"Czystsza Produkcja" - filozofia i strategia odpowiedzialnego biznesu

"Czystsza Produkcja" - filozofia i strategia odpowiedzialnego biznesu

prof. Zygfryd Nowak, Prezes Stowarzyszenia "Polski Ruch Czystszej Produkcji"

Misją Światowego Programu Czystszej Produkcji - a także istniejącego już 11-ty rok Polskiego Programu CP - jest godzenie interesów produkcji z interesami przyrody poprzez inicjowanie i wprowadzanie odpowiedzialnej przedsiębiorczości w działalności produkcyjnej i usługowej.

Ta misja "odpowiedzialnej przedsiębiorczości" znalazła się w wnioskowanym przez UNEP zapisie do Agendy XXI - biblii ochrony środowiska na XXI wiek przyjętej przez kraje świata w 1992 podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro.

Artykuł 30 poświęcony "Umocnienie roli biznesu i przemysłu w osiąganiu trwałego i zrównoważonego rozwoju" wprowadza pojęcie "odpowiedzialnej przedsiębiorczości gospodarczej" i zaleca Czystszą Produkcję jako strategię działania.
Stosownie do tych zapisów opracowano plany realizacyjne światowego i krajowych programów CP.
Stały się one podstawą rozpowszechnienia i sukcesów filozofii CP w świecie.
Idea CP była również obecna przy narodzinach pierwszej normy dot. zarządzania środowiskiem ISO 14001 jak i regulacji EMAS Unii Europejskiej
Swego rodzajem "odnowienia ślubów" w tym zakresie była Międzynarodowa Deklaracja CP wydana w 1998 roku przez ONZ - jej agencję UNEP - oraz apel o jej podpisywanie do rządów, instytucji pośredniczących i biznesu.

Polski rząd deklarację podpisał w 1999 roku.
W tym samym roku Polski Ruch CP zorganizował jej podpisanie przez polskie przedsiębiorstwa CP w gmachu Sejmu RP w obecności Marszałka Sejmu i Ministra Środowiska. Deklarację UNEP podpisało w Polsce dotychczas 250 przedsiębiorstw.
Prawie wszystkie ( 224) wprowadziły strategię CP jako podstawę systemu zarządzania środowiskiem - SZŚ wg CP - oraz przystąpiły do formuły "Dobrowolnych Zobowiązań Ekologicznych" - DZE_ , zobowiązującą do ciągłej racjonalizacji użytkowania zasobów przyrody oraz do ciągłej redukcji zrzutów do środowiska stosownie do zasad CP.

W tym celu zbudowane zostały procedury przystępowania do DZE, składające się z :

• fazy deklaratywnej obejmującej sprawozdanie ze stanu środowiska w przedsiębiorstwie lub w samorządzie terytorialnym oraz 2-letnie plany racjonalizacji użytkowania wsadu do produkcji oraz/lub redukcji zrzutów do środowiska - potwierdzeniem tej fazy jest uzyskanie Świadectwa CP.
• fazy weryfikacji - audytu zewnętrznego oceny pozytywnego wykonania zobowiązań i wpisu do Polskiego Rejestru Czystszej Produkcji.

Oczekiwane włączenie się Ministerstwa Środowiska do udziału w prowadzeniu ww rejestru CP nada tej formule DZE nowy charakter realizacji polityki ochrony środowiska w Polsce, znany dotychczas jedynie w krajach wiodących w zakresie ochrony środowiska i zalecany w regulacjach prawnych Unii Europejskiej.
Polski Program CP, prowadzony przez nasze Stowarzyszenie jako organizację pozarządową działającą w ramach Federacji Stowarzyszeń Naukowo-technicznych NOT składa się z trzech członów:

• szkoleniowego, skierowanego do kierownictwa zakładów produkcyjnych, usługowych, samorządów i szkół jako przygotowania do wdrożenia zasad CP i wyszkolenia grupy ekspertów CP,
• projektowo-wdrożeniowego, dla opracowania i wdrożenia pilotowego projektu CP w zakładach uczestniczących w programie oraz
• wdrożeniowego, dla wprowadzenia strategii CP do systemu zarządzania i podjęcia DZE.

Uzyskane w okresie ponad 10 lat wyniki przedstawiono na załączonym wykresie zaś ilustracją zweryfikowanego DZE jest raport ekologiczno-ekonomiczny przedsiębiorstwa CP pokazany dla jednego z liderów w zakresie CP w Polsce - garbarni skór w Skoczowie.

Wyniki programu CP po dziesięciu latach oraz raport eko-eko garbarni SKOTAN.

Szczególnie cennym jest zweryfikowanie DZE dla 90 przedsiębiorstw po dwuletnim stosowaniu przez nie SZŚ wg CP.
Większość przedsiębiorstw, które w Polsce uzyskały certyfikację systemu zarządzania środowiskiem wg ISO 14001 są równocześnie przedsiębiorstwami CP.
Wszystkie te przedsiębiorstwa można traktować jako podejmujące wysiłek wkroczenia na ścieżkę zrównoważonego rozwoju stosownie do zapisów Polskiej Konstytucji, a ich wysiłki wymagają one szczególnej opieki i promocji.

opr. MK/PO