Federacja Pueri Cantores

Do przywrócenia tradycji chórów chłopięcych w liturgii Kościoła, przyczynił się w XIX wieku ruch cecyliański, jednakże urzędową akceptację idea ta uzyskała od papieża Piusa X. W Motu proprio z 1903 roku nakazał papież tworzenie chórów chłopięcych, podtrzymując w mocy zakaz śpiewu kobiet podczas obrzędów liturgicznych, jako niezdolnych do pełnienia tej funkcji. Realizując wskazania papieża, w wielu krajach zaczęto tworzyć chóry chłopięce i powracać w ten sposób do zapomnianej nieco dawnej tradycji. Działania te, zapoczątkowane we Francji, przybrały z czasem formy instytucjonalne i przerodziły się w ruch o zasięgu międzynarodowym. W 1907 roku Pierre Martin i Paul Bertier wraz z grupą studentów utworzyli w Paryżu stowarzyszenie skupiające chóry chłopięce („Manecanterie”) pod nazwą Petit Chanteurs a la Croix du Bois (Mali Śpiewacy z drewnianym Krzyżem), których głównym zadaniem było śpiewanie podczas liturgii[1]. Idea ta mająca początkowo lokalny zasięg, zaczęła się stopniowo rozwijać i przyjmować coraz szersze rozmiary. W latach 1924 – 1931 zespoły Małych Śpiewaków pod kierunkiem Ks. Fernanda Maillet odbywały podróże koncertowe po krajach Ameryki, Azji, Afryki, głosząc swoim śpiewem orędzie pokoju, szczególnie w krajach Europy, dotkniętych tragicznymi skutkami I wojny światowej. Druga wojna światowa przerwała wprawdzie tę działalność, nie zniszczyła jednak samej idei. Odżyła ona na nowo tuż po zakończeniu wojny, przyjmując charakter ruchu o charakterze międzynarodowym. Jeszcze w czasie trwania działań wojennych w lipcu 1944 r. Ks. Maillet zgomadził w kościele św. Jana Chrzciciela w Belleville kilka chórów "Małych Śpiewaków" i w obecności arcybiskupa Paryża, kardynała Sucharda przedstawił projekt utworzenia Federacji skupiającej chóry chłopięce z różnych krajów świata. Kardynał w wygłoszonej wówczas homilii zaaprobował projekt Ks. Mailet utworzenia Federacji PUERI CANTORES jako "elementu piękna w muzyce w Kościele, jako dzieła wychowania chrześcijańskiego, i apostolskiej działalności w służbie liturgii". 11 listopada tego samego roku w kościele Św. Eustachiusza w Paryżu odbył się koncert zorganizowany przez Ks. Maillet z udziałem ponad 300 "Małych Śpiewaków", podczas którego obok śpiewów gregoriańskich, wykonywano utwory Palestriny i Bacha. Dzień 11 listopada 1944 roku przyjmuje się więc za datę datę powstania Międzynarodowej Federacji PUERI CANTORES.

W lipcu 1947 r. odbył się w Paryżu pierwszy Kongres PUERI CANTORES, w którym wzięło udział 90 chórów z Francji, Tunisu, Belgii, Holandii, Kanady i Szwajcarii. Po Kongresie tym Federacja uzyskała akceptację Episkopatu Francji jako "Ruch Akcji Katolickiej dla Śpiewu Kościelnego". W roku 1949 i 1951 odbyły się dwa kolejne Kongresy w Rzymie, które zgromadziły po kilka tysięcy śpiewaków, a w 1965 Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej zatwierdził Statut Federacji i od tego momentu Międzynarodowa Federacja PUERI CANTORES uznana została za oficjalny ruch Kościoła.

Międzynarodową Federację PUERI CANTORES tworzą obecnie oddziały krajowe, które zgłoszą przynależność do Federacji Międzynarodowej i podejmą zobowiązanie realizowania jej głównych celów. Krajowy lub diecezjalny oddział musi się składać co najmniej z trzech chórów, które które utworzą stowarzyszenie zgodnie z obowiązującym w danym kraju prawem cywilnym.

Do czasu II Soboru Watykańskiego Międzynarodową Federację PUERI CANTORES tworzyły wyłącznie chóry chłopięce lub chłopięce z głosami męskimi. Po II Soborze Watykańskim zmodyfikowano statut Federacji uwzględniając postanowienia soborowe znoszące wszelkie dotychczasowe ograniczenia co do składu osobowego chórów kościelnych[2]. Obecnie do Federacji mogą należeć chóry dziecięce (chłopięce, dziewczęce) z głosami męskimi lub bez nich, oraz chóry młodzieżowe jednorodne lub mieszane w wieku szkolnym.[3] Limit wieku dla głosów męskich w chórach chłopięco-męskich nie jest określony.

Znamienne jest, że – jak to określa statut - o przynależności do Federacji PUERI CANTORES nie decyduje „kościelność" chóru w sensie instytucjonalnym, to znaczy, że działa on przy określonym kościele lub parafii. Chór, który chce należeć do Federacji musi – według postanowień statutu - spełniać trzy warunki: 1) wykonywać podczas liturgii śpiewy liturgiczne (chorał gregoriański i śpiew wielogłosowy) zgodnie z obowiązującymi przepisami Kościoła, 2) przyjąć chrześcijański system wartości i według niego kształtować życie i postępowanie chórzystów, 3) przestrzegać limitu wieku chórzystów; statut określa ten wymóg jako „wiek szkolny”.

Należy pamiętać, że Federacja PUERI CANTORES jest ruchem skupiającym młodych śpiewaków, działającym w ramach Kościoła Katolickiego i działalność formacyjną swoich członków opiera przede wszystkim na chrześcijańskim systemie wartości. Związanie młodych ludzi z liturgią stwarza możliwość budzenia i pogłębiania ich wiary, sprzyja kształtowaniu chrześcijańskiej postawy w ich życiu, a także pomaga innym w kontakcie z Bogiem. Na ten szczególnie cenny aspekt formacyjnej działalności Federacji zwrócił uwagę Kardynał Karl Lehman w słowie do uczestników Kongresu Niemieckiej Federacji PUERI CANTORES z okazji 50 lecia jej powstania (maj 2001): Wielu ludziom, którzy w ciągu ostatnich dziesięcioleci mieli możliwość słuchania śpiewu chórów, stworzony został szczególny rodzaj dostępu zarówno do samej liturgii jak i do wiary. Również wielu z nich a także wielu z was śpiewających w chórze odczuwa, jak sama modlitwa przeobraża się w szczególny sposób wówczas, kiedy jest śpiewana.[4]

Papież Jan Paweł II kilkakrotnie przemawiał do młodych śpiewaków PUERI CANTORES z całego świata z okazji Kongresów w Rzymie. W każdym przemówieniu przypominał główne zadania i podstawowe cele Federacji. Wy także uczestniczycie w budowaniu Kościoła. Oby wasza służba na Bożą chwałę i ku zbudowaniu ludzi, także dla was samych zawsze była modlitwą” (Kongres w Rzymie 1981). Wasz Kongres jest międzynarodowy! Niech wasze śpiewanie przekracza granice. Wiecie, że słowo „anioł” oznacza „posłany”. Wy jesteście na swój sposób posłani, aby szerzyć Bożą radość i przez wasz śpiew ukazywać, że wiara jest mocniejsza niż zwątpienie, że nadzieja jest silniejsza niż beznadziejność, że miłość jest mocniejsza niż śmierć” (Kongres w Rzymie 1993). Podczas Kongresu z okazji Roku Jubileuszu 2000 mówił: Dla Kościoła wasza obecność tutaj, stanowi wezwanie, aby Wielki Jubileusz przeżywać w śpiewie i dziękczynieniu. Spełniacie szczególnie ważną rolę rozwijaniu życia Kościoła. Jesteście małymi zwiastunami piękna. Świat potrzebuje waszego śpiewu, ponieważ mowa piękna porusza serca i przyczynia się do spotkania z Bogiem. Wy jesteście także zwiastunami wiary. Przytoczone słowa papieża posiadają szczególny walor. Ojciec św. potwierdza bowiem rolę tej międzynarodowej organizacji w kultywowaniu śpiewu liturgicznego, a także wskazuje, że działalność ruchu PUERI CANTORES stanowi element apostolskiej i ewangelizacyjnej misji Kościoła.

Podczas audiencji generalnej w dniu 4 września 2004 roku Ojciec Święty zwrócił się członków Zarządu Międzynarodowej Federacji PUERI CANTORES, którzy w tych dniach podczas Walnego Zebrania w Rzymie dokonali wyboru nowych władz Federacji (asystentem kościelnym Federacji Międzynarodowej został ks. dr Robert Tyrała, dotychczasowy wiceprezydent Polskiej Federacji). Nawiązując do działalności Międzynarodowej Federacji PUERI CANTORES, Ojciec Święty powiedział: „Dzięki waszej organizacji tysiące dzieci i młodych ludzi z całego świata uczestniczy w pięknie liturgii, wyrażając w właściwy dla siebie sposób Tajemnicę, przyjmowaną w różnorodności wiary Kościoła, zgodnie z duszpasterskimi wskazaniami kompetentnych autorytetów. Oby młodzi ludzie poprzez swój śpiew byli aktywnymi członkami Kościoła i prawdziwymi świadkami Ewangelii Chrystusa”.

Jak podaje rocznik Międzynarodowej Federacji PUERI CANTORES z 2005 roku, Federację tworzy obecnie 19 krajowych oddziałów w następujących krajach (w nawiasie podana liczba chórów): Austria (15), Belgia-część flandryjska (8), Belgia-część walońska (12), Brazylia (18), Kanada-Quebec (9), Kongo (17), Francja (111), Niemcy (351), Wielka Brytania (13), Irlandia (15), Włochy (59), Łotwa (10), Holandia (32), Polska (37), Hiszpania-Katalonia (12), Hiszpania-Kraj Basków (7), Szwajcaria (14), Ukraina (4), USA (52). Z zestawienia wynika, iż do Federacji PUERI CANTORES należy obecnie przeszło 750 chórów. Licząc szacunkowo Federacja skupia w swoich szeregach ponad 30 tysięcy chłopców i dziewcząt z wielu krajów świata, śpiewających w chórach i związanych z liturgią Kościoła.

Działalnością Federacji kieruje Prezydium w skład którego wchodzą: prezydent, dwóch wiceprezydentów, asystent kościelny, sekretarz i skarbnik. Prezydent wybierany jest drogą głosowania przez Walne Zgromadzenie, które tworzą prezydenci oddziałów krajowych. Obecnie prezydentem Federacji Międzynarodowej jest Jose Maria Torrents z La Garriga (Katalonia) wybrany w Paryżu 26 sierpnia 2000 r. (3 września 2004 r. w Rzymie wybrany ponownie na kolejną kadencję).

Ważną formą działalności Federacji PUERI CANTORES są organizowane zwykle co dwa lata w różnych miastach międzynarodowe Kongresy. Gromadzą zawsze kilka tysięcy młodzieży i dzieci z całego świata, a ich celem jest przede wszystkim spotkanie chórów z różnych krajów, zawarcie nowych znajomości i kontaktów, które później owocują wzajemną wymianą chórów. Centralnym wydarzeniem każdego Kongresu jest uroczysta liturgia Mszy św. podczas której wszystkie chóry wykonują wspólnie śpiewy liturgicznej połączone w jeden potężny zespół liczący kilka tysięcy śpiewaków. Kongres jest również okazją do prezentacji muzyki religijnej przez wybrane chóry podczas koncertu galowego, który ma zawsze bardzo uroczysty charakter. Do tej pory odbyło się 33 międzynarodowe Kongresy PUERI CANTORES.[5]

Od powstania Federacji PUERI CANTORES minęło prawie 60 lat. Wiele zmieniło się w strukturze tej organizacji, pojawiły się nowe tendencje, zmianie uległy niektóre formy działalności. Zmieniła się również od tego czasu także Europa i świat. Można żywić przekonanie, że Międzynarodowa Federacja PUERI CANTORES w nieco nowym kształcie, wzbogacona nowymi ideami i kierunkami, czerpiąca z bogatej tradycji chrześcijańskiej kultury może dzisiaj wnieść swój wkład w proces tworzenia nowego kształtu Europy i świata.

2. Polska Federacja PUERI CANTORES

W dniu 14 marca 1992 roku w Tarnowie odbył się zjazd założycielski[6] zwołany przez ks. Andrzeja Zająca, na którym przedstawiciele ośmiu chórów chłopięcych[7] powołali do istnienia Polską Federację PUERI CANTORES. Obradom przewodniczył ks. prof. Zdzisław Bernat z Poznania (1930-1994), wieloletni były dyrygent Poznańskiego Chóru Katedralnego, zasłużony na polu chóralistyki chłopięcej w Polsce. Członkowie zjazdu przyjęli statut Federacji wybrali Przewodniczącego i Zarząd, wystosowali pismo do Sekretariatu Episkopatu Polski informujące o utworzeniu Polskiej Federacji PUERI CANTORES z prośbą o akceptacje statutu i zatwierdzenie wyboru przewodniczącego. Przewodniczącym został wybrany ks. Andrzej Zając dyrygent Chłopięcego Chóru Katedralnego PUERI CANTORES TARNOVIENSES, zastępcą – Ks. Szymon Daszkiewicz – Dyrygent Poznańskiego Chóru Katedralnego; sekretarzem Alfred Stefankiewicz – prezes Chóru CANTORES MINORES z Warszawy, skarbnikiem Mieczysław Maćkowiak, chórzysta Poznańskiego Chóru Katedralnego, kapelanem ks. Tadeusz Bukowski – sekretarz biskupa tarnowskiego. Ks. Tytuł honorowego przewodniczącego Federacji przyznano Ks. Zdzisławowi Bernatowi.

27 lipca 1992 r. Sąd Wojewódzki w Tarnowie zarejestrował Polską Federację PUERI CANTORES i nadał jej osobowość prawną, a Konferencja Episkopatu Polski w dniu 25 sierpnia tego samego roku zatwierdziła wybór Przewodniczącego Federacji i wyraziła zgodę na jej przystąpienie do Federacji Międzynarodowej. W dniu 28 września 1992 r. w Paryżu na posiedzeniu Walnego Zebrania Międzynarodowej Federacji PUERI CANTORES, na wniosek ks. Andrzeja Zająca – Polska Federacja PUERI CANTORES została przyjęta do Federacji Międzynarodowej.

Czym jest Polska Federacja PUERI CANTORES? Statut określa to w sposób następujący: Federacja jest dobrowolnym katolickim stowarzyszeniem dziecięcych, chłopięcych, chłopięco-męskich, dziewczęcych i młodzieżowych chórów działających w Polsce, które zobowiązują się do realizowania zadań statutowych Federacji. (Art. 1. §2). Mogą więc do niej przystąpić chóry, które niezależnie od tego, czy związane są z określoną parafią, lub inną instytucją kościelną czy też działają przy innych świeckich placówkach jak domy kultury, szkoły itp., śpiew w liturgii uważają za jedną z ważnych form swojej działalności. Statut określa to następująco: Członkami zwyczajnymi Federacji są dziecięce, chłopięce, chłopięco-męskie, dziewczęce i młodzieżowe chóry, które zobowiązują się realizować cele Federacji, pisemnie zgłoszą swój akces i decyzją Prezydium zostaną przyjęte do Federacji. (Art. 5, § 1). Poprzez swoje struktury organizacyjne Federacja ma zadanie wspierać chóry w ich działalności muzycznej, liturgicznej, religijnej, kulturowej i wychowawczej. Podstawowym obowiązkiem każdego chóru należącego do Federacji jest czynne uczestniczenie w liturgii poprzez wykonywanie śpiewów liturgicznych zgodnie z obowiązującymi przepisami Kościoła, a także kierowanie się w swojej działalności wychowawczej chrześcijańskim i ewangelicznym systemem wartości.

Jedną z form działalności Polskiej Federacji PUERI CANTORES są organizowane krajowe kongresy na wzór kongresów międzynarodowych.

Pierwszy Krajowy Kongres Polskiej Federacji PUERI CANTORES odbył się w Tarnowie w dniach 26-29 czerwca 1997 r. Hasłem kongresu były słowa: Cantate Domino in laetitia. Ceremonia otwarcia Kongresu miała miejsce w tarnowskiej katedrze, koncert galowy i uroczysta Msza św. na zakończenie Kongresu - w kościele Matki Bożej Królowej Polski w Tarnowie-Mościcach. W Kongresie uczestniczyło 15 chórów chłopięcych i chłopięco-męskich i 2 dziewczęce, razem - około 800 chłopców i dziewcząt.[8] Gościem Kongresu był Prezydent Międzynarodowej Federacji PUERI CANTORES Wim Buys z Holandii. Obecni byli także przedstawiciele Federacji PUERI CANTORES z Niemiec, Holandii i Hiszpanii.

Drugi krajowy Kongres odbył się w Krakowie w dniach od 23 do 25 czerwca 2000 r. i został włączony w program imprez kulturalnych pod nazwą “Festiwal KRAKÓW 2000” z racji ogłoszenia Krakowa jedną ze stolic kulturalnych Europy na rok 2000. Kongres zbiegł się także z uroczystymi obchodami Jubileuszu 1000 lecia diecezji krakowskiej dlatego jako hasło kongresu wybrano słowa: Jubilate Deo. W Kongresie uczestniczyły 23 chóry[9] – razem ponad 1000 dziewcząt i chłopców. Inauguracja Kongresu miała miejsce na dziedzińcu Katedry Wawelskiej, koncert galowy[10] w kościele św. Katarzyny. Uroczystej Mszy św. w Bazylice Mariackiej zamykającej Kongres przewodniczył metropolita krakowski Ks. Kardynał Franciszek Macharski. W Kongresie uczestniczył Prezydent Międzynarodowej Federacji PUERI CANTORES Wim Buys z Holandii.

Kolejny trzeci Krajowy Kongres PUERI CANTORES miał miejsce w Poznaniu w dniach od 26 do 29 czerwca 2003 roku pod hasłem: Cantus amor, Dei amor iungat nos.

Czwarty Kongres Polskiej Federacji PUERI CANTORES odbył się w Toruniu w dniach 29 czerwca – 2 lipca 2006 roku.

W roku 2007 minie 15 lat od powstania Polskiej Federacji PUERI CANTORES. Organizacja ta rozwija się, powstają nowe chóry, a już istniejące zgłaszają gotowość przystąpienia do Federacji. Obecnie do Federacji należy 37 chórów. Polska Federacja PUERI CANTORES chce realizować w naszych polskich warunkach idee Federacji Międzynarodowej: pielęgnowanie wartościowego śpiewu liturgicznego zgodnie z przepisami Kościoła, kształtowanie życia i postępowania dzieci i młodzieży w duchu ewangelicznych wartości, szerzenie braterstwa i przyjaźni między ludźmi, niezależnie od narodowości, rasy czy wyznania. W ten sposób – na miarę swoich możliwości - wnosi swój wkład w dorobek chrześcijańskiej kultury w naszej Ojczyźnie, a także włącza się czynnie w odpowiedzialne, trudne i ważne dzieło wychowywania młodego pokolenia Polaków.

W dniu 16 września 2004 roku w Krakowie odbyło się Walne Zebranie Polskiej Federacji PUERI CANTORES w trakcie którego dokonano wyboru nowego Prezydenta i Zarządu. Prezydentem został wybrany ks. dr Robert Tyrała, wiceprezydenci: Piotr Karwowski i Mariola Jeziorowska, sekretarz i rzecznik prasowy: ks. mgr lic. Grzegorz Piekarz, asystent kościelny: ks. mgr lic. Stanisław Mieszczak. Dotychczasowemu prezydentowi i twórcy Federacji ks. dr hab. Andrzejowi Zającowi, który po 12 latach kierowania Federacją nie kandydował na kolejną kadencję, uchwałą Walnego Zebrania został przyznany tytuł Honorowego Prezydenta Polskiej Federacji PUERI CANTORES.

Przypisy

opr. mg/mg