Z działalności charytatywnej Jana Pawła II w 1999 r.

Do najważniejszych zadań dykasterii należy praktyczna realizacja specjalnych inicjatyw, jakie Ojciec Święty podejmuje w przypadku klęsk żywiołowych lub w celu wsparcia integralnego postępu człowieka.

1. Klęski żywiołowe lub wywołane przez człowieka

Także w tym roku wiele krajów zostało dotkniętych przez klęski żywiołowe lub stało się teatrem konfliktów etnicznych na dużą skalę. Dykasteria nieustannie śledziła sytuację w tych regionach, a w niektórych przypadkach na specjalne polecenie Papieża podjęła konkretne działania. Spośród nich przypomnijmy wizyty abpa Paula Josefa Cordesa, przewodniczącego «Cor Unum», w diecezjach Armenia i Pereira w Kolumbii, dotkniętych przez groźne trzęsienie ziemi (12-13 lutego); w Albanii (31 marca-2 kwietnia), podjętą w celu wsparcia kościelnej akcji pomocy uchodźcom z Kosowa, wśród których abp Cordes obchodził Wielkanoc; w Macedonii (22 kwietnia), również w związku z problemem uchodźców z Kosowa, i wreszcie w samym Kosowie, w pobliżu miasta Prizren, w dniach 2-3 października. Spotkania z biskupami, zakonnikami, przedstawicielami katolickich organizacji pomocy i opieki, lokalnych i zagranicznych, oraz z władzami państwowymi były dobrą okazją do dialogu, sprzyjającego skutecznej koordynacji różnych przedsięwzięć.

Tam gdzie nie było możliwe prowadzenie akcji przez dykasterię, starano się w jakiś sposób wyrazić troskę Papieża i Kościoła o ludzi najbardziej potrzebujących wsparcia moralnego i materialnego, zarówno przez przekazywanie sum pieniędzy, jak i przez częstą obecność przedstawiciela papieskiego.

W tabeli obok przedstawiamy syntetyczny wykaz sum pieniężnych przekazanych przez «Cor Unum» w imieniu Ojca Świętego.

Przekazanie tych pieniędzy stało się możliwe dzięki hojności niektórych diecezji, które choć same są ubogie, przeznaczyły na papieskie dzieła miłosierdzia owoce wielkopostnej kolekty; dzięki zgromadzeniom zakonnym i indywidualnym wiernym, którzy dowiadując się o różnych klęskach żywiołowych i okazując wrażliwość na potrzeby ludzi cierpiących niedostatek, zechcieli powierzyć Papieżowi swoje świadectwo braterskiej solidarności z najbardziej potrzebującymi.

2. Wspieranie rozwoju cywilizacyjnego i chrześcijańskiego

«Cor Unum» śledzi uważnie programy służące rozwojowi cywilizacyjnemu i chrześcijańskiemu, realizowane przez instytucje kościelne, zgromadzenia zakonne oraz stowarzyszenia wiernych. W ramach tych programów prowadzi się kursy formacji zawodowej i duchowej, niesie pomoc religijną uchodźcom, tworzy punkty sanitarne i apteki dla najuboższych chorych oraz podejmuje inne konkretne inicjatywy. Dykasteria dąży też do wzmocnienia niewielkich struktur socjalno-charytatywnych w krajach rozwijających się, ponieważ takie właśnie struktury dzięki swojej sprawności mogą nieść natychmiastową i skuteczną pomoc. Gdy pozwala na to hojność wiernych, «Cor Unum» wspomaga symbolicznymi sumami tego rodzaju działalność.

W tabeli obok przedstawiamy wykaz darów pieniężnych przekazanych przez Ojca Świętego za pośrednictwem «Cor Unum» na wsparcie wspomnianych programów.

Inicjatywy specjalne

Bezpośrednio przed Wielkim Jubileuszem Roku 2000 działalność dykasterii kształtowana była w szczególny sposób przez cztery przedsięwzięcia, istniejące w zalążku już od grudnia 1995 r.:

1. «Sto programów Ojca Świętego»
2. Panis caritatis
3. Światowy Kongres poświęcony cnocie miłosierdzia
4. Spotkanie «świadków miłosierdzia» z Papieżem.

1. «Sto programów Ojca Świętego»

Celem tej inicjatywy było rozpowszechnienie wśród wiernych głębszej znajomości oraz praktyki siedmiu dzieł miłosierdzia wobec ciała i wobec ducha. Dykasteria zwróciła się do wybranych diecezji w krajach ubogich z propozycją opracowania konkretnych projektów. Po otrzymaniu projektów, «Cor Unum» przedstawiła je diecezjom w krajach uprzemysłowionych, prosząc o ich sfinansowanie. Ponadto niektóre katolickie organizacje charytatywne z entuzjazmem przyjęły propozycję włączenia w ramy «stu programów» kilku własnych dużych projektów już wcześniej podjętych. Rezultat był bardzo pomyślny. Diecezje w krajach rozwiniętych — zwłaszcza we Włoszech, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i Belgii — sfinansowały mikroprogramy na łączną sumę 3 mln dolarów, a organizacje przeznaczyły 18 mln dolarów na duże programy. Liczba sfinansowanych programów przekroczyła 200. Diecezje przyjmujące i świadczące pomoc pozostawały w regularnym kontakcie. Wielkodusznym gestom diecezji zamożnych towarzyszyły nieraz krótkie, ale znamienne komentarze: «Dla wiernych naszej diecezji jest to konkretny sposób przygotowania się do obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 w połączeniu z rokiem 1999 — Rokiem Miłosierdzia»; «Cieszymy się, że możemy dzielić się z innymi dobrodziejstwami, którymi obsypał nas Bóg». Także diecezje otrzymujące pomoc wyrażały na różne sposoby swą wdzięczność: «Czujemy się naprawdę wyróżnieni faktem, że nasz program na rzecz postępu kobiety został wybrany i włączony do grupy 'stu programów' naszego Ojca Świętego, podjętych w ramach przygotowań do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000»; «Dziękujemy wam bardzo serdecznie za ten wielki gest miłosierdzia wobec najuboższych mieszkańców naszego kraju. Teraz ludzie żyjący u nas w nędzy i dzieci ulicy czują się pełnoprawnymi członkami narodu kenijskiego». Programy są w toku realizacji.

2. «Panis caritatis»

Jedno z przedsiębiorstw piekarniczych produkujących tzw. «chleb świata», pragnąc włączyć się w konkretny sposób w obchody Jubileuszu, zaproponowało naszej dykasterii, że przekaże część dochodów uzyskanych ze sprzedaży swoich wyrobów we Włoszech papieskim dziełom miłosierdzia na wsparcie programów rozwojowych w krajach szczególnie dotkniętych plagą głodu. Inicjatywa ta przybrała nazwę Panis caritatis. Rodziny zachęcane są do spożywania określonego typu chleba, którego sama forma symbolizuje komunię Kościoła i wspólnotę dóbr: składa się on mianowicie z dwunastu cząstek, tworzących jak gdyby wieniec wokół okrągłej części środkowej. Jest to wyraźny symbol Chrystusa i apostołów, a także symbol promieniowania miłości Chrystusa na ludzkość. W ten sposób gest łamania chleba, a szczególnie tego właśnie chleba, w rodzinach i wspólnotach staje się nieustannym przypomnieniem o obowiązku solidarności z potrzebującymi braćmi. Pierwszy rezultat tej inicjatywy (700 mln lirów) pozwolił na realizację ważnych projektów w Demokratycznej Republice Konga (budowa pieców chlebowych), w Ruandzie (odbudowa domów) i w Sudanie (pomoc dla ludności dotkniętej klęską głodu).

Dzięki działaniom koordynacyjnym prowadzonym przez «Cor Unum» inicjatywa ta, która będzie kontynuowana we Włoszech przez cały rok 2000, została podjęta także w innych krajach, m.in. w Polsce, Chile, Meksyku, Hiszpanii i Portugalii.

3. Światowy Kongres poświęcony cnocie miłosierdzia

W 1995 r. dykasteria wezwała wszystkie Konferencje Episkopatu, aby w swoich krajach upowszechniały głębsze zrozumienie teologalnej cnoty miłosierdzia i podejmowały programy służące jej praktykowaniu. Różne Kościoły lokalne powiadomiły dykasterię o swoich inicjatywach w tej dziedzinie, takich jak organizacja konferencji, stosowna katecheza, zbiórki pieniędzy na specjalne programy solidarności, krajowe i międzynarodowe.

Ze swej strony «Cor Unum» już wówczas zapowiedziała zwołanie światowego Kongresu poświęconego cnocie miłosierdzia, pod hasłem: «Nad wszystkim niech będzie miłosierdzie. Wielorakie ubóstwo, jedno posłannictwo». Kongres odbył się w dniach 12-15 maja 1999 r. w Domus Pacis w Rzymie przy udziale ok. 200 osób, w tym teologów, ekspertów, przedstawicieli 70 organizacji katolickich, zgromadzeń zakonnych, stowarzyszeń i ruchów działających na polu socjalno-charytatywnym na pięciu kontynentach. Referatom teologicznym na temat korzeni cnoty miłosierdzia i jej motywacji towarzyszyły relacje o działalności socjalno-charytatywnej oraz świadectwa osób bezpośrednio w niej uczestniczących. Kongres miał się przyczynić do ożywienia teologalnej cnoty miłosierdzia. Akta kongresu, opublikowane w języku hiszpańskim i angielskim, można zamówić w siedzibie Rady (Piazza San Calisto, 16 — 00153 Roma; tel. 06.698.87.331, fax: 06.698.87.301; e-mail: corunum@corunum.va).

4. Spotkanie «świadków miłosierdzia» z Papieżem

Po zakończeniu światowego Kongresu poświęconego cnocie miłosierdzia, z inicjatywy «Cor Unum» 16 maja 1999 r. odbyło się uroczyste spotkanie «świadków miłosierdzia» z Papieżem na placu św. Piotra. W homilii wygłoszonej podczas Eucharystii oraz w rozważaniu przed modlitwą Regina caeli Ojciec Święty zwrócił się ze słowami wdzięczności i zachęty do przedstawicieli wolontariatu, przybyłych z różnych krajów i z wszystkich regionów Włoch. Obecnych było ok. 40 tys. osób, reprezentujących ponad 200 stowarzyszeń i organizacji wolontariatu, świeckich i zakonnych. Liturgię poprzedziły świadectwa, mówiące o konkretnych formach praktykowania cnoty miłosierdzia, przedstawione przez dwóch Ruandyjczyków (Hutu i Tutsi), dwóch Irlandczyków (katolika i protestanta) oraz Palestynkę i Żydówkę. Wzruszające świadectwo złożyła s. Nirmala, która została przełożoną generalną zgromadzenia sióstr Misjonarek Miłości po śmierci Matki Teresy z Kalkuty. Papież szczególnie mocno podkreślił, że działalność charytatywna winna być przede wszystkim świadectwem miłości Chrystusa: «Wskazujcie człowiekowi naszych czasów Chrystusa, który narodził się, umarł i zmartwychwstał dla zbawienia każdej ludzkiej istoty! To On jest nadzieją, jaśniejącą na horyzoncie świata».

Działalność dwóch fundacji

W strukturach Papieskiej Rady «Cor Unum» działają dwie fundacje. Pierwsza z nich — Fundacja Jana Pawła II na rzecz Sahelu — została założona przez Ojca Świętego w 1984 r. Działa ona niezależnie, natomiast dykasteria kontroluje, czy działalność Fundacji jest zgodna ze statutem, oraz strzeże jej majątku. Przedstawiciel «Cor Unum» uczestniczy jako obserwator Stolicy Apostolskiej w posiedzeniach Rady Administracyjnej, która gromadzi się raz do roku w jednym z dziewięciu krajów członkowskich. Z kolei Fundacja «Populorum progressio» została utworzona przez Ojca Świętego w 1992 r. Ma ona wspomagać programy na rzecz rozwoju ubogich wiejskich społeczności indiańskich, metyskich i afroamerykańskich w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Przewodniczący «Cor Unum» kieruje również pracami tej Fundacji, natomiast przedstawiciel dykasterii wchodzi w skład Rady Administracyjnej. «Cor Unum» przechowuje też kapitał Fundacji.

1. Fundacja Jana Pawła II na rzecz Sahelu

Posiedzenie Rady Administracyjnej odbyło się w ubiegłym roku w Bandżulu, w Gambii, w dniach 1-7 lutego. Z ramienia «Cor Unum» wziął w nim udział w charakterze obserwatora sekretarz dykasterii ks. prał. Karel Kasteel. Obecni byli także przedstawiciele Konferencji Episkopatu Niemiec oraz Komitetu Episkopatu Włoskiego ds. Akcji Charytatywnych na rzecz Trzeciego Świata. Te Konferencje Episkopatów to dwaj wielcy «dobroczyńcy» Fundacji. Episkopat niemiecki utworzył początkowy kapitał Fundacji, natomiast włoski wspomaga większość programów. Kapitał Fundacji jest zasilany także darami indywidualnych dobroczyńców.

Podczas omawianej sesji Rada Administracyjna wybrała na okres trzech lat nowego przewodniczącego — bpa Séraphima Rouambę, ordynariusza Koupéla w Burkina Faso, oraz wiceprzewodniczącego — bpa Maixenta Coly, ordynariusza Ziguinchor w Senegalu. Rada mianowała też nowego sekretarza generalnego, którym został ks. Fulgence Coly, zastępując ks. Kusiele Dabire Der Raphaël.

Rada Administracyjna dokonała oceny 60 dużych programów formacyjnych oraz 149 programów inwestycyjnych. Zatwierdzono programy na łączną sumę 3 mln 600 tys. dolarów. Rada Administracyjna oddała też do dyspozycji Komitetu ds. Programów sumę ok. 1 mln 900 tys. dolarów na realizację małych programów. Sektory, którym Fundacja poświęciła szczególnie wiele uwagi, to formacja animatorów wspólnot oraz specjalistów do walki z suszą i pustynnieniem, a także konkretne inwestycje w takich dziedzinach, jak zaopatrzenie w wodę, podniesienie poziomu upraw i polepszenie sytuacji sanitarnej na wsiach.

2. Fundacja «Populorum progressio»

Rada Administracyjna zgromadziła się w ubiegłym roku w Manizales w Kolumbii w dniach 12-14 lipca. Abp Paul Josef Cordes uczestniczył w jej obradach jako przewodniczący Fundacji, natomiast ks. prał. Francisco Azcona San Martín, podsekretarz «Cor Unum», jako członek Rady. Obecni byli także w charakterze obserwatorów delegaci Komitetu Episkopatu Włoch ds. Akcji Charytatywnych na rzecz Trzeciego Świata. Konferencja Episkopatu Włoch jest głównym dobroczyńcą Fundacji, której kapitał jest zasilany darami osób indywidualnych oraz niektórych zgromadzeń zakonnych.

Rada Administracyjna oceniła i zatwierdziła do realizacji programy w różnych krajach Ameryki Łacińskiej. Ich wykaz zawiera tabela zamieszczona obok.

Są to mikroprogramy opracowane w ubogich społecznościach indiańskich i chłopskich. W ogromnej większości mają one służyć rozwojowi upraw rolnych, hodowli ryb, drobiu i nierogacizny, formacji zawodowej młodzieży i kobiet oraz, formacji animatorów wspólnot; mają też wspomagać odbudowę domów wiejskich i budynków wspólnotowych, zniszczonych przez klęski żywiołowe (huragan Mitch, trzęsienia ziemi, powodzie), ułatwiać sprzedaż produktów rolnych oraz przyczyniać się do polepszenia warunków sanitarnych.

Katalog organizacji socjalno-charytatywnych w Kościele

W grudniu Papieska Rada «Cor Unum», po uzyskaniu od wszystkich Konferencji Episkopatów potrzebnych danych, opublikowała w formacie książkowym i na CD-ROM piąte wydanie «Catholic Aid Directory» (Wykaz Katolickich Organizacji Pomocy — CAD). Jest to katalog zawierający listę ponad 1 100 organizacji, stowarzyszeń oraz instytucji krajowych i międzynarodowych, działających na polu socjalno-charytatywnym. Przy każdej organizacji podany jest typ i zakres działalności (koordynacja, finansowanie, konkretne usługi itp.), obszar geograficzny oraz rodzaje wspieranych programów. CAD ma być świadectwem licznych i zróżnicowanych inicjatyw, jakie podejmowane są w Kościele na znak miłości Chrystusa do potrzebujących, ubogich i cierpiących na ciele i duszy, a zarazem narzędziem ulatwiającym koordynację i racjonalne wykorzystanie dostępnych zasobów. Katolickie organizacje, stowarzyszenia i zgromadzenia zakonne mogą otrzymać CAD, zwracając się do Papieskiej Rady «Cor Unum» (Palazzo San Calisto — 00120 Citta del Vaticano, tel. 0039. 06.698.8733, fax 0039.06.698.8730, e-mail: corunum@corunum.va), i wpłacając 25 dolarów za wersję książkową lub 15 dolarów za wersję na CD-ROM, tytułem udziału w kosztach produkcji i wysyłki.

opr. mg/mg