Ujednolicenie prędkości w terenie zabudowanym przyczyniło się do spadku liczby wypadków

W raporcie opublikowanym na stronie Instytutu Rozwoju Miast i Regionów przeanalizowano m.in. wpływ ostatnich zmian ustawowych na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Chodzi m.in. o zmiany dotyczące ujednolicenia dopuszczalnej prędkości w obszarach zabudowanych w dzień i w nocy do 50 km/h oraz pierwszeństwa pieszych wchodzących na przejście.

W raporcie opublikowano analizę wypadków w obszarach zabudowanych przed i po wprowadzeniu dopuszczalnej prędkości 50 km/h także w nocy w godzinach 23–5. Wcześniej w tych godzinach dopuszczalna prędkość wynosiła 60 km/h.

Z porównania liczby wypadków, które wydarzyły się w obszarach zabudowanych pomiędzy godziną 23 a 5 na rok przed i po wprowadzeniu nowych przepisów wynika, że w większości miesięcy po wprowadzenia zmian nastąpił spadek liczby wypadków i ofiar śmiertelnych w porównaniu do tych samych miesięcy przed wprowadzeniem zmian. Największe pozytywne zmiany dotyczyły liczby ofiar śmiertelnych.

Z raportu wynika, że w ciągu 12 miesięcy przed wprowadzeniem regulacji doszło do 1366 wypadków, w których zginęło 201 osób, a 1558 zostało rannych. Natomiast dane z 12 miesięcy po wprowadzeniu ujednolicenia prędkości pokazują spadek liczby wypadków o 26 proc., a spadek liczby ofiar śmiertelnych o 46,8 proc. Liczba rannych spadła o 22,5 proc.

„Dodatkowo wyniki uzyskane dla obszarów zabudowanych w nocy porównano z wynikami w godzinach dziennych, dla których nie nastąpiły zmiany limitów prędkości. Liczba wypadków i rannych w okresie po wzrosła, a liczba ofiar śmiertelnych zmalała o 8 proc., czyli znacznie mniej niż w godzinach nocnych. Analiza ta dodatkowo wykazała pozytywne zmiany w obszarach zabudowanych w godzinach nocnych, co mogło mieć związek z obniżeniem dopuszczalnej prędkości z 60 km/h do 50 km/h” – napisano w raporcie.

Mniej korzystną statystykę widać w analizie danych dotyczących wypadków na przejściach dla pieszych, w której porównano liczbę wypadków, ofiar śmiertelnych i rannych na przejściach dla pieszych w okresie 12 miesięcy przed i po wprowadzeniu zmian dotyczących pierwszeństwa pieszych wchodzących na przejście.

Z raportu wynika, że w pierwszych miesiącach po, nastąpił spadek liczby wypadków i rannych, jednak – jak zaznaczono w publikacji – pozytywny trend załamał się w listopadzie 2021 r. i utrzymywał do maja 2022 r.

W przypadku liczby ofiar śmiertelnych – w porównaniu do analogicznych miesięcy okresu przed – w lipcu, drugim miesiącu funkcjonowania przepisów, liczba ofiar śmiertelnych na przejściach dla pieszych gwałtownie wzrosła, zaś w kolejnych miesiącach wykazywała trend spadkowy i ponownie wzrosła w listopadzie, grudniu i styczniu. W maju liczba ofiar śmiertelnych ponownie wzrosła.

W raporcie wskazano, że ze względu na dużą zmienność danych miesięcznych porównano sumaryczne dane dla 12 miesięcy przed i po. Wynika z nich, że w pierwszym roku funkcjonowania pierwszeństwa pieszych także przed przejściem liczba ofiar śmiertelnych na przejściach dla pieszych wzrosła o 14 proc., a liczba wypadków i rannych o 16 proc. Wzrósł również udział wypadków i ofiar na przejściach dla pieszych w ogólnej liczbie wypadków w całym kraju.

Jednocześnie w raporcie wskazano, że podobna sytuacja miała miejsce w Szwecji w roku 2000, gdy dokonano takich samych zmian. Ryzyko obrażeń pieszych na przejściach wzrosło tam początkowo o 27 proc.

Zwrócono tez uwagę, że bezpośrednio po wprowadzeniu zmian w przepisach, wielu kierowców jest nieświadomych zmian i nie zmienia swoich zachowań, a piesi uzyskują fałszywe poczucie bezpieczeństwa, co tłumaczy wzrost liczby wypadków. Podkreślono jednak, że analiza danych statystycznych powinna zostać uzupełnienia o obserwacje innych czynników wpływających na wypadkowość, w tym badania zachowań uczestników ruchu.

1 czerwca 2021 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo o ruchy drogowym. Zgodnie z nową regulacją pieszy zachowujący szczególną ostrożność, wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed każdym pojazdem za wyjątkiem tramwaju. Regulacja wprowadziła również zakaz tzw. jazdy na zderzaku oraz ujednoliciła do 50 km/godz. dopuszczalną prędkość w obszarze zabudowanym niezależnie od pory dnia.