Prof. Blomberg: Kapelani obecni byli we wszystkich obozach, do których trafili jeńcy – późniejsze ofiary zbrodni katyńskiej

Prof. dr hab. Maria Magdalena Blomberg z Uniwersytetu Łódzkiego przypomniała, że od 1918 r. w korpusie oficerskim Wojska Polskiego znajdowali się kapelani a w 1919 r. na mocy porozumienia między władzami kościelnymi a państwem utworzono biskupstwo polowe. Zaznaczyła też, że w momencie rozpoczęcia II Wojny Światowej w armii posługiwało 100 kapelanów zawodowych oraz 30 pomocniczych. Zwróciła uwagę, że byli to kapelani różnych wyznań, obok katolików również grekokatolicy, prawosławni i ewangelicy a także przedstawiciele religii mojżeszowej i muzułmanie.

Prof. Blomberg podkreśliła, że kapelani obecni byli we wszystkich obozach, do których trafili jeńcy – późniejsze ofiary Zbrodni Katyńskiej. „Było ich wielu a ich znaczenie było bardzo duże” – mówiła, zwracając uwagę, że dokładne liczby nie są znane. Wyjaśniła, że znaczenie to polegało na wsparciu duchowym, udzielanym wszystkim więźniom, niezależnie od wiary a także rozmowach duchowych i posłudze sakramentalnej. Jak dodała – działalność kapelanów była bardzo źle widziana przez władze obozowe, szybko została zakazana i dlatego odbywała się głównie w ukryciu, gdyż groziły za nią surowe kary.

Przytoczyła kilka zachowanych wspomnień więźniów nt. kapelanów, spowiedzi odbywającej się pod pretekstem wspólnego czytania gazet czy Mszy św. odprawianej w nocy. „Czynnikiem niezmiernie podnoszącym więźniów na duchu było rozwinięte życie religijne” – cytowała.

Ks. płk SG dr Zbigniew Kępa z ordynariatu polowego będący również asystentem Stowarzyszenia Pamięć Kapelanów Katyńskich mówił o upamiętnieniu ofiar Zbrodni Katyńskiej w nauczaniu pasterskim biskupów polowych Wojska Polskiego w latach 1991-2023. Jak podkreślił, wszyscy biskupi polowi wypowiadali się na ten temat przy okazji różnych uroczystości katyńskich, zarówno w katedrze polowej, gdzie na ścianach Kaplicy Katyńskiej upamiętnieni są wszyscy znani z nazwiska kapelani katyńscy, jak i na samych cmentarzach w Katyniu, Charkowie, Miednoje i Bykowni a także w Muzeum Katyńskim oraz przy okazji poświęcania tablic katyńskich itp.

Przytoczył kilka cytatów z tych wystąpień, zwracając uwagę, że nauczanie biskupów na temat ofiar Zbrodni Katyńskiej miało charakter wieloaspektowy. Zawarty by w nim aspekt informacyjny i edukacyjny ale również prawny, społeczny, moralny, historiozoficzny i eschatologiczny.

Konferencję w 80. rocznicę ujawnienia Zbrodni Katyńskiej zorganizowały Instytut Pamięci Narodowej i Kancelaria Sejmu RP. Do udziału w niej zostały zaproszone osoby ze środowiska Katyńskiego, m.in. Stowarzyszenie Rodzin Katyńskich w Polsce, Muzeum Katyńskie oraz naukowcy z IPN i innych ośrodków akademickich.

Po agresji ZSSR na Polskę 17 września 1939 r., do niewoli dostało się wiele tysięcy żołnierzy Wojska Polskiego i funkcjonariuszy służb mundurowych, a wśród nich kapelani wojskowi służby czynnej i rezerwy. Do tej pory ustalono, że NKWD w kwietniu i maju 1940 r. zamordowało ogółem 33 duszpasterzy WP (26 katolików, 3 prawosławnych, 2 ewangelików oraz 1 grekokatolika i 1 wyznania mojżeszowego).

17 grudnia 2009 r. zgłoszono 23 kapelanów katyńskich na kandydatów do procesu beatyfikacji męczenników wschodu z okresu drugiej wojny, aby reprezentowali wszystkich Polaków, wywiezionych z obozów w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie i w 1940 r. zamordowanych na terenie ZSRR.

Aby móc prowadzić działania informacyjne o Kapelanach Katyńskich oraz wesprzeć w pracach Ośrodek Dokumentacji Kanonizacyjnej w Drohiczynie, w odniesieniu do grupy Kapelanów Katyńskich wyznania rzymskokatolickiego, powołano w 2018 r. w Warszawie prywatne stowarzyszenie wiernych świeckich pod nazwą Pamięć Kapelanów Katyńskich.

Celem Stowarzyszenia jest upamiętnienie duszpasterzy Wojska Polskiego II RP, różnych wyznań i religii, służby czynnej i rezerwy, którzy we wrześniu 1939 r. dostali się do sowieckiej niewoli razem z żołnierzami, byli w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie, Starobielsku, gdzie prowadzili tajne posługi religijne dla jeńców i w 1940 r. zostali pomordowani w Katyniu, Twerze, Charkowie oraz w innych miejscach na terytorium ZSRR.

Ponadto Stowarzyszenie stawia sobie za cel poszukiwanie, kopiowanie i rejestrację na nośnikach magnetycznych różnych archiwalnych dokumentów do biografii Kapelanów Katyńskich, szerzenie wiedzy w społeczeństwie o ich życiu i pracy w garnizonach wojskowych i w parafiach cywilnych w latach 1919-1939 oraz propagowanie informacji o religijnej działalności w obozach sowieckiej niewoli.

SPKK chce też gromadzić fundusze na m.in. na opracowanie i wydawanie publikacji tematycznych w różnej formie we współpracy z wydawnictwami. Ponadto jego zadaniem jest zakładanie i utrzymywanie znaków kultu, tablic memorialnych, sadzenie Dębów Katyńskich, udział w uroczystościach religijnych rocznic katyńskich i patriotycznych oraz zbieranie informacji o kulcie religijnym, jakim naród polski obdarza Kapelanów Katyńskich i wszystkie ofiary zbrodni katyńskiej.

maj, lk / Warszawa