100. numer biuletynu Anamnesis

Czas płynie szybko, doczekaliśmy się jubileuszowego, setnego numeru rozpoczynającego 26. rok publikacji biuletynu. Przez najbliższe trzy lata, Kościół w Polsce podejmie refleksję teologiczną oraz inicjatywy pastoralne odnośnie do Eucharystii, będącej wielką tajemnicą wiary. W bieżącym roku duszpasterskim – idąc po linii nauczania papieża Benedykta XVI zawartego w adhortacji apostolskiej Sacramentum caritatis – pragniemy zgłębiać prawdę o obecności Jezusa Chrystusa w znakach liturgii eucharystycznej. Świadomość naszego z Nim spotkania domaga się obecności wiary, a udział w liturgii ma tę wiarę pogłębiać i dynamizować. Zatem, życie człowieka widziane w optyce wiary jest pośrodku, między wiarą wyznawaną a wiarą umocnioną, będącą owocem spotkania i zjednoczenia z Jezusem Chrystusem na drodze sakramentalnej Komunii. W takim kontekście z radością dedykujemy kolejny numer biuletynu Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski.

W dziale NAUCZANIE OJCA ŚWIĘTEGO znajdują się dwa dokumenty papieża Franciszka, które były w środkach masowego przekazu, zwłaszcza ten drugi, przedmiotem ożywionej dyskusji. Pierwszy ma charakter Listu apostolskiego w formie Motu Proprio, który po raz kolejny zwraca uwagę na wartość słowa Bożego czytanego i wyjaśnianego w czasie liturgii. Ojciec Święty ustanawia Niedzielę Słowa Bożego, która co roku obchodzona będzie w 3. niedzielę zwykłą (warto przypomnieć, że 3. niedziela wielkanocna jest obchodzona jako Niedziela biblijna). Natomiast drugi List apostolski traktuje o znaczeniu i wartości żłóbka, czym mocno wpisuje się w bogatą tradycję franciszkańską. Ponadto, wątki liturgiczne pojawiły się w tekstach jednego rozważania podczas niedzielnej modlitwy maryjnej z papieżem oraz w trzech katechezach wygłoszonych w czasie środowych audiencji generalnych.

Dział DOKUMENTY STOLICY APOSTOLSKIEJ zawiera dokumenty Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Na uwagę zasługuje przede wszystkim decyzja papieża Franciszka o włączeniu obchodu ku czci Najświętszej Maryi Panny Loretańskiej do Rzymskiego Kalendarza Ogólnego. Informuje o tym stosowny dekret oraz zamieszczono teksty liturgiczne na to wspomnienie. Kolejny dekret informuje, że miasto Kazimierza Wielka (diecezja kielecka) ma swojego patrona w osobie Świętego Rocha. Natomiast diecezja kaliska uzyskała zezwolenie na wpisanie bł. Sancji Joanny Szymkowiak, dziewicy, do własnego kalendarza liturgicznego. Ponadto, dwa polskie Kościoły partykularne przeżywają radość z faktu nadania świątyniom godności i tytułu bazyliki mniejszej. Sprawa dotyczy kościoła dedykowanemu Świętemu Jakubowi Apostołowi w Piotrkowie Trybunalskim (archidiecezja łódzka) oraz świątyni Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Skrzatuszu (diecezja koszalińsko-kołobrzeska).

Niezwykle rzadko, ten dział biuletynu zawiera orzeczenia innych dykasterii kurii rzymskiej. W tym numerze zamieszczone są dwa ważne dokumenty dotyczące – przynajmniej pośrednio – spraw liturgicznych. Zjawiskiem bolesnym – w krajach zachodniej Europy – jest sprzedaż i likwidacja miejsc przeznaczonych do sprawowania liturgii. Papieska Rada ds. Kultury wydała dokument stanowiący normy dotyczące wycofywania kościołów z eksploatacji i nowego ich przeznaczenia. Natomiast drugi list (ogłoszony w roku 2017) asygnowany przez Papieską Komisję Ecclesia Dei, ustala normy dotyczące zezwolenia na zawieranie małżeństw przez wiernych korzystających z posługi Bractwa Świętego Piusa X.

Dział NAUCZANIE BISKUPÓW O LITURGII zawiera sześć listów pasterskich, teksty trzech homilii oraz jeden dekret. Autorami pierwszych są biskupi diecezjalni: Prymas Polski arcybiskup Wojciech Polak (archidiecezja gnieźnieńska), arcybiskup Stanisław Budzik (archidiecezja lubelska), arcybiskup Wiktor Skworc (archidiecezja katowicka), biskup Andrzej F. Dziuba (diecezja łowicka), biskup Jerzy Mazur (diecezja ełcka) i biskup Roman Pindel (diecezja bielsko-żywiecka).

W dziale tym są także dwie homilie Prymasa Polski arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Polaka (na uroczystość Wszystkich Świętych oraz wspomnienie św. Katarzyny Aleksandryjskiej) oraz homilia biskupa pomocniczego diecezji bielsko-żywieckiej Piotra Gregera (na okoliczność 37. rocznicy kanonizacji św. Maksymiliana Marii Kolbego).

Ponadto, kościół parafialny Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Dębem (diecezja kaliska) został podniesiony dekretem biskupa kaliskiego Edwarda Janiaka do rangi sanktuarium Matki Bożej Dębskiej, Wychowawczyni i Opiekunki.

Dział zatytułowany FORMACJA LITURGICZNA zawiera interesujący artykuł ks. dra Wiesława Hudka (archidiecezja katowicka) na temat Świętej Hildegardy z Bingen. Autor opracowania, przywołując wiele rzeczowych argumentów z obszaru śpiewu liturgicznego, stawia prowokujące pytanie o to, czy może być ona nową patronką muzyki kościelnej.

W dziale DUSZPASTERSTWO LITURGICZNE znajduje się wypowiedź papieża Franciszka w kwestii muzyki liturgicznej. Ojciec Święty, przywołując bogactwo śpiewu gregoriańskiego, stawia ten rodzaj muzyki jako wzór oraz normę dla wielbienia Boga wyrażanego śpiewem.

Dział INFORMACJE zawiera liczne sprawozdania z wydarzeń poświęconych sprawom liturgicznym, które miały miejsce w kraju i poza granicami. Z tych drugich warto wspomnieć o pięciu wydarzeniach. Dwa z nich odbyły się w Rzymie: międzynarodowy kongres na temat muzyki kościelnej oraz konferencja poświęcona liturgiom Jana Pawła II w kontekście ich wymiaru społecznego. W niemieckim Altötting debatowano na temat adoracji Najświętszego Sakramentu, a w Wagadugu odbył się IV. Afrykański Kongres Miłosierdzia Bożego. Z kolei na terenie Kościoła brazylijskiego, w miejscowości Itaperuna, ustanowiono sanktuarium Miłosierdzia Bożego.

W Kościele polskim czas jesienny sprzyja organizacji wielu wydarzeń, których tematem wiodącym są sprawy liturgiczne. Czytelnik może zapoznać się z informacjami dotyczącymi muzyki kościelnej (sprawozdania, koncerty oraz konferencje w Bydgoszczy i Elblągu, wystawa w Czernej albumu zawierającego chorały karmelitańskie), służby liturgicznej (sprawozdanie z ogólnopolskiego spotkania duszpasterzy ministrantów w Licheniu). Ciekawa inicjatywa pojawiła się na bazie ośrodka w Zawichoście (diecezja sandomierska), gdzie organizowane są zajęcia warsztatowe w ramach Szkoły zakrystiana. Odbyła się także kolejna edycja rekolekcji liturgicznych, a diecezja płocka podzieliła się wiadomościami na temat liturgii sprawowanej w średniowieczu eksponując Pontyfikał Płocki I. Zapoznać się można również z kilkoma nowościami (formularz na święto rocznicy poświęcenia bazyliki św. Jana, pisownia dotycząca osoby św. Jana Kalasancjusza, wybory personalne Konferencji Episkopatu Polski w sprawach dotyczących liturgii). Całość została uzupełniona – jak zwykle – wykazem nowości wydawniczych poświęconych zagadnieniem liturgiki.

Księdzu Biskupowi Stefanowi Cichemu dziękuję za pomoc w gromadzeniu informacji oraz redakcję nowych publikacji liturgicznych. Wszystkim Czytelnikom życzę miłej lektury oraz owocnego przeżycia czasu adwentowego oczekiwania i przygotowania na przyjście Pana. Marana tha!

Bp Piotr Greger

Bielsko-Biała, dnia 1 grudnia 2019 roku, w 1. niedzielę adwentu