Jak Kościół pomaga ofiarom wykorzystania seksualnego? 150 osób zaangażowanych

W spotkaniu zorganizowanym przez KAI uczestniczyli też: o. Adam Żak SJ, Koordynator KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży, Dyrektor Centrum Ochrony Dziecka; Marta Titaniec, prezeska Fundacji Świętego Józefa KEP, Monika Horna – Cieślak, Rzecznik Praw Dziecka oraz  Monika Sajkowska z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Inicjatywa duchowej bliskości z osobami, które doświadczyły przemocy seksualnej obchodzona jest w pierwszy Piątek Wielkiego Postu – 16 lutego br. – od tego roku pod nową nazwą „Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym”. (Dotąd był to Dzień Modlitwy i Pokuty za grzech wykorzystania seksualnego).

„To, że przeżywamy taki dzień od 8 lat i że przeżywamy go pod nową nazwą – to wyraz zmiany, jaka się dokonuje w Kościele, dzięki spotkaniu z osobami skrzywdzonymi” – powiedział ks. Piotr Studnicki, Kierownik Biura delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży. Poinformował, że w diecezjach i zakonach już 150 osób zaangażowanych jest na stałe w pomoc i prewencję. Zwrócił też uwagę na dwie instytucje szczególnie zaangażowane na tym polu: Centrum Ochrony Dziecka, działające już od 10 lat przy Uniwersytecie Ignatianum oraz Fundację św. Józefa, od 4 lat wspierającą Kościół w działalności pomocowej.

Ks. Studnicki podkreślił, że zmiana w Kościele nie byłaby możliwa, gdyby nie współpraca, która wykracza poza Kościół. W tym kontekście wymienił m.in. Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Mówił również o współpracy z Państwową Komisją ds. przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej 15 lat. Poinformował, że w ostatnich dniach abp Wojciech Polak, Delegat KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży skierował pismo do nowej przewodniczącej Komisji, mec. Karoliny Bućko z propozycją spotkania. Wyraził tez nadzieję, że współpraca zostanie nawiązana i będzie owocna.

Duchowny poinformował też, że na Dzień modlitwy i solidarności z Osobami skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym przygotowane zostały materiały duszpasterskie, które rozesłane już zostały do polskich diecezji i parafii.

Działalność Fundacji św. Józefa zaprezentowała jej prezeska, Marta Titaniec. Poinformowała, że w 2023 r. na pomoc bezpośrednią i pośrednią Fundacja wydała 2 miliony 700 tys. zł. Wsparcie bezpośrednie obejmowało m.in. pomoc psychoterapeutyczną, medyczną, prawną, leki oraz pomoc edukacyjną i duchową dla ponad 100 osób skrzywdzonych, z którymi Fundacja jest w stałym kontakcie. Fundacja przekazała też 93 granty na dokształcanie osób, które pomagają skrzywdzonym. W 2023 r. 45 osób skorzystało ze studiów specjalistycznych. Wsparła również inicjatywy służące tej sprawie – inicjatywę „Zranieni w Kościele” oraz 6 punktów konsultacyjnych dla osób skrzywdzonych. Przekazała również środki na liczne szkolenia i spotkania organizowane przez diecezje czy zakony – szkolenia dla doradców życia rodzinnego, kleryków, katechetów, animatorów itd. Dzięki wsparciu Fundacji osoby skrzywdzone mogły również korzystać z bezpłatnych konsultacji i ekspertyz prawno – kanonicznych przeprowadzanych przez 8 prawników.

Marta Titaniec mówiła również o działalności telefonu zaufania zorganizowanego z myślą o siostrach zakonnych „Siostry dla sióstr”, który zmienia formułę i będzie teraz działał jako telefon prowadzony przez siostry dla wszystkich osób skrzywdzonych. Wspomniała również o nowej odsłonie strony zgloskrzywde.pl, która obecnie ma charakter edukacyjny i wraz z nią działa również telefon zaufania.

Prezeska Fundacji wspomniała także o działaniach podejmowanych przez Fundację zagranicą – m.in. o wsparciu Centrum Godności dziecka we Lwowie, czy poradniku dla spowiedników wydanym w języku ukraińskim i czeskim.

Podzieliła się też doświadczeniem spotkań odbytych z ponad 200 osobami w tym ponad 20 biskupami w 37 diecezjach w Polsce. Zwróciła też uwagę, że m.in. w wyniku tych spotkań diecezje zaczęły sięgać po fundacyjne granty, co daje im możliwość wprowadzenia pewnych realnych zmian. Marta Titaniec podziękowała też wszystkim osobom skrzywdzonym za ich zaufanie i odwagę, podkreślając, że wszystkie pomysły i projekty Fundacji konsultowane są właśnie z tymi osobami.

O. Adam Żak SJ, Koordynator KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży, Dyrektor Centrum Ochrony Dziecka Żak podkreślił, że w kwestii ochrony małoletnich w Kościele możemy oczywiście mówić o historii pewnego sukcesu, gdyż sytuacja się zmieniła i wciąż zmienia. Nie możemy jednak zapominać o ogromie pracy, która wciąż jest przed nami. Podkreślił, że problem wykorzystania seksualnego w Kościele w pewnym sensie narasta, tzn. w związku ze zwiększeniem się świadomości w tym względzie wzrasta liczba zgłaszanych przypadków. Dlatego, jak poinformował, w ciągu ostatnich 4 lat zgłoszono aż 130 przypadków, które miały miejsce właśnie w ostatnich latach. Przy czym, jak dodał, jest to jedynie „wierzchołek góry lodowej”.

Podkreślił, że należy mocno pracować na rzecz prewencji i zmiany świadomości, gdyż braki na tym polu wciąż się ujawniają, m.in. w związku z tym, że profesjonalizacja nie zawsze idzie w parze z empatią. Zwrócił uwagę, jak ważne jest, by osoby podejmujące odpowiedzialność w Kościele, np. biskupi ordynariusze, mieli za sobą szkolenia w zakresie problemu wykorzystania seksualnego oraz ochrony małoletnich.

Z kolei Rzeczniczka Praw Dziecka wyraziła przekonanie, że spotkanie przedstawicieli różnych środowisk, działających na rzecz ochrony przed wykorzystywaniem seksualnym jest deklaracją współpracy na tym polu. „Cieszę się, że mamy pewien sojusz i możemy razem powiedzieć – twórzmy razem strategie, podejmujmy działania, które pomagają” – zaakcentowała Monika Horna-Cieślak.

Przypomniała, że 17 października 2023 roku została wprowadzona Narodowa Strategia ds. Przeciwdziałania Przemocy Seksualnej Wobec Dzieci, obecnie trwają prace nad wdrażaniem jej.

„Cieszy mnie to, że w Zespole ds. Ochrony Małoletnich, który jest przy Ministerstwie Sprawiedliwości, znajdują się przedstawiciele różnych środowisk, także przedstawiciele Kościoła katolickiego jak Centrum Ochrony Dziecka. Bardzo za to dziękuję To pokazuje naszą solidarność” – zaakcentowała. RPD doceniła, że wiele osób ze strony kościelnej prosiło o instrukcje dotyczące wdrażania standardów.

Zaapelowała, by wszyscy dorośli przede wszystkim słuchali dzieci i ufali im. „Traktujmy słowa dzieci poważnie, dajmy im wiarę, powiedzmy im «ufam tobie, słyszę ciebie» to jest bardzo ważne. A my jako dorośli bądźmy empatyczni, miejmy tę uważność, ludzką empatię do problemu, z którym mierzą się osoby, które zostały skrzywdzone” – nadmieniła.

Monika Sajkowska prezeska zarządu Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę zaakcentowała, że fundacja ta, w swojej 33-letniej działalności, problem wykorzystywania seksualnego dzieci traktowała jako bardzo ważny aspekt działalności, prowadząc w tym obszarze diagnozy badawcze, wdrażając metody pomocy terapeutycznej, liczne działania profilaktyczne, które były adresowane do różnych grup i odkąd w Kościele powstało stanowisko Delegata ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży FDDS deklarowała chęć pomocy i wsparcia.

Następnie wyjaśniła, co jeszcze należy zrobić dla lepszej ochrony dzieci i młodzieży. „Standardy ochrony dzieci, które wprowadziła Ustawa Kamilka to właśnie dobry kierunek, by w każdej instytucji, placówce, w której przebywają dzieci, były one chronione” – oceniła Monika Sajkowska. Nadmieniła, że równie ważne jest staranie o codzienne „dawanie dzieciom siły” by same, w konfrontacji z zagrożeniem wykorzystywaniem seksualnym, umiały właściwie zareagować. Dodała, że należy zadbać o zapewnienie dzieciom edukacji psychoseksualnej, by umiały unikać zagrażających sytuacji i odpowiednio zareagować.

Zaakcentowała, że ważnym adresatem tych działań są rodzice, ponieważ to oni, od pierwszych lat życia dziecka, mogą zapewnić im wsparcie, ponieważ pierwszym czynnikiem wystawiającym dziecko na ryzyko wykorzystywania seksualnego jest fakt, że nie miały nikogo, z kim miałyby mocną, codzienną więź.

Spotkanie odbyło się dziś (12 lutego) w Warszawie w siedzibie Sekretariatu KEP, zostało zorganizowane przez Katolicką Agencję Informacyjną wraz z Fundacją Świętego Józefa KEP, Biurem Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży oraz Centrum Ochrony Dziecka. Prowadził je red. Tomasz Królak, wiceprezes KAI.