Pierścienie dla Świętego Józefa

Kaliski obraz Opiekuna Pana Jezusa ozdabiają nie tylko srebrno - złote sukienki i wysadzane kamieniami korony, ale także nasunięty na palec Świętego Józefa pierścień. Jest to szczególny pierścień. Podkreśla on łączność kaliskiego sanktuarium ze Stolicą Apostolską, gdyż jest to pierścień papieża bł. Pawła VI.

Z kaliskim sanktuarium Świętego Józefa związało się z biegiem lat kilku papieży: Pius VI udzielił pozwolenia na ukoronowanie obrazu, Leon XIII na 100. rocznicę koronacji podarował brewe przyznające odpust zupełny, a św. Jan Paweł II tuż po świętokradczej kradzieży nakazał ponownie ukoronować obraz oraz osobiście nawiedził kaliskie sanktuarium. Nie są to jedyni papieże, którzy zapisali się w dziejach kaliskiej kolegiaty. Pięciu innych, o których chcemy w tym artykule powiedzieć, pozostawiło po sobie cenny podarunek w postaci pierścienia przysłanego w celu przyozdobienia obrazu Świętego Józefa.

Znaczenie pierścienia

Zanim opowiemy o okolicznościach przekazania pierścieni, warto zwrócić uwagę na znaczenie gestu ofiarowania pierścienia. Pierścień znany jest od zamierzchłych czasów. Był i jest cenionym znakiem wyrażającym potęgę, zaufanie, wierność, przywiązanie, przymierze, ślub bądź przysięgę. Jedna z pieśni głosi: „Miłość jest pierścieniem, a pierścień nie ma końca”. Noszenie pierścienia było dawniej zazdrośnie strzeżonym przywilejem, który był rzadko udzielany. Przyznawano go osobom cieszącym się wysoką pozycją społeczną, bądź szczycącym się wybitnymi zasługami.

Tradycja chrześcijańska związała znak pierścienia z małżeńskimi zaślubinami oraz ze święceniami biskupimi. Pierścionki nowożeńców, zwane obrączkami małżeńskimi przez swój okrągły kształt oraz przez to, że nie mają początku i końca, symbolizują obejmującą całe życie miłość małżeńską, która według słów św. Pawła „nigdy się nie kończy”. Natomiast pierścień, który otrzymuje nowo wyświęcony biskup, wyraża jego zaślubiny z Kościołem, któremu od teraz jako pasterz będzie przewodził. Szczególne znaczenie posiada papieski pierścień, na którym widnieje imię papieża oraz scena połowu ryb przez św. Piotra. Pierścień ten oznacza godność papieża jako następcy św. Piotra, któremu Chrystus powierzył władzę rozstrzygania w sprawach dotyczących wiary i moralności oraz powinność umacniania chrześcijan w wierze i jedności. Pierścień papieski z wygrawerowanym imieniem urzędującego papieża jest niszczony zaraz po śmierci swego właściciela, a złoto, z którego jest wykonany, jest najczęściej używane do odlania pierścienia dla nowego Biskupa Rzymu.

Pismo Święte kilkakrotnie wspomina o pierścieniu, który wyraża szczególną władzę i potęgę. Starotestamentalny Józef, który uratował Egipt przed głodem, otrzymał pierścień od faraona, kiedy wyjaśnił mu znaczenie tajemniczego snu. Czytamy w Księdze Rodzaju: „powiedział faraon Józefowi: „Oto ustanawiam cię rządcą całego Egiptu!” Po czym faraon zdjął swój pierścień z palca i włożył go na palec Józefa”. Podobne znaczenie miał gest przekazania przez kolejnych papieży pierścienia Świętemu Józefowi. Wyrażał on prośbę skierowaną do Patriarchy z Nazaretu o to, by uprosił u Boga opiekę dla smaganej przeciwnościami Oblubienicy Chrystusa - Kościoła katolickiego.

Pierścień znakiem zaślubin

Zasłużony dla kaliskiego sanktuarium ks. Zenon Kalinowski w następujący sposób wyjaśniał gest przekazania przez papieża pierścienia: „Założenie pierścienia symbolizuje jakieś cudowne, nieziemskie zrękowiny Stolicy Apostolskiej z sanktuarium kaliskim Świętego Józefa. Stało się ono faktem historycznym na miarę nie tylko diecezjalną czy nawet ogólnopolską, lecz faktem o zasięgu całego Kościoła Powszechnego w świecie”. A św. Jan Paweł II przy okazji przekazania pierścienia dla wadowickiego sanktuarium pisał: „Niechaj ten pierścień, symbol oblubieńczej miłości, jaki zostanie uroczyście nałożony na dłoń św. Józefa w wadowickim obrazie, przypomina Jego czcicielom, że Opiekun Świętej Rodziny to mąż sprawiedliwy, posiadający nade wszystko wyraźne rysy oblubieńca, który do końca pozostał wierny wezwaniu Bożemu i był powiernikiem tej samej miłości, mocą której Ojciec Przedwieczny przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa”. Podarowanie kaliskiemu sanktuarium pierścienia ma zatem symboliczne znaczenie i wyraża zażyłą więź papieża ze Świętym Józefem Kaliskim.

Pierścienie Piusa X i Jana XXIII

W historiografii kaliskiego sanktuarium przyjmuje się, że pierwszym papieżem, który podarował pierścień św. Józefowi był papież św. Pius X. Co prawda wzmiankuje się tu i ówdzie, że już jego poprzednik Leon XIII miał przysłać do Kalisza pierścień, tym niemniej wiadomości te są zdawkowe i trudne do zweryfikowania. Św. Piusa X zainspirował ówczesny biskup diecezji kujawsko-kaliskiej ks. Stanisław Zdzitowiecki, który będąc w Rzymie na wymaganej przez prawo kanonicznej wizycie ad limina Apostolorum, opowiedział Ojcu św. o kaliskim sanktuarium. Św. Pius X, którego imię chrzcielne brzmiało Józef, odnosił się z wielką czcią do swego patrona i dlatego usłyszawszy o kaliskim sanktuarium, postanowił uczcić św. Józefa darem pierścienia. A trzeba powiedzieć, że ów dar był cenny zarówno pod względem symbolicznym - wszak jego wymowę wcześniej omówiliśmy - jak i materialnym. Podarowany przez papieża pierścień, który niestety nie dotrwał do naszych czasów, gdyż zaginał w zawierusze II wojny światowej, był wykonany ze złota i ozdobiony pięknym ametystem okolonym diamencikami.

Z okazji rozpoczęcia w 1962 roku pamiętnego Soboru Watykańskiego II papież św. Jan XXIII usłyszawszy od biskupa diecezji włocławskiej ks. Antoniego Pawłowskiego o licznych cudach i łaskach doświadczanych w kaliskim sanktuarium, podarował papieski pierścień prosząc, aby przyozdobić nim dłoń św. Józefa. Papież chciał w ten sposób uczcić Świętego, którego opiece powierzył rozpoczęty Sobór oraz upamiętnić decyzję wprowadzenia do I Modlitwy Eucharystycznej, tzw. Kanonu Mszy imienia Świętego Józefa. Papieskiej prośbie stało się zadość 13 stycznia 1963 roku. Datę tę wybrano ze względu na obchodzone wówczas święto Świętej Rodziny: Jezusa, Maryi i Józefa. Niestety również ten pierścień nie dotrwał do naszych czasów.

Jeden rok, dwa papieskie pierścienie

Rok 2014 był szczególny w historii kaliskiego sanktuarium, gdyż w tym roku aż dwóch papieży przysłało pierścień dla uczczenia Świętego Józefa. O oba pierścienie wystarał się obecny biskup diecezji kaliskiej ks. bp Edward Janiak. Jako pierwszy złoty pierścień opatrzony swoim herbem przysłał papież Franciszek. Uroczystość przekazania cennego daru miała miejsce 5 maja w czasie dorocznej pielgrzymki kapłanów diecezji kaliskiej do Świętego Józefa Kaliskiego z okazji Dnia Świętości Kapłańskiej. Papież Franciszek przysyłając pierścień, dołączył do niego list, w którym wyjaśnił, że przez ten gest chce okazać cześć Świętemu i zawierzyć mu siebie oraz swoje posługiwanie dla dobra Kościoła powszechnego.

Tymczasem w pierwszy czwartek czerwca tego samego roku ks. bp Edward przekazał do sanktuarium otrzymany 23 maja tegoż roku od kard. Joachima Meissnera pierścień od papieża emeryta Benedykta XVI. Pierścień to niezwykły, jako że związana jest z nim historia, którą papież emeryt opisał w liście: „Podczas przeszukiwania moich zbiorów natrafiłem na jeden pierścień o szczególnej historii, która okazuje się bardzo odpowiednia, aby był on podarunkiem dla św. Józefa. Pierwotnie ten pierścień był w posiadaniu protestanckiego hagiografa Waltera Nigga. W swoim testamencie Nigg postanowił, że pierścień powinien być przekazany dla mnie. Wydaje się, że tym zrządzeniem pierścień oczekiwał na odbiorcę, u którego będzie mógł pozostać. Któż inny mógłby nim być niż św. Józef”.

Pierścień soborowy na palcu Świętego

Jest jeszcze jeden papieski pierścień, który jako jedyny jest założony na palec św. Józefa. Pochodzi on od papieża bł. Pawła VI. Jest to pierścień wręczany wszystkim biskupom uczestniczącym w obradach II Soboru Watykańskiego, dlatego bywa nazywany pierścieniem soborowym. Ma on wygrawerowaną postać Matki Bożej w towarzystwie św. Piotra i Pawła. Nie wiadomo w jaki sposób znalazł się w kaliskim sanktuarium. Zapewne należał do bpa Pawłowskiego, a umieszczono go na palcu Świętego zaraz po kradzieży pierścienia Jana XXIII, która miała miejsce w 1983 roku.

Teraz możemy uzupełnić listę papieży związanych z kaliskim sanktuarium. Należą do nich: Pius VI, Leon XIII, Pius X, Jan XXIII, Paweł VI, Jan Paweł II, Benedykt XVI i Franciszek. Ale przecież nie tylko papieże ofiarowali dary Świętemu Józefowi. Następnym razem opowiemy o cennym podarku przekazanym przez grupę kapłanów.

opr. mg/mg