Płock: 10 księży skazanych za przestępstwa seksualne w latach 2007-2014

W latach 2007-2021 do diecezji płockiej dotarło 20 zawiadomień o możliwości wykorzystania seksualnego osób małoletnich przez niektórych duchownych. 10 księży skazano w sądzie kościelnym, 5 przypadków uznano za niepotwierdzone, 5 jest badanych. Skazani duchowni stanowią 1,1 % wszystkich księży w diecezji. Diecezja udziela różnorakiego wsparcia ofiarom przestępstw i ich rodzinom – wynika z opublikowanego dziś „Raportu o nadużyciach seksualnych popełnionych przez niektórych duchownych diecezji płockiej zgłoszonych w okresie od 31 maja 2007 r. do 31 maja 2021 r.”. Został on opracowany przez Zespół „Ku uzdrowieniu i odnowie”, na prośbę biskupa płockiego Piotra Libery.

Raport prezentuje dane dotyczące nadużyć seksualnych popełnionych przez niektórych duchownych diecezji płockiej w latach 2007-2021 oraz podjętych działań (31 maja 2007 r. biskupem płockim został bp Piotr Libera). Przed 2007 r. praktycznie nie gromadzono dokumentów w tych sprawach, nie przeprowadzono też żadnego procesu kościelnego. Pierwsza informacja o nadużyciach została przekazana do Kongregacji Nauki Wiary 14 marca 2007 r. przez administratora diecezji płockiej bp. Romana Marcinkowskiego, natomiast pierwsze formalne zgłoszenie zostało przesłane do Kongregacji Nauki Wiary przez bp. Piotra Liberę 8 kwietnia 2008 r.

W latach 2007-2021 do diecezji wpłynęło 20 zawiadomień o możliwości wykorzystania seksualnego osób małoletnich przez niektórych duchownych. W 10 przypadkach zapadł wyrok w sądzie kościelnym, 5 uznano za niepotwierdzone, 5 jest nadal badanych. Skazani duchowni stanowią około 1,1% duchowieństwa pracującego w diecezji (na około 900 wszystkich księży). W toku kościelnego dochodzenia wstępnego nie potwierdzono 4 oskarżeń, jedno dotyczyło zmarłego duchownego, jednak mimo to podjęto czynności wyjaśniające.

„Na przestrzeni 14 lat, zgodnie z prawem obowiązującym w chwili powzięcia informacji, strona kościelna przekazała prokuraturze 15 zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa, z czego 10 spraw zostało umorzonych lub odmówiono wszczęcia postępowania, w 4 przypadkach prokuratura wniosła akt oskarżenia, a jedno jest w trakcie badania. W 3 sprawach zapadły już wyroki skazujące, w jednym przypadku wyrok do tej pory nie zapadł” – policzyli autorzy raportu.

W 4 przypadkach, mimo umorzenia sprawy przez prokuraturę, strona kościelna przeprowadziła procesy karno-administracyjne, w których zapadły wyroki skazujące. W 2 przypadkach sprawców wydalono ze stanu duchownego, w pozostałych 2 nałożono środki karne w postaci zakazu kontaktu z małoletnimi.

Jeśli chodzi o rodzaje przestępstw, to spośród 10 zakończonych spraw, jedna dotyczyła posiadania i rozpowszechniania treści pornograficznych z udziałem dzieci, zaś pozostałe innych form wykorzystania seksualnego małoletnich. 4 przypadki dotyczyły obcowania płciowego (5 ofiar), pozostałe innych czynności seksualnych.

„Ofiarami najczęściej były dzieci, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej, rodzinnej albo były w stosunku zależności lub zaufania wobec sprawców. Kontakt z poszkodowanymi sprawcy nawiązywali pod pretekstem działań duszpasterskich, a najczęstszym miejscem popełnienia czynu karalnego było mieszkanie duchownego. Dwóch duchownych popełniło przestępstwa podczas wyjazdów organizowanych dla dzieci i młodzieży” - można przeczytać w raporcie. Najczęściej zawiadomienie o przestępstwie zgłaszały ofiary, ale po osiągnięciu pełnoletniości. Rodzice lub opiekunowie powiadomili stronę kościelną o możliwości popełnienia przestępstwa jedynie w 2 przypadkach.

W chwili popełnienia przestępstwa 2 sprawców było proboszczami, 6 wikariuszami, pozostali pełnili funkcje w instytucjach diecezjalnych. Wszyscy sprawcy zostali poddani diagnozie psychologiczno-seksuologicznej, a 8 podjęło długoterminową terapię. Problemem współistniejącym z zaburzeniami sfery seksualnej było uzależnienie od pornografii.

Kim były ofiary? Zgłoszenia dotyczyły 15 ofiar w wieku od 11 do 17 lat: 11 chłopców i 4 dziewcząt. 4 osoby poszkodowane w chwili zdarzenia nie miały ukończonych lat 15. Wszystkie sprawy po dochodzeniu wstępnym zostały zgłoszone do Kongregacji Nauki Wiary. Spośród zakończonych spraw, 6 znalazło swój finał w kościelnych procesach karno-administracyjnych. W 2 przypadkach Kongregacja uznała, że zarzuty uległy przedawnieniu, jednak poleciła nałożenie na sprawców ograniczeń w kontaktach z małoletnimi.

Dwie sprawy nie znalazły swojego zakończenia w sądzie kościelnym. Jeden ze sprawców porzucił kapłaństwo i wszczęto procedurę przeniesienia go do stanu świeckiego. W drugim przypadku sprawca zmarł przed rozpoczęciem dochodzenia wstępnego. W zakończonych postępowaniach kościelnych wymierzono kary wydalenia ze stanu kapłańskiego lub zakaz kontaktu z osobami małoletnimi.

Dwóch duchownych zostało oskarżonych więcej niż raz: jeden dwukrotnie (raz otrzymał wyrok kościelny, zaś druga jego sprawa jest w toku). Drugi z nich został oskarżony trzykrotnie, jednak wszystkie postępowania zostały umorzone przez prokuraturę i stronę kościelną. We wszystkich przypadkach jego dotyczących sprawy zgłosiły osoby trzecie, a wskazane ofiary nie potwierdziły zdarzenia.

W ciągu 14 lat złożono 15 zawiadomień do prokuratury (13 duchownych). Najczęściej sprawy były zgłaszane przez stronę kościelną (11 razy), dwukrotnie przez osoby pokrzywdzone lub ich bliskich, w jednym przypadku oskarżony duchowny wniósł prywatne oskarżenie przeciw osobie zgłaszającej zawiadomienie. Także w jednym przypadku wszczęto postępowanie z urzędu.

Prokuratura odmówiła wszczęcia postępowania w 10 przypadkach, zazwyczaj z powodu przedawnienia lub wieku ofiary (powyżej 15. roku życia). Diecezja płocka od 13 lipca 2017 r. (od nowelizacji przepisów Kodeksu Karnego penalizujących nadużycia seksualne wobec małoletnich) przekazuje prokuraturze wszystkie zgłoszenia dotyczące osób poniżej 18 roku życia.

W zakończonych procesach w sądach powszechnych wymierzono następujące wyroki: jeden duchowny za posiadanie i rozpowszechnianie pornografii dziecięcej otrzymał wyrok pozbawienia wolności na okres 2 lat w zawieszeniu na lat 5 oraz zakaz pracy wychowawczej na 2 lata; drugi za doprowadzenie do obcowania płciowego z osobą małoletnią, otrzymał karę pozbawienia wolności na okres 2 lat oraz grzywnę.

Kościół płocki pomagał ofiarom, ich rodzinom oraz zranionym wspólnotom parafialnym. Próba systemowego rozwiązywania problemów związanych z nadużyciami seksualnymi wobec małoletnich rozpoczęła się od powołania przez biskupa płockiego Piotra Liberę w dniu 24 października 2007 r. „Zespołu ds. nadużyć moralnych osób duchownych w diecezji płockiej”. 23 czerwca 2013 r. zespół ten został przekształcony, otrzymał nazwę „Ku uzdrowieniu i odnowie”. Należą do niego specjaliści z różnych dziedzin: prawnicy, seksuolodzy i psycholodzy; osoby świeckie i duchowne. Gremium to m.in. analizuje bieżące zgłoszenia, czuwa nad nadzorowaniem sprawców.

14 października 2016 r. w diecezji został powołany delegat biskupa płockiego ds. ochrony dzieci i młodzieży. Przyjmuje on zgłoszenia od osób składających zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstw seksualnych na osobach małoletnich, uczestniczy we wstępnym dochodzeniu kościelnym, kontaktuje się z państwowymi organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości.

W diecezji jest też duszpasterz wspomagający ofiary nadużyć seksualnych, ich najbliższych oraz wspólnoty parafialne. Został on powołany przez biskupa płockiego w dniu 12 października 2017 r. Udziela pomocy duchowej i psychologicznej ofiarom i ich rodzinom. Uczestniczy w spotkaniach ze wspólnotami parafialnymi, w których doszło do przestępstwa.

Diecezja płocka udziela wsparcia ofiarom i ich rodzinom: jest to pomoc psychologiczna, medyczna, prawna, materialna, duchowa. Chodzi np. o pokrycie kosztów związanych z długotrwałą terapią specjalistyczną, pomoc prawną czy finansową na edukację. Z możliwości terapii skorzystało 5 osób (3 ofiary, 2 rodziców).

Jeśli chodzi o działania wobec sprawców, to mają one charakter prewencyjny oraz naprawczy. W diecezji jest kurator dla duchownych, którzy zostali oskarżeni lub skazani. Sprawuje on nadzór nad sprawcami odbywającymi kary, kontaktuje się z duchownymi odbywającymi wyrok pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanymi, monitoruje ich proces resocjalizacyjny. W zakończonych sprawach wszyscy duchowni skorzystali z różnych form psychoterapii, niektóre terapie trwały przez kilka lat.

W diecezji płockiej w 2014 r. rozpoczęły się obowiązkowe szkolenia prewencyjne, dotyczące przeciwdziałania i właściwego reagowania na przypadki nadużyć seksualnych - do 2021 wzięło w nich udział około 1400 osób (księży, kleryków, katechetów, nauczycieli szkół katolickich, pracowników Centrum Psychologiczno-Pastoralnego „Metanoia”). 5 grudnia 2018 r. biskup płocki wydał „Zasady prewencji i postępowania w pracy duszpasterskiej z osobami małoletnimi w diecezji płockiej”. Na stronie internetowej diecezji znajdują się informacje dotyczące zgłoszeń o nadużyciach seksualnych i dane kontaktowe osób, które je przyjmują. W katedrze organizowane są nabożeństwa pokutne za grzechy wykorzystania seksualnego.

Autorzy dokumentu stwierdzili w zakończeniu, że publikacja raportu jest w pewnym sensie „zadośćuczynieniem, jakie należy się osobom skrzywdzonym i ich bliskim”. Ujawnienie informacji o ich dramacie jest „niezbędnym krokiem w odzyskaniu godności przez pokrzywdzonych i ważnym elementem w przywracaniu wiarygodności Kościoła”.

„Raport o nadużyciach seksualnych popełnionych przez niektórych duchownych diecezji płockiej zgłoszonych w okresie od 31 maja 2007 r. do 31 maja 2021 r.”, opublikowany 22 czerwca, został przygotowany na prośbę biskupa płockiego Piotra Liberę przez Zespół „Ku uzdrowieniu i odnowie”. Podpisało go siedmiu członków tego gremium: cztery osoby świeckie i trzech księży.

eg / Płock