Malarstwo, święci i…koty. Co Biblia mówi o tych czworonogach?

8 sierpnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Kota. Okazuje się, że to zwierzę pojawia się często w obrazach o tematyce Zwiastowania.

Biblia hebrajska w ogóle nie wspomina o kotach domowych. Występuje on tylko raz w rozszerzonym przekładzie Biblii hebrajskiej na język grecki, w naszej Księdze Barucha (Ba 6, 19-22), gdzie mowa o bożkach pogańskich, a właściwie o ich posągach:

„Są oni jak belka w domu: wnętrze ich, jak powiadają, jest stoczone, bo robactwo, wychodzące z ziemi, pożera ich wraz z ubiorem, a oni tego nie czują. Oblicze mają czarne od dymu unoszącego się ze świątyni. Na ciała i głowy ich zlatują nietoperze, jaskółki i inne ptaki, i koty po nich łażą. Stąd poznajecie, że nie są bogami, dlatego się ich nie bójcie".

Stwierdzenie „koty po nich łażą" odczytywano jako świadectwo martwoty bóstw pogańskich. Miało to pokazać bezsilność bożków wykonanych ludzką ręką.

Niechęć do kotów w Biblii?

Niektórzy jednak twierdzą, że koty pomija się dlatego, że były czczone w Egipcie, z którego Izraelici uciekli i chcieli o nich zapomnieć i odciąć się od pogaństwa. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że koty są magicznymi stworzeniami, zdolnymi przynieść szczęście ludziom, którzy je posiadali.

Kot a malarstwo

Przykładem malarza, który umieścił kota w scenie „Zwiastowania" jest Lorenzo Lotto. Jego obraz przedstawia uciekającego kota, którego obecność interpretowana jest w różny sposób. Krytycy uważają, że artysta wprowadza w ten sposób akcent humorystyczny i podkreśla dynamizm sceny, gwałtowne poruszenie, jakie miało miejsce w domu Maryi w momencie pojawienia się Archanioła Gabriela. Inni natomiast twierdzą, że Lotto chciał w ten sposób zaakcentować domową atmosferę. Inni zaś interpretują uciekającego kota jako diabła przestraszonego nowiną o Wcieleniu Syna Bożego.

Kot w przekonaniu ludowym uważany był za zdrajcę, ponieważ zabijał myszy po tym, jak się z nimi pobawi. Miało to również odniesienie w malarstwie. Właśnie w znaczeniu zdrady kot pojawia się w ikonografii tej sceny u stóp Judasza. „Ostatnia wieczerza" G. Vermiglio przedstawia kota, jak i psa, którzy jeżą się groźnie na siebie. Kot jest tu symbolem wrogości i nieprzyjaźni.

Jednak koty potrafią spaść na cztery łapy

Wymusiła to dżuma, która szalała w Europie. To właśnie koty potrafiły uporać się ze szczurami, które przenosiły chorobę.

W dzisiejszych czasach koty wywołują u ludzi pozytywne emocje. Wyzwalają one w naszym organizmie serotoninę, czyli hormon szczęścia. Zwierzęta te pomagają również w walce z depresją oraz lękiem separacyjnym. Z własnego doświadczenia i opowieści bliskich wiemy, że wychowywanie się dzieci z kotem wspiera ich rozwój w sferze poznawczej i społecznej. Dzieci z relacji ze zwierzęciem uczą się też okazywania i przyjmowania uczuć, opiekowania się drugą istotą czy odpowiedzialności. Jak podaje Amerykańska Akademia Alergii, Astmy i Odporności, dzieci, które na wczesnym etapie życia mają kontakt z kotami, są mniej narażone na wystąpienie objawów astmy.

Co więcej, czworonogi doczekały się nawet swojej patronki, którą jest św. Gertruda z Nijvel.

Źródło: misyjne, biblia.wiara, ateliers-agis.fr