Pobicia, dewastacje, znieważenia. Jaka jest skala naruszenia wolności religijnej w Polsce?

W obiegowej opinii i przekazach medialnych to ludzie wierzący są tymi nietolerancyjnymi, agresywnymi i skłonnymi do przemocy.  Zupełnie inny obraz wyłania się z analizy raportu i interaktywnej mapy naruszeń wolności religijnej publikowanych na stronie Laboratorium Wolności Religijnej. Dane wskazują, że osoby wierzące  – a mowa tu o wszystkich grupach wyznaniowych w Polsce  – doświadczają w naszym kraju agresji, nietolerancji i dyskryminacji.

Po co mapa?

Eksperci Laboratorium Wolności Religijnej opracowali interaktywną mapę naruszeń wolności religijnej, która ma służyć zbadaniu skali zjawiska.

„Mapa naruszeń przedstawia zgłoszone przypadki przestępstw oraz przejawów dyskryminacji na tle wyznaniowym” – mówi dr Agnieszka Wyrąbkiewicz, odpowiedzialna za Mapę Naruszeń na stronie LWR.  „Narzędzie jest stale aktualizowane, by dokładnie obrazować bieżącą sytuację w Polsce. Pozwala to na zdiagnozowanie i rozpoznanie pełnej skali zjawiska naruszania wolności sumienia i wyznania, co umożliwia z kolei jego monitorowanie, podjęcie odpowiednich działań prewencyjnych oraz wdrożenie skutecznych mechanizmów reagowania. Rzetelne dane zebrane na mapie, zweryfikowane przez sztab ekspertów, służą upowszechnieniu wiedzy z zakresu dyskryminacji ludzi wierzących w Polsce oraz kształtowaniu i propagowaniu postaw społecznych i obywatelskich” – dodaje.

Bez przesady, chyba nie jest aż tak źle?

Na mapie można zapoznać się z pięciuset przypadkami naruszeń wolności religijnej. Wśród nich dominujące miejsce zajmuje niszczenie i znieważanie miejsc kultu – to aż 302 zgłoszone przypadki. „Są to  przede wszystkim akty wandalizmu wymierzone w przydrożne kaplice, kościoły, cerkwie i synagogi, często w miejscach kultu pojawiają się obraźliwe napisy wymierzone w osoby wierzące, zdarzają się podpalenia i kradzieże” – wylicza dr Wyrąbkiewicz. „Na mapie znajdziemy też kilkadziesiąt przypadków ataków fizycznych na osoby wierzące. W 2019 we Wrocławiu mężczyzna próbował zabić księdza wymierzając mu kilka ciosów nożem, w 2020 roku w Gdańsku dwie kobiety zakłócały modlitwę w kościele i groziły wiernym nożem. W tym samym roku w Wołominie osoby, które broniły pomnika Jana Pawła II przed dewastacją, zostały pobite pałkami teleskopowymi”  – podsumowuje. 

Pomoc ofiarom

Mapa nie odzwierciedla jednak pełnej skali problemu. Według ekspertów LWR wiele osób nie informuje nikogo o agresji czy dyskryminacji, której doświadcza ze względu na swoją wiarę. 

„W ostatnim czasie spotykamy się z ludźmi w przestrzeni miejskiej” – mówi dr Przemysław Komorowski, prawnik, ekspert LWR i koordynator Ośrodka Informacyjno-Konsultacyjnego Laboratorium. „W Toruniu i Gdańsku zorganizowaliśmy Pikniki Wolności, na których nasi eksperci służyli wiedzą i doświadczeniem tym, którzy potrzebują pomocy. Rozmawialiśmy z wieloma osobami, które doświadczają mikroagresji czy dyskryminacji ze względu na swoje przekonania religijne. Przykładem może być sytuacja osoby, która stała się obiektem kpin w miejscu pracy z uwagi na wyznawaną wiarę. W czasie pikników zgłaszało się też wiele starszych osób nieradzących sobie z rodzinnymi konfliktami na tle religijnym. Podchodzili również rodzice, których dzieci doświadczają nacisków ze strony rówieśników, aby wypisały się z lekcji religii. To tylko kilka z wielu przykładów niezgłoszonych przejawów naruszania wolności religijnej” – podsumowuje. 

Dzień Pamięci o ofiarach

Laboratorium Wolności Religijnej zapewnia wsparcie osobom potrzebującym przede wszystkim w Ośrodku Informacyjno-Konsultacyjnym, gdzie można uzyskać pomoc prawnika czy psychologa i zgłosić przypadek łamania wolności religijnej. Oprócz tego, co roku organizowany jest dzień upamiętniający ofiary przemocy. W 2019 roku ONZ ustanowiło 22 sierpnia jako Międzynarodowy Dzień Upamiętniający Ofiary Aktów Przemocy ze względu na religię lub wyznanie. Głównym wyrazem solidarności z ofiarami przemocy jest podświetlenie budynków czy obiektów użyteczności publicznej na czerwono. Więcej informacji można znaleźć na stronie www.laboratoriumwolnosci.pl.