Podróż do kolebki chrześcijaństwa

Mówiąc o Ziemi Świętej, najczęściej myślimy o terytorium Izraela. A przecież wydarzenia znane ze Starego i Nowego Testamentu rozgrywały się także na terenach sąsiednich państw - Syrii, Jordanii i Egiptu. Wiele miejsc ważnych dla chrześcijaństwa w pierwszych wiekach jego istnienia znajduje się w Syrii.

Damaszek

Stolica Syrii położona jest u stóp góry Kasjun, leżącej w pasmie Antylibanu. Według tradycji w Antylibanie Kain zabił Abla, a niektórzy uważają, że wydarzenie to miało miejsce właśnie na górze Kasjun. Z tego wzgórza rozpościera się wspaniały widok na okolicę. Miasto to najczęściej kojarzone jest z grobem Jana Chrzciciela i nawróceniem św. Pawła.

Najsłynniejszym zabytkien Starego Miasta jest Wielki Meczet, zwany Meczetem Omajjadów. Około 1000 roku przed Chr. w tym miejscu czczono pogańskiego boga Hadada. Kilkaset lat później Rzymianie wznieśli tu świątynię Jowisza, którą cesarz Teodozjusz w IV wieku zmienił w Bazylikę św. Jana Chrzciciela. Po podboju arabskim muzułmanie zaadaptowali kościół na meczet. Przebudowany w VIII wieku przez rządzących Omajjadów, uznawany jest za najwybitniejsze dzieło architektury wczesnego islamu. Dzisiaj pielgrzymów z całego świata muzułmańsko-chrześcijańskiego przyciąga do niego grób św. Jana Chrzciciela, w którym prawdopodobnie złożono głowę proroka.

Niedaleko Wielkiego Meczetu znajduje się główna arteria Starego Miasta - ulica Prosta. W jednym ze stojących przy niej domów, należącym do niejakiego Judy, zamieszkał św. Paweł po swoim nawróceniu. Obecnie ulica Prosta prowadzi do dzielnicy chrześcijańskiej, w której są dwa inne miejsca związane z Apostołem Narodów: dom Ananiasza oraz mały kościółek, zwany Oknem św. Pawła, skąd Paweł został spuszczony w koszu za mury miasta.

Maalula

Położona w wysokich partiach Antylibanu, jest w większości zamieszkana przez ludność chrześcijańską. Miasteczko związane jest z postacią św. Tekli, która schroniła się tu przed prześladowaniami za wiarę. Kiedy ścigana przez Rzymian św. Tekla dobiegła do Maaluli, pionowa ściana skalna zagrodziła jej drogę. Jej żarliwe modlitwy spowodowały, iż strome skały rozstąpiły się, umożliwiając dalszą ucieczkę. W ten sposób - według legendy - powstał wąwóz św. Tekli, u wylotu którego wybudowano klasztor św. Tekli, a w położonej wyżej skalnej grocie tryska cudowne źródełko i znajduje się kapliczka z relikwiami świętej.

Ponad miasteczkiem usytuowany jest kościół św. Sergiusza, uważany za jedną z najstarszych świątyń w Syrii. Znajdują się w nim dwie ikony podarowane przez generała Andersa. Maalula jest dziś jednym z kilku miejsc w świecie, których mieszkańcy posługują się językiem aramejskim, bardzo rozpowszechnionym w Palestynie w czasach Chrystusa.

Saidnaya

W VI w., podczas wojny Bizancjum z Persją, cesarzowi Justynianowi objawiła się tu Matka Boża. Żołnierze rzymscy byli zmęczeni walkami w trudnym, górskim terenie. Brakowało im wody. Pewnego dnia podczas biwaku Justynian spostrzegł gazelę, którą postanowił upolować. Gazela wbiegła na szczyt wzgórza, z którego tryskało źródło krystalicznie czystej wody. Cesarz zbliżył się do niej na odległość strzału i nagle, w miejscu, gdzie przed chwilą była gazela, ujrzał na wysokiej skale postać Maryi, która poleciła cesarzowi w miejscu spotkania wznieść świątynię. Wkrótce rozpoczęto budowę kościoła. Legenda mówi, że Matka Boska jeszcze kilkakrotnie odwiedzała Justyniana w snach, aby przekazywać mu instrukcje dotyczące wyglądu świątyni.

Tak powstało sanktuarium, gdzie przechowywana jest kopia ikony, której autorstwo przypisywane jest św. Łukaszowi.

Rusafa

Między Aleppem a doliną Eufratu, w odległości około 30 km od jeziora Assada, znajdują się zagubione wśród skał Pustyni Syryjskiej ruiny miasta. W czasach Bizancjum był tu wielki ośrodek pielgrzymkowy - słynne Sergiopolis. Miasto powstało w miejscu, gdzie w czasach prześladowań chrześcijan przez Dioklecjana męczeńską śmierć poniósł rzymski żołnierz - św. Sergiusz. W VI wieku wybudowano tu miasto z trzema wielkimi bazylikami i kilkoma kościołami. Najważniejszą świątynią było martyrium św. Sergiusza. Kilkaset lat później zostało zburzone przez kalifów abbasydzkich i popadło w ruinę. Dziś mało kto pamięta o jego istnieniu.

Klasztor św. Szymona Słupnika

Okolice Aleppo słyną z ogromnej ilości ruin pochodzących z okresu rzymskiego. Arabowie nazywają je "miastami umarłych". W późnej starożytności tereny te były gęsto zaludnione i bardzo dobrze rozwinięte pod względem gospodarczym. Jednym z najciekawszych zabytków jest bazylika w miejscowości KalaŐat SemŐan, wybudowana na wzgórzu, w miejscu gdzie słynny asceta chrześcijański Szymon Słupnik przesiedział na kolumnie ostatnie 44 lata życia. Pielgrzymowały do niego tłumy, gdyż słynął z wielkiej mądrości. Z czasem u stóp wzgórza wyrosło miasteczko o nazwie Telanissos, którego mieszkańcy zajmowali się głównie obsługą pielgrzymów. Kiedy św. Szymon zmarł, w 459 roku, władze pobliskiej Antiochii siłą zabrały jego ciało, wierząc, że obecność relikwii ochroni to miasto przed skutkami częstych w tym rejonie trzęsień ziemi.

Dura Europos

W latach 60. na terenie dawnego miasta-twierdzy Dura Europos amerykańscy archeolodzy odkryli bardzo dobrze zachowaną synagogę oraz budynek uważany za najstarszy w świecie kościół. Wewnętrzne ściany obu budowli były pokryte znakomicie zachowanymi freskami, przedstawiającymi sceny biblijne.

W roku 256 Dura Europos zostało całkowicie zniszczone przez Persów i nigdy już nie zostało odbudowane. Jego ruiny znajdują się tuż przy granicy irackiej, niedaleko miasta Abu Kamal nad Eufratem. Tylko nieliczni turyści docierają do tego miejsca, bo freski z synagogi zabrano do Muzeum Narodowego w Damaszku, a malowidła z kościoła do Yale w USA.

* * *

W czasach Cesarstwa Rzymskiego jedną z trzech wielkich metropolii świata była, obok Rzymu i Aleksandrii, historyczna stolica Syrii - Antiochia. Tu św. Piotr założył pierwsze biskupstwo, a uczniów Chrystusa po raz pierwszy nazwano chrześcijanami. Leżące na obszarze mocno aktywnym sejsmicznie, miasto było wielokrotnie niszczone przez trzęsienia ziemi. Dlatego niewiele ocalało z jego dawnej świetności. Obecnie Antiochia znajduje się w granicach Turcji.

opr. mg/mg