Wielka Sobota prawosławnych i wiernych innych obrządków wschodnich

W tym roku Kościoły wschodnie obchodzą Wielkanoc cztery tygodnie po katolikach. Różnica w dacie Świąt Wielkanocnych w obrządku zachodnim i wschodnim wynika z nieco innego sposobu jej wyliczania. Dlatego często prawosławni i wierni innych obrządków wschodnich Wielkanoc świętują po katolikach, a różnica może być nawet pięciotygodniowa.

W Wielką Sobotę po porannych liturgiach święcone są pokarmy. W Białymstoku, stolicy województwa, gdzie są największe w kraju skupiska prawosławnych, liturgii św. Bazylego Wielkiego, z poświęceniem chleba i wina, przewodniczył rano w katedrze św. Mikołaja abp Jakub, ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej.

W związku z ograniczeniami wynikającymi z pandemii koronawirusa, parafie w różny sposób starają się sprostać potrzebom wiernych, by poświęcić pokarmy na wielkanocne śniadania. W białostockiej katedrze św. Mikołaja – bezpośrednio po porannej liturgii, do godz. 20 duchowni święcą pokarmy wewnątrz świątyni, przy zachowaniu odstępów i porządku kierunku ruchu osób z koszyczkami.

Często takie święcenie odbywa się na zewnątrz cerkwi lub przy przydrożnych krzyżach. W niektórych wiejskich parafiach na Białostocczyźnie zachował się zwyczaj święcenia w dużych koszach wszystkich potraw przygotowanych na niedzielne wielkanocne śniadanie.

W koszyczkach tradycyjnie są m.in. jajka, wędliny, sól czy chrzan. Greckokatoliccy duchowni z Podkarpacia odwiedzają tego dnia wiele miejscowości, by poświęcić tam pokarmy. Księża z parafii greckokatolickiej w Komańczy w Wielką Sobotę odwiedzą kilkanaście wsi, m.in. Smolnik, Radoszyce, Rzepedź, Kulaszne, Zyndranową, Olchowiec, Polany i Grab. „Do niektórych miejscowości w Bieszczadach, czy Beskidzie Niskim dotrzemy już późnym popołudniem” – powiedział PAP dziekan sanocki ks. Andrzej Żuraw.

Przez całą Wielką Sobotę wierni mogą odwiedzać Groby Pańskie. We wschodniej tradycji Grób Pański symbolizuje płaszczanica (lub w innej pisowni: płaszczenica), czyli wynoszony w Wielki Piątek na środek świątyni całun z wizerunkiem lub ikoną Chrystusa w grobie.

Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Eleos rozda w sobotę w swojej jadłodajni w Białymstoku ok. stu paczek wielkanocnych potrzebującym - bezdomnym, ubogim i samotnym. Takie działania charytatywne prowadziły przed świętami i inne organizacje, np. Fundacja Hagia Marina rozdawała symboliczne „koszyczki wielkanocne 2021”, czyli paczki dla potrzebujących m.in. w Supraślu i Bielsku Podlaskim.

Wiernych nadal obowiązuje ścisły post. Pierwszym posiłkiem bez postu będzie wielkanocne śniadanie. W niektórych prawosławnych rodzinach pierwszy taki posiłek jest spożywany już nad ranem, tuż po powrocie z nocnych paschalnych uroczystości.

Nie ma dokładnych danych o liczbie prawosławnych w naszym kraju. Przedstawiciele polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest ok. 450-500 tys. Przyjmuje się, że połowa z nich mieszka w północno-wschodniej Polsce. Według danych GUS, w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Hierarchowie uznają te dane jednak za niemiarodajne, zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa zaapelował nawet do wiernych, by w trwającym obecnie spisie składali stosowne deklaracje przynależności do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Liczba grekokatolików w Polsce szacowana jest na ok. 50 tys. Mieszkają oni m.in. w województwach: podkarpackim, małopolskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, lubuskim i dolnośląskim.

Zamieszczone na stronach internetowych portalu https://opoka.org.pl/ i https://opoka.news materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazami danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Fundację Opoka na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.