Mija 30 lat od przywrócenia Ordynariatu Polowego w Polsce

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. dostrzeżono konieczność powołania w siłach zbrojnych instytucjonalnie zorganizowanego duszpasterstwa wojskowego. 5 lutego 1919 r. papież Benedykt XV utworzył Biskupstwo Polowe, na którego czele stanął sufragan warszawski bp Stanisław Gall (1865–1942), jego następcą w 1933 r. został bp Józef Gawlina (1892–1964), który pełnił funkcję biskupa polowego do 1947 r., do czasu rozwiązania Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wroga polityka władz komunistycznych wobec Kościoła, uniemożliwiła odtworzenie przedwojennych struktur duszpasterstwa wojskowego. Władze powołały w to miejsce Generalny Dziekanat Wojska Polskiego, w ramach którego posługę pełnili kapelani 1. i 2. Armii Wojska Polskiego. 

21 stycznia 1991 r. papież Jan Paweł II wydał dekret przywracający diecezję wojskową oraz bullę nominującą ks. prał. dr. Sławoja Leszka Głódzia (ur. 1945), kapłana archidiecezji wileńskiej, dotychczasowego pracownika watykańskiej Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich na biskupa polowego. Przywrócenie Ordynariatu Polowego zakończyło trwający niemal 50 lat okres ateizacji żołnierzy Wojska Polskiego oraz umożliwiło utworzenie realnie funkcjonującego duszpasterstwa wojskowego w Polsce, w miejsce funkcjonującego po wojnie Generalnego Dziekanatu WP.

Biskupi Ordynariatu Polowego

Biskup-nominat Sławoj Leszek Głódź sakrę biskupią przyjął 23 lutego 1991 r. w Bazylice Jasnogórskiej. Obrał hasło biskupie: Milito pro Christo (Walczę dla Chrystusa). Katedrą polową, tak jak przed wojną, został ustanowiony kościół garnizonowy pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Warszawie (ul. Długa 13/15). Lata 90-te były okresem odbudowywania pozycji duszpasterstwa wojskowego, otwierania przed Chrystusem bram koszar i instytucji, tworzenia sieci parafii i ośrodków duszpasterskich, budowy świątyń lub adaptowania na cele sakralne budynków wojskowych, organizowania opieki duszpasterskiej dla żołnierzy biorących udział w misjach pokojowych i stabilizacyjnych, a także organizacji Kurii Ordynariatu Polowego.

Biskup Sławoj Leszek Głódź został podniesiony do godności arcybiskupa ad personam (2004), otrzymał stopień generała brygady (1991), dywizji (1993) Wojska Polskiego. W 2004 r. przestał pełnić funkcję biskupa polowego i został mianowany biskupem ordynariuszem diecezji warszawsko-praskiej, w 2008 r. arcybiskupem metropolitą gdańskim, a w 2020 r., w związku z osiągnięciem wieku 75 lat, przeszedł na emeryturę.

Jego następcą w diecezji wojskowej został ks. prał. dr Tadeusz Płoski (1956–2010), który 30 października 2004 r. przyjął w katedrze polowej święcenia biskupie i odbył uroczysty ingres. Jako hasło swego biskupiego posługiwania obrał słowa: Mane nobiscum Domine (Zostań z nami, Panie). Biskup Tadeusz Płoski położył nacisk na posługę Słowa (wydano sześć tomów jego nauczania pasterskiego) oraz edukację etyczną żołnierzy w ramach etyki normatywnej. Zginął w katastrofie pod Smoleńskiem, 10 kwietnia 2010 r., w drodze na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej. Został awansowany na stopień generała brygady (2004), dywizji (2006), a pośmiertnie na generała broni (2010).

Spoczął w krypcie Katedry Polowej Wojska Polskiego. W miejscu tym spoczywa także abp. Stanisław Gall (pierwszy biskup polowy, nominowany 1919 r.) oraz bp Władysław Bandurski, nazywany Biskupem Legionów, faworyt Józefa Piłsudskiego do objęcia urzędu biskupa polowego w 1918 r. Od momentu śmierci bp. Płoskiego władzę w Ordynariacie Polowym pełnił jako administrator ks. prałat płk Sławomir Żarski, wikariusz generalny biskupa polowego.

4 grudnia 2010 r., decyzją papieża Benedykta XVI piątym w historii biskupem polowym został bp dr Józef Guzdek (ur. 1956), biskup pomocniczy archidiecezji krakowskiej. Ingres do katedry polowej nowego ordynariusza wojskowego odbył się 19 grudnia 2010 r. Jako dewizę swojego posługiwania bp Józef Guzdek przyjął słowa In Te Domine speravi (Tobie, Panie, zaufałem). W 2015 r. otrzymał awans na stopień generała brygady Wojska Polskiego (2015).

Współczesne oblicze Ordynariatu Polowego

W diecezji wojskowej funkcjonują obecnie 72 parafie. Posługę w Ordynariacie Polowym pełni 130 kapelanów zawodowych: 119 w szeregach Wojska Polskiego i 11 w Straży Granicznej oraz 4 greckokatolickich.

Posługą kapelanów objęte są wszystkie instytucje i jednostki wojskowe, uczelnie, szpitale, sanatoria oraz żołnierze polscy uczestniczący w misjach pokojowych poza granicami naszego kraju i w polskich przedstawicielstwach wojskowych przy NATO i UE. W misjach pokojowych uczestniczyło ponad stu kapelanów, wielu brało w nich udział kilkakrotnie.

Oprócz posługi sakramentalnej skupionej wokół parafii wojskowych, duszpasterze Ordynariatu Polowego prowadzą kursy przedmałżeńskie, zajęcia z etyki. Z posługi księży kapelanów korzystają także rodziny żołnierze, kombatanci, weterani oraz funkcjonariusze służb mundurowych (Policji, SOP-u, Straży Granicznej, ABW i Straży Ochrony Kolei). Biskup polowy pełni obecnie także funkcję naczelnego kapelana harcerzy oraz delegata KEP ds. Duszpasterstwa Policji.

Od 1992 r. Ordynariat Polowy wydaje czasopismo informacyjno-formacyjne Nasza Służba, informujące o działalności biskupa polowego, kapelanów oraz wojska i służb mundurowych. Ordynariat Polowy jest aktywny także w Internecie, posiada swoją stronę (www.ordynariat.pl) oraz profile w mediach społecznościowych.

Po przywróceniu Ordynariatu Polowego i erygowaniu parafii wojskowych zainicjowana została w nich działalność charytatywna. W ten sposób powstała Caritas Wojskowa, choć jeszcze bez nazwy i bez swego umocowania prawnego. W 1996 r. ówczesny biskup polowy Sławoj Leszek Głódź wydał dekret erygujący Caritas Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, jako autonomiczny podmiot prawa kościelnego i cywilnego. Podstawowym zadaniem Caritas Ordynariatu Polowego jest troska o każdego człowieka, jego potrzeby duchowe i materialne. Realizując te zadania Caritas Wojskowa spieszy z pomocą wszędzie tam, gdzie znajdują się ludzie dotknięci klęskami żywiołowymi, wypadkami losowymi, prowadzi działania m. in. w rejonach konfliktów zbrojnych, misji pokojowych i stabilizacyjnych na całym świecie. Terenem jej działania jest obszar diecezji wojskowej oraz krajów, w których stacjonują polscy żołnierze.

Od 1995 r. co roku Ordynariat przyznaje wyróżnienia Benemerenti Ordynariatu Polowego. Nagroda przyznawana jest „dla podkreślenia zasług osób, które dają świadectwo najwyższym wartościom, jakimi w życiu jednostki i społeczeństwa są prawda i sprawiedliwość”. Jako pierwsi – w 1995 r. – wyróżnienie to otrzymali red. Elżbieta Jaworowicz, autorka programu „Sprawa dla reportera” i ówczesny rzecznik prasowy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej mjr Eugeniusz Mleczak.

Benemerenti otrzymali m.in. śp. gen. Marek Papała (pośmiertnie), red. Waldemar Milewicz (pośmiertnie), dziennikarz Telewizji Polskiej, Andrzej Przewoźnik i Chór Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego (2001), Fundacja Anny Dymnej „Mimo wszystko”(2007), Batalion Reprezentacyjny WP (2007), Akademia Marynarki Wojennej oraz Lotnicze Pogotowie Ratunkowe (2018), Archidiecezja Warszawska oraz Wojska Inżynieryjne(2019). W tym roku nagrodę otrzymali Straż Graniczna, Centralna Biblioteka Wojskowa oraz Drukarnia Wydawnictw Specjalnych.

Ordynariat Polowy jest aktywny także wśród społeczności duszpasterzy wojskowych na świecie. Dwukrotnie (w 1995 r. w Warszawie i w 2019 r. w Krakowie) gościł naczelnych kapelanów wojskowych, zrzeszonych w Międzynarodowej Konferencji Naczelnych Kapelanów Wojskowych (IMCCC). Co roku polscy żołnierze biorą udział w Międzynarodowej Pielgrzymce Żołnierzy do Lourdes oraz do Lewoczy na Słowacji. Ordynariat Polowy organizuje co roku międzynarodową pielgrzymkę na Jasną Górę, w której biorą udział żołnierze ze Stanów Zjednoczonych, Niemiec, Litwy, Chorwacji i Słowacji.

W ubiegłym roku z racji pandemii pielgrzymka nie odbyła się. Bezpośrednie kontakty z kapelanami innych krajów odbywają się także podczas pełnienia misji zagranicznych. Kapłani w mundurach z różnych krajów otaczają opieką duszpasterską katolików z innych państw, realizując w ten sposób powszechność misji Kościoła.

Krzysztof Stępkowski (KAI) / Warszawa