu Bożego i Ciała Chrystusa, oraz niedostatecznie uwypuklają relację zachodzącą między Kościołem jako komunią i Kościołem jako sakramentem.

2. Uwzględniwszy znaczenie doktrynalne, pastoralne i ekumeniczne różnych aspektów Kościoła pojętego jako komunia, Kongregacja Nauki Wiary uznała za stosowne w niniejszym Liście krótko przypomnieć i - gdzie to jest konieczne - wyjaśnić pewne podstawowe elementy, które powinny być uważane za punkty odniesienia, także w przyszłej pracy badawczej teologów.

I

KOŚCIÓŁ, MISTERIUM KOMUNII

3. Pojęcie komunii znajduje się "w sercu samorozumienia Kościoła"⁽⁴⁾, jako Misterium osobowej jedności każdego człowieka z Trójcą Świętą i z innymi ludźmi, zapoczątkowanej przez wiarę⁽⁵⁾ i skierowanej do pełni eschatologicznej w Kościele niebieskim, która w pewnej mierze urzeczywistnia się już w Kościele na ziemi⁽⁶⁾.

Aby pojęcie komunii, które nie jest jednoznaczne, mogło służyć jako klucz do interpretacji eklezjologii, musi być rozumiane w kontekście całego nauczania biblijnego i tradycji patrystycznej, gdzie komunia zakłada zawsze podwójne odniesienie: wertykalne (komunia z Bogiem) i horyzontalne (komunia między ludźmi). Istotą chrześcijańskiego ujęcia komunii jest nade wszystko uznanie jej za dar Boży, za owoc Boskiej inicjatywy, która wypełniła się w Misterium Paschalnym. Nowy związek między człowiekiem i Bogiem, zapoczątkowany w Chrystusie i przekazywany w sakramentach, rozciąga się także na nowy związek ludzi między sobą. Z tego powodu pojęcie komunii musi także wyrażać naturę sakramentalną Kościoła, wtedy gdy "jesteśmy jeszcze pielgrzymami z daleka od Pana"⁽⁷⁾, jak również tę szczególną jedność, która czyni wiernych członkami tego samego Ciała - Mistycznego Ciała Chrystusa⁽⁸⁾ - organicznie ukształtowanej wspólnoty⁽⁹⁾, "ludu zjednoczonego jednością Ojca, Syna i Ducha Świętego"⁽¹⁰⁾, posiadającego środki odpowiednie do jedności widzialnej i społecznej⁽¹¹⁾.

4. Komunia eklezjalna jest równocześnie widzialna i niewidzialna. W swojej rzeczywistości niewidzialnej jest ona komunią każdego człowieka z Ojcem przez Chrystusa w Duchu Świętym oraz z ludźmi współuczestniczącymi w Boskiej naturze⁽¹²⁾, w cierpieniu z Chrystusem⁽¹³⁾, w tej samej wierze⁽¹⁴⁾ i w tym samym duchu⁽¹⁵⁾. W Kościele na ziemi między komunią niewidzialną i komunią widzialną zachodzi głęboki wewnętrzny związek wyrażający się w nauce apostołów, sakramentach i hierarchii. W tych Boskich darach, rzeczywistościach dobrze widocznych, Chrystus w różny sposób realizuje w historii swoją funkcję prorocką, kapłańską i królewską dla zbawienia ludzi⁽¹⁶⁾. Związek między elementami niewidzialnymi i widzialnymi komunii eklezjalnej jest konstytutywny dla Kościoła jako Sakramentu zbawienia.

Z tego charakteru sakramentalnego wynika, że Kościół nie jest rzeczywistością zamkniętą w sobie, ale ciągle otwartą na rozwój misyjny i ekumeniczny, ponieważ jest posłany do świata, aby głosić misterium komunii, które go konstytuuje, świadczyć o nim, aktualizować je i szerzyć: by gromadzić wszystkich i wszystko w Chrystusie⁽¹⁷⁾; by być dla wszystkich "nierozłącznym sakramentem jedności"⁽¹⁸⁾.

5. Podstawą i ośrodkiem komunii eklezjalnej, do której każdy zostaje włączony przez wiarę i Chrzest⁽¹⁹⁾, jest Eucharystia. W rzeczywistości Chrzest włącza w ciało budowane i ożywiane przez zmartwychwstałego Pana za pośrednictwem Eucharystii, i to w taki sposób, by mogło ono być rzeczywiście nazywane Ciałem Chrystusa. Eucharystia jest źródłem i siłą tworzącą komunię między członkami Kościoła właśnie dlatego, że jednoczy każdego z nich z Chrystusem: "przy łamaniu chleba eucharystycznego, uczestnicząc w sposób rzeczywisty w Ciele Pańskim, stajemy się komunią z Nim i nawzajem między sobą: 'Ponieważ jeden jest chleb, przeto my, liczni, tworzymy jedno Ciało. Wszyscy bowiem bierzemy z tego samego chleba' (1 Kor 10, 17)"⁽²⁰⁾.

Dlatego też wyrażenie Pawłowe: Kościół jest Ciałem Chrystusa, oznacza, że Eucharystia, w której Pan daje nam swoje Ciało i przekształca nas w Nie⁽²¹⁾, jest miejscem, gdzie Kościół nieustannie wyraża się w swojej najbardziej istotnej formie: obecny we wszystkich miejscach, a jednak tylko jeden, jak jeden jest Chrystus.

6. Według tradycyjnego wyrażenia, które znajduje się w łacińskich wersjach Symbolu apostolskiego począwszy od IV wieku, Kościół jest komunią świętych⁽²²⁾. Wspólny widzialny udział w dobrach zbawienia (rzeczy święte), szczególnie w Eucharystii, jest podstawą komunii niewidzialnej między uczestnikami (święci). Komunia ta rodzi duchową solidarność między członkami Kościoła, jako członkami tego samego Ciała⁽²³⁾, oraz prowadzi ich do zjednoczenia w miłości, by stanowili "jedno ciało i jedną duszę"⁽²⁴⁾. Owocem komunii jest również zjednoczenia w modlitwie⁽²⁵⁾, inspirowanej przez tego samego Ducha⁽²⁶⁾, Ducha Świętego, "który napełnia i jednoczy cały Kościół"⁽²⁷⁾.

Komunia ta, w swoich elementach niewidzialnych, nie tylko łączy między sobą członków Kościoła pielgrzymującego na ziemi, ale także tworzy więź między uczniami Chrystusa i tymi wszystkimi, którzy odszedłszy z tego świata w łasce Bożej stanowią część Kościoła niebieskiego lub będą włączeni do niego po pełnym oczyszczeniu⁽²⁸⁾. Oznacza to między innymi, że między Kościołem pielgrzymującym na ziemi i Kościołem niebieskim istnieje pewien wzajemny związek w misji historiozbawczej. Wynika z tego eklezjologiczne znaczenie nie tylko wstawiennictwa Chrystusa za członkami swojego ciała⁽²⁹⁾, ale także wstawiennictwa świętych i, w sposób specjalny, Najświętszej Maryi Panny⁽³⁰⁾. Istota kultu świętych, tak bardzo związana z pobożnością ludu chrześcijańskiego, odpowiada głębokiej rzeczywistości Kościoła jako misterium komunii.

II

KOŚCIÓŁ POWSZECHNY A KOŚCIOŁY PARTYKULARNE

7. Kościół Chrystusa, który w Symbolu Apostolskim wyznajemy jako jeden, święty, katolicki i apostolski, to Kościół, który można nazwać powszechną wspólnotą uczniów Pana⁽³¹⁾, uobecniającą się i działającą pośród różnych osób, grup, czasów i miejsc. Wśród tych wielu konkretnych form zbawczej obecności jedynego Kościoła Chrystusa, począwszy od czasów apostolskich istnieją rzeczywistości, które są same w sobie Kościołami⁽³²⁾, ponieważ mimo że są partykularne, uobecnia się w nich Koś-ciół powszechny z wszystkimi swoimi istotnymi elementami⁽³³⁾. Są one ukształtowane "na obraz Kościoła powszechnego"⁽³⁴⁾, i każdy z nich "stanowi część Ludu Bożego, powierzoną pasterskiej trosce biskupa i współpracujących z nim kapłanów"⁽³⁵⁾.

8. Kościół powszechny jest więc Ciałem Kościołów⁽³⁶⁾, toteż można w sposób analogiczny zastosować do niego pojęcie komunii czyli zjednoczonych między sobą Kościołów partykularnych, i pojmować Kościół powszechny jako komunię Kościołów. Niekiedy jednak idea "komunii Kościołów partykularnych" jest ukazywana w sposób pomniejszający koncepcję jedności Kościoła na poziomie widzialnym i instytucjonalnym. Dochodzi się w ten sposób do stwierdzenia, że każdy Kościół partykularny jest w sobie kompletnym podmiotem, a Kościół powszechny powstaje z wzajemnego uznania się Kościołów partykularnych. To jednostronne ujęcie eklezjologii, redukujące nie tylko pojęcie Kościoła powszechnego, lecz także Kościoła partykularnego, wykazuje niewystarczające zrozumienie pojęcia komunii. Jak pokazuje historia, kiedy jeden z Kościołów partykularnych dążył do samowystarczalności, osłabiając swoją rzeczywistą komunię z Kościołem powszechnym oraz z jego żywym i widzialnym centrum, ulegała zachwianiu także jego jedność wewnętrzna, a ponadto stawał wobec niebezpieczeństwa utraty wolności w obliczu różnych sił chcących go sobie podporządkować i wykorzystać⁽³⁷⁾.

9. Aby zrozumieć prawdziwy sens analogicznego zastosowania pojęcia komunii do wszystkich Kościołów partykularnych, trzeba przede wszystkim uwzględnić fakt, że - jako "części jedynego Kościoła Chrystusa"⁽³⁸⁾ - mają one z całością, to znaczy z Kościołem powszechnym, szczególny związek "wzajemnego przenikania się"⁽³⁹⁾, ponieważ w każdym Kościele partykularnym "jest prawdziwie obecny i działa Jeden, Święty, Katolicki i Apostolski Kościół Chrystusowy"⁽⁴⁰⁾. Dlatego "Kościół powszechny nie może być rozumiany jako suma Kościołów lokalnych ani jako federacja Kościołów partykularnych"⁽⁴¹⁾. Kościół nie jest wynikiem ich komunii, ale w swoim istotnym misterium jest rzeczywistością ontologicznie i czasowo uprzednią w stosunku do każdego pojedynczego Kościoła partykularnego.

Według Ojców, Kościół-misterium, Kościół jeden i jedyny, ontologicznie wyprzedza stworzenie⁽⁴²⁾, i rodzi Kościoły partykularne jako córki, wyraża się w nich; jest matką Kościołów partykularnych, a nie ich produktem. Oprócz tego, z czasowego punktu widzenia, Kościół objawia się w dniu Pięćdziesiątnicy we wspólnocie stu dwudziestu zebranych wokół Maryi i dwunastu Apostołów, przedstawicieli jedynego Kościoła i przyszłych założycieli Kościołów lokalnych, którym została powierzona misja wobec świata: a więc Kościół już mówi wszystkimi językami⁽⁴³⁾.

Z tego Kościoła, który narodził się i został objawiony jako powszechny, wzięły początek różne Kościoły lokalne jako poszczególne realizacje jednego i jedynego Kościoła Jezusa Chrystusa. Rodząc się w i z Kościoła powszechnego, w nim i z niego czerpią swoją eklezjalność. Dlatego wyrażenie Soboru Watykańskiego II: Kościół w Kościołach i z Kościołów (Ecclesia in et ex Ecclesiis)⁽⁴⁴⁾, jest nieodłączne od drugiego: Kościoły w Kościele i z Kościoła⁽⁴⁵⁾. Jest oczywiste, że ten związek między Kościołem powszechnym i Kościołami partykularnymi ma misteryjny charakter; jest on nieporównywalny ze związkiem, jaki zachodzi między całością i częściami w jakiejkolwiek grupie czy społeczności czysto ludzkiej.

10. Każdy wierny przez wiarę i Chrzest jest włączony w jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół. Nie należy się do Kościoła powszechnego za pośrednictwem, poprzez przynależność do Kościoła partykularnego; należy się w sposób bezpośredni, nawet jeśli wejście do Kościoła powszechnego i życie w nim urzeczywistniają się w sposób konieczny w Kościele partykularnym. A zatem, w perspektywie Kościoła rozumianego jako komunia, uniwersalna komunia wiernych i komunia Kościołów nie są konsekwencją jedna drugiej, ale obydwie stanowią tę samą rzeczywistość widzianą z odmiennej perspektywy.

Ponadto, przynależność do Kościoła partykularnego nigdy nie sprzeciwia się temu, że "w Kościele nikt nie jest obcy"⁽⁴⁶⁾; szczególnie w sprawowaniu Eucharystii każdy wierny znajduje się w swoim Kościele, w Kościele Chrystusa, niezależnie od swojej przynależności, z punktu widzenia kanonicznego, do diecezji, parafii czy innej wspólnoty, w której ta Eucharystia jest sprawowana. Oznacza to, że chociaż pozostają w mocy normy prawne dotyczące przyporządkowania wiernych⁽⁴⁷⁾, kto należy do Kościoła partykularnego, należy do wszystkich Kościołów, ponieważ przynależność do komunii, podobnie jak przynależność do Kościoła, nigdy nie jest lokalna, ale z samej swojej natury jest zawsze powszechna⁽⁴⁸⁾.

III

KOMUNIA KOŚCIOŁÓW, EUCHARYSTIA I EPISKOPAT

11. Jedność czyli komunia między Kościołami partykularnymi w Kościele powszechnym, jest zakorzeniona nie tylko w tej samej wierze i wspólnym Chrzcie, ale nade wszystko w Eucharystii i w Episkopacie.

Jest zakorzeniona w Eucharystii, ponieważ Ofiara eucharystyczna, chociaż celebruje się ją zawsze we wspólnocie lokalnej, nigdy nie jest celebracją tej tylko wspólnoty; przyjmując eucharystyczną obecność Pana, wspólnota przyjmuje bowiem cały dar zbawienia i objawia się w ten sposób - mimo swojej trwałej widzialnej "lokalności" - jako obraz i prawdziwa obecność jednego, świętego, katolickiego i apostolskiego Kościoła⁽⁴⁹⁾.

Ponowne odkrycie eklezjologii eucharystycznej, z jej niewątpliwymi wartościami, wyraża się jednak czasem w jednostronnym podkreślaniu zasady Kościoła lokalnego. Twierdzi się, że gdzie jest sprawowana Eucharystia, tam miałaby uobecniać się całość misterium Kościoła, tak że można uznać za nieistotne jakiekolwiek inne zasady jedności i powszechności. Inne ujęcia, ukształtowane pod wpływem różnych kierunków teologicznych, skłaniają się do jeszcze większej radykalizacji tej partykularnej wizji Kościoła, posuwając się aż do twierdzenia, że sam akt gromadzenia się w imię Chrystusa (por. Mt 18, 20), daje początek Kościołowi: zgromadzenie, które w imię Chrystusa staje się wspólnotą, posiadałoby zatem wszystkie władze Kościoła, także tę dotyczącą sprawowania Eucharystii; Kościół, jak mówią niektórzy, rodziłby się "oddolnie". Te i inne podobne błędy nie uwzględniają wystarczająco prawdy, że to właśnie Eucharystia sprawia, że nie jest możliwa jakakolwiek samowystarczalność Kościoła partykularnego. Z jedyności i niepodzielności eucharystycznego Ciała Pana wynika jedyność Jego Ciała mistycznego, którym jest jeden i niepodzielny Kościół. Z eucharystycznego centrum wypływa - jako konieczna konsekwencja - otwartość każdej celebrującej wspólnoty, każdego Kościoła partykularnego: kto pozwala, by objęły go otwarte ramiona Pana, zostaje włączony w Jego jedyne i niepodzielone Ciało. Z tego także względu istnienie posługi Piotra, fundamentu jedności Episkopatu i Kościoła powszechnego, głęboko odpowiada eucharystycznemu charakterowi Kościoła.

12. Jedność Kościoła jest bowiem zakorzeniona również w jedności Episkopatu⁽⁵⁰⁾. Podobnie jak sama idea Ciała Kościołów domaga się istnienia Kościoła - Głowy Kościołów, którą jest właśnie Kościół rzymskokatolicki, który "przewodniczy w powszechnej komunii miłości"⁽⁵¹⁾, tak jedność Episkopatu wymaga istnienia Biskupa - Głowy Ciała czyli Kolegium Biskupów, którym jest Biskup Rzymu⁽⁵²⁾. "Biskup Rzymu, jako następca Piotra, jest trwałym i widzialnym źródłem i fundamentem jedności"⁽⁵³⁾, tak Episkopatu jak i całego Kościoła. Ta jedność Episkopatu przedłuża się w ciągu wieków za pośrednictwem sukcesji apostolskiej oraz jest podstawą tożsamości Kościoła każdej epoki z Kościołem zbudowanym przez Chrystusa na Piotrze i na pozostałych Apostołach⁽⁵⁴⁾.

13. Biskup jest widzialnym źródłem i fundamentem jedności Kościoła partykularnego powierzonego jego posłudze pasterskiej⁽⁵⁵⁾; aby jednak każdy Kościół partykularny był w pełni Kościołem, to znaczy lokalną obecnością Kościoła powszechnego z jego wszystkimi istotnymi elementami, a zatem by był ukonstytuowany na obraz Kościoła powszechnego, musi w nim być obecny, jako element właściwy, najwyższy autorytet Kościoła: Kolegium Biskupie "razem ze swoją Głową, Biskupem Rzymu, a nigdy bez niego"⁽⁵⁶⁾. Prymat Biskupa Rzymu i Kolegium Biskupie są elementami właściwymi Kościoła powszechnego "nie wywodzącymi się z partykularności Kościołów"⁽⁵⁷⁾, ale mimo to elementami wewnętrznymi w każdym Kościele partykularnym. Z tego powodu "musimy widzieć posługę następcy Piotra nie tylko jako całościową służbę, która obejmuje każdy Kościół partykularny 'z zewnątrz', ale jako już należącą do istoty każdego Kościoła partykularnego 'od wewnątrz'"⁽⁵⁸⁾. Posługa Prymatu obejmuje bowiem w sposób istotowy władzę biskupią, nie tylko najwyższą, pełną i powszechną, ale także bezpośrednią, nad wszystkimi, tak Pasterzami jak i wiernymi⁽⁵⁹⁾. Istnienie posługi następcy Piotra wewnątrz każdego Kościoła partykularnego jest koniecznym wyrazem tej podstawowej wzajemnej wewnętrzności między Kościołem powszechnym i Kościołem partykularnym⁽⁶⁰⁾.

14. Jedność Eucharystii i jedność Episkopatu z Piotrem i pod Piotrem nie są niezależnymi podstawami jedności Kościoła, ponieważ Chrystus ustanowił Eucharystię i Episkopat jako rzeczywistości połączone istotowo⁽⁶¹⁾. Episkopat jest jeden, jak jedna jest Eucharystia; jedna Ofiara jednego Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał. Liturgia w różny sposób wyraża tę rzeczywistość; ukazuje na przykład, że każda celebracja eucharystyczna dokonuje się nie tylko w jedności z własnym Biskupem, ale także z Papieżem, z kolegium biskupów, z duchowieństwem i całym ludem⁽⁶²⁾. Każda ważna celebracja Eucharystii wyraża tę powszechną komunię z Piotrem i z całym Kościołem lub też przywołuje ją obiektywnie, jak dzieje się w wypadku Kościołów chrześcijańskich odłączonych od Rzymu⁽⁶³⁾.

IV

JEDNOŚĆ I WIELOŚĆ W KOMUNII EKLEZJALNEJ

15. Powszechność Kościoła oznacza, z jednej strony, podstawową jedność, a z drugiej strony wielość i zróżnicowanie, które nie przeszkadzają jedności, ale nadają jej charakter "komunii"⁽⁶⁴⁾. Wielość ta odnosi się zarówno do różnorodności posług, charyzmatów, form życia i apostolatu wewnątrz każdego Kościoła partykularnego, jak i do różnorodności tradycji liturgicznych oraz kulturowych między różnymi Kościołami partykularnymi⁽⁶⁵⁾.

Promocja jedności, która nie przeszkadza różnorodności, jak również uznawanie i promocja zróżnicowania, które nie przeszkadza jedności, ale ją ubogaca, jest pierwszorzędnym zadaniem Biskupa Rzymu wobec całego Kościoła⁽⁶⁶⁾ i - z zachowaniem kościelnego prawa powszechnego - każdego Biskupa w Kościele partykularnym powierzonym jego posłudze pasterskiej⁽⁶⁷⁾. Budowanie i strzeżenie tej jedności, która dzięki różnorodności zyskuje charakter komunii, jest także zadaniem wszystkich w Kościele, ponieważ wszyscy są powołani, by ją kształtować i zachowywać każdego dnia, przede wszystkim przez miłość, która jest "więzią doskonałości"⁽⁶⁸⁾.

16. Dla pełniejszego ujęcia tego aspektu komunii eklezjalnej, jakim jest jedność w różnorodności, należy zauważyć, że istnieją instytucje i wspólnoty ustanowione przez Autorytet Apostolski dla szczególnych zadań pastoralnych. Jako takie należą one do Kościoła powszechnego, chociaż ich członkowie są także członkami Kościołów partykularnych, w których żyją i pracują. Ta przynależność do Kościołów partykularnych i charakterystyczna dla niej różnorodność⁽⁶⁹⁾, wyraża się w różnych formach prawnych. Fakt ten nie tylko nie narusza jedności Kościoła partykularnego zbudowanego na biskupie, lecz przyczynia się także do nadania tej wewnętrznej jedności zróżnicowania, które jest właściwością komunii⁽⁷⁰⁾.

W kontekście Kościoła pojętego jako komunia trzeba zauważyć również istnienie licznych instytutów i społeczności, będących wyrazem charyzmatów życia konsekrowanego i apostolskiego, którymi Duch Święty wzbogaca Mistyczne Ciało Chrystusa; chociaż nie są one częścią struktury hierarchicznej Kościoła, należą jednak do jego życia i do jego świętości⁽⁷¹⁾.

Ze względu na ich ponaddiecezjalny charakter, oparty na posłudze Piotrowej, wszystkie te rzeczywistości eklezjalne także służą komunii między różnymi Kościołami partykularnymi.

V

KOMUNIA EKLEZJALNA I EKUMENIZM

17. "Kościół wie, że z licznych powodów jest związany z tymi, którzy będąc ochrzczeni noszą zaszczytne imię chrześcijan, ale nie wyznają pełnej wiary lub nie zachowują jedności wspólnoty pod zwierzchnictwem następcy Piotra"⁽⁷²⁾. W Kościołach i niekatolickich Wspólnotach chrześcijańskich istnieją rzeczywiście liczne elementy Kościoła Chrystusowego, które pozwalają nam z radością i nadzieją dostrzec łączącą nas z nimi pewną komunię, chociaż niedoskonałą⁽⁷³⁾.

Komunia taka zachodzi przede wszystkim z wschodnimi Kościołami pra-wosławnymi; chociaż są odłączone od Stolicy Piotrowej, pozostają złączone z Koś-ciołem katolickim ścisłymi więzami, którymi są sukcesja apostolska i ważnie spra-wowana Eucharystia, i dlatego zasługują na miano Kościołów partykularnych⁽⁷⁴⁾. "Przez sprawowanie Eucharystii Pana w tych poszczególnych Kościołach buduje się i wzrasta Kościół Boży"⁽⁷⁵⁾, ponieważ w każdej ważnie sprawowanej Eucharystii rzeczywiście uobecnia się jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół⁽⁷⁶⁾.

Ponieważ jednak komunia z Kościołem powszechnym, reprezentowanym przez następcę Piotra, nie jest zewnętrznym uzupełnieniem Kościoła partykularnego, ale jednym z jego wewnętrznych i konstytutywnych elementów, oznacza to, że te czcigodne wspólnoty chrześcijańskie noszą także ranę na swoim byciu Kościołem partykularnym. Rana jest jeszcze głębsza we wspólnotach kościelnych, które nie zachowały sukcesji apostolskiej i ważnie sprawowanej Eucharystii. Sytuacja ta jest również raną dla Kościoła katolickiego, powołanego przez Pana, by stać się dla wszystkich "jedną owczarnią i jednym pasterzem"⁽⁷⁷⁾, o ile przeszkadza w pełnym urzeczywistnieniu się jego powszechności w historii.

18. Sytuacja ta usilnie wzywa wszystkich do podjęcia ekumenicznego dzieła budowania pełnej komunii w jedności Kościoła; tej jedności, "której Chrystus od początku udzielił swojemu Kościołowi; wierzymy, że jedność ta istnieje w sposób nieutracalny w Kościele katolickim, oraz ufamy, że każdego dnia wzrasta coraz bardziej aż do skończenia wieków"⁽⁷⁸⁾. W tym ekumenicznym dziele pierwszorzędne znaczenie mają modlitwa, pokuta, studium, dialog i współpraca, aby ciągłe nawracanie się do Pana umożliwiło wszystkim uznanie, że Prymat Piotra trwa w jego następcach, Biskupach Rzymu, i dostrzeżenie, że posługa Piotrowa jest realizowana tak, jak chciał tego Pan - jako powszechna służba apostolska, obecna we wszystkich Kościołach od wewnątrz, która zachowując swoją istotę z ustanowienia Bożego może wyrażać się na różne sposoby, stosownie do czasów i miejsc, jak to poświadcza historia.

ZAKOŃCZENIE

19. Błogosławiona Dziewica Maryja jest wzorem komunii eklezjalnej w wierze, w miłości i w zjednoczeniu z Chrystusem⁽⁷⁹⁾. "Zawsze obecna w misterium Chrystusa"⁽⁸⁰⁾ jest Ona, pośród Apostołów, w samym sercu rodzącego się Kościoła⁽⁸¹⁾ i Kościoła wszystkich czasów. Rzeczywiście "Kościół był zgromadzony na górze (w wieczerniku) z Maryją, która była Matką Jezusa, i z Jego braćmi. Nie można więc mówić o Kościele, jeśli nie jest w nim obecna Maryja, Matka Pana, z Jego braćmi"⁽⁸²⁾.

W zakończeniu niniejszego Listu, Kongregacja Nauki Wiary, przywołując końcowe słowa Konstytucji Lumen gentium⁽⁸³⁾, wzywa wszystkich biskupów i za ich pośrednictwem wszystkich wiernych, szczególnie teologów, by zawierzyli wstawiennictwu Błogosławionej Dziewicy swoją troskę o komunię i teologiczną refleksję nad komunią.

W czasie audiencji, udzielonej niżej podpisanemu Kardynałowi Prefektowi, Jego Świątobliwość Jan Paweł II zatwierdził niniejszy List, uchwalony na zebraniu plenarnym Kongregacji Nauki Wiary, i nakazał jego opublikowanie.

Rzym, w siedzibie Kongregacji Nauki Wiary, 28 maja 1992 r.

JOSEPH Kard. RATZINGER
Prefekt

+ ALBERTO BOVONE
Abp tyt. Cezarei Numidyjskiej
Sekretarz

opr. mg/jw