Co Polska robi w kosmosie?

Krajowy Program Kosmiczny na lata 2019-2021 (KPK 2019-2021) obejmuje realizację 54 uzupełniających się projektów wspierających rozwój krajowego sektora kosmicznego. Jesteśmy na półmetku realizacji przedsięwzięć objętych programem. Całość zakończy się w przyszłym roku. Dokument został opracowany przez Polską Agencję Kosmiczną (POLSA) w bliskiej współpracy z podmiotami naukowymi i przemysłowymi oraz otoczeniem administracyjnym krajowej branży kosmicznej. Jego budżet szacuje się na 248,5 mln zł. Może zdawać się, że to niewiele, ale w istocie to środki przeznaczone na budowę i uruchomienie systemu narzędzi wsparcia finansowego, doradczego i edukacyjnego dla sektora kosmicznego i instytucji realizujących oraz wspierających polską politykę kosmiczną. O wiele większe środki na inwestycje pochodzą z realizacji projektów zlecanych przez Europejską Agencję Kosmiczną.

Polska Strategia Kosmiczna 

Długofalowe kierunki rozwoju branży kosmicznej zostały wskazane w Polskiej Strategii Kosmicznej, przyjętej przez Radę Ministrów. Dokument został opublikowany w Monitorze Polskim 17 lutego 2017 roku. Polska Strategia Kosmiczna obejmuje horyzont lat 2017-2030 i jest ważnym elementem Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Podstawowym założeniem Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest bowiem stworzenie nowego modelu rozwoju polskiej gospodarki, opartego w większym stopniu na wiedzy, innowacjach i postępie technologicznym niż na niskich kosztach produkcji. A jedną z branż, która obecnie ma w Polsce charakter niszowy, ale która może przyczynić się do osiągnięcia tego celu jest sektor kosmiczny.

Wdrożenie wieloletniej Polskiej Strategii Kosmicznej sprawi, że w roku 2030:

• polski sektor kosmiczny będzie zdolny do skutecznego konkurowania na rynku europejskim, a jego obroty wyniosą co najmniej 3% ogólnych obrotów tego rynku;
• polska administracja publiczna będzie wykorzystywać dane satelitarne dla szybszej i skuteczniejszej realizacji swoich zadań, a krajowe przedsiębiorstwa będą w stanie w pełni zaspokoić popyt wewnętrzny na tego typu usługi oraz eksportować je na inne rynki;
• Polska będzie posiadała dostęp do infrastruktury satelitarnej umożliwiającej zaspokojenie jej potrzeb, zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności.

Autorzy strategii zakładają też, że do roku 2030 nastąpi wzrost konkurencyjności polskiego sektora kosmicznego i zwiększenie jego udziału w obrotach europejskiego sektora kosmicznego. Nastąpi rozwój aplikacji satelitarnych, co w konsekwencji przyspieszy budowę gospodarki cyfrowej, a także nastąpi rozbudowa zdolności w obszarze bezpieczeństwa i obronności państwa z wykorzystaniem technologii kosmicznych i technik satelitarnych. Oczekuje się, że stworzone zostaną sprzyjające warunki do rozwoju sektora kosmicznego w Polsce i powstaną kadry dla potrzeb polskiego sektora kosmicznego.

KPK 2019-2021 – jako program wielobudżetowy - obejmuje projekty, które będą realizowane i finansowane przez Polską Agencję Kosmiczną oraz przez inne instytucje przy wsparciu POLSA. Agencja bierze udział w realizacji wszystkich projektów przewidzianych w programie jako podmiot realizujący i/lub finansujący, bądź współfinansujący dane działania lub wspierając merytorycznie podmioty odpowiedzialne za realizację działań.

Kto prowadzi sprawy kosmiczne w Polsce?

W realizację Polskiej Strategii Kosmicznej i Krajowego Programu Kosmicznego na lata 2019-2021 zaangażowanych jest wiele urzędów, ciał i instytucji. Przygotowanie i implementacja Krajowego Programu Kosmicznego, który obejmuje instrumenty i mechanizmy pozwalające na zaangażowanie Polski w misje i programy Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Są to przede wszystkim:

• Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii (dawne Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii), które jest koordynatorem działań w obszarze polskiej polityki kosmicznej, reprezentuje Polskę w Europejskiej Agencji Kosmicznej i w instytucjach Unii Europejskiej;
• POLSA – Polska Agencja Kosmiczna, która powstała na mocy ustawy z 26 września 2014 roku, a jej zadaniem jest wspieranie polskiego przemysłu kosmicznego oraz środowiska naukowego poprzez łączenie świata biznesu i nauki. W tym celu Polska Agencja Kosmiczna współpracuje z międzynarodowymi agencjami oraz administracją państwową w zakresie badania i użytkowania przestrzeni kosmicznej. POLSA prowadzi projekty, zgodnie z Polską Strategią Kosmiczną, min. Krajowy system świadomości sytuacyjnej w przestrzeni komiczniej, program zamawianych aplikacji dla administracji publicznej, a także w zakresie edukacji, w tym rozwoju kadr dla przemysłu z sektora kosmicznego. Działa także na rzecz rozwoju technik satelitarnych w codziennym życiu, m.in. w rolnictwie, leśnictwie, transporcie lądowym i morskim, monitoringu środowiska, zarządzaniu kryzysowym, czy prognozowaniu pogody. Ważnym zadaniem Agencji jest także wspieranie polskiego przemysłu w celu zwiększenia jego konkurencyjności na rynku europejskim i pozyskiwania przez krajowe firmy kontraktów organizacji międzynarodowych, zwłaszcza Europejskiej Agencji Kosmicznej i Komisji Europejskiej. 
• Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. – ARP przygotowała i wdraża dedykowany program wsparcia sektora technologii kosmicznych. Charakter programu związany jest z całościowym spojrzeniem ARP na inwestycje w przemysł kosmiczny; nie tylko w kontekście sektora kosmicznego czy eksploracji kosmosu, ale również jak na źródło innowacji i zastosowań rozprzestrzeniających się w innych dziedzinach gospodarki. 
• Zespół Parlamentarny ds. Przestrzeni Kosmicznej – podejmuje działania legislacyjne na poziomie Sejmu i Senatu związane z działalnością kosmiczną. Przedstawiciel Zespołu Parlamentarnego pełni funkcję polskiego delegata do Europejskiej Międzyparlamentarnej Konferencji ds. Przestrzeni Kosmicznej (EISC).

Za część projektów wskazanych w programach i strategiach odpowiedzialne są również inne podmioty, takie jak: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości i inne.

Po co nam obecność w kosmosie?

„Inwestycje w sektor kosmiczny pobudzają rozwój technologiczny i gospodarczy Polski, a nakłady finansowe na branżę kosmiczną stanowią opłacalną inwestycję w rozwój najbardziej zaawansowanych technologii oraz w wyspecjalizowane kadry. To również odkrywanie nowych obszarów i możliwości biznesowych dla polskich firm”. Tak definiuje znaczenie działania w branży kosmicznej prezes Polskiej Agencji Kosmicznej. 

Inwestycje w obecność w kosmosie to realny biznes, który w skali światowej, tylko w sferze cywilnej, szacuje się na ok. 40-50 mld dolarów rocznie. Prognozuje się, że w najbliższych czterech lat ta kwota podwoi się. Sama branża ma charakter globalny i z tego też powodu Polska od 2012 roku jest członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).

Na potrzeby eksploracji kosmosu powstają technologie stanowiące efekt najbardziej zaawansowanej inżynierii, która ma zapewnić niezawodność działania tych urządzeń w przestrzeni kosmicznej. Następnie takie innowacyjne produkty trafiają na rynek komercyjny. Można podsumować, że sektor kosmiczny jest źródłem innowacji. Mało, kto zdaje sobie sprawę, że takie wynalazki jak słuchawki bezprzewodowe, pompy insulinowe czy laserowa korekcja wzroku to właśnie pochodna technologii wypracowanych w celu eksploracji kosmosu.

Staże w branży kosmicznej dla laureatów konkursu ARP

Właśnie wyłoniono laureatów V edycji konkursu stażowego „Rozwój kadr sektora kosmicznego”, organizowanego przez Agencję Rozwoju Przemysłu i Związek Pracodawców Sektora Kosmicznego. Celem konkursu jest kształcenie kadry sektora, rozwój karier młodych naukowców oraz wsparcie transferu wiedzy pomiędzy uczelniami a biznesem. Laureaci rozpoczną sześciomiesięczne staże w firmach działających w polskim sektorze kosmicznym.

Sam program konkursowy wpisuje się w cele Polskiej Strategii Kosmicznej. Jak podkreśla Paweł Kolczyński, wiceprezes ARP S.A., „wysokie wymagania kompetencyjne i jakościowe jakie niosą za sobą technologie kosmiczne sprawiają, że sektor kosmiczny jest także dystrybutorem najnowocześniejszych rozwiązań organizacyjnych. Firmy sektora kosmicznego, swoją przewagę konkurencyjną budują na unikalnym know-how. Jak każdy segment gospodarki „high tech”, sektor kosmiczny potrzebuje wysoko wykwalifikowanej kadry”. 

Program stażowy „Rozwój kadr sektora kosmicznego” jest pierwszym tego typu programem organizowanym w Polsce, a jednym z trzech w Europie. Jest realizowany we współpracy ze Związkiem Pracodawców Sektora Kosmicznego. Adresatami programu są absolwenci studiów kierunków technicznych, humanistycznych, ekonomicznych oraz młodzi naukowcy, którzy w okresie 6 miesięcy zdobywają doświadczenie w firmach sektora kosmicznego. ARP pokrywa do 50 proc. kosztów wynagrodzenia stażystów.

Partnerem publikacji jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.