Historia Etyki

Tadeusz Ślipko SJ Historia Etyki ISBN: 978-83-61533-14-6 wyd.: Wydawnictwo PETRUS 2009

Wybrane fragmenty Wstęp Era pogańska (fragmenty) Epikureizm (fragmenty)

Wprowadzenie

Historię zwie się często ''magistra vitae” /”nauczycielka życia”/, dzieje się zaś tak przede wszystkim dlatego, że przekazuje ona doświadczenia minionych wieków, z których następnym pokoleniom mogą czerpać wskazania do odpowiedniego postępowania w analogicznych sytuacjach swego zbiorowego bytu. Z równą jednak miarą słuszności można by powiedzieć, że historia zajmując się dziejami określonej dyscypliny naukowej staje się także ”magistra scientiae” /”nauczycielką wiedzy”/. Na rzecz tego znowu twierdzenia przemawia fakt, że odtwarza ona proces rozwoju danej dyscypliny naukowej od jej skromnych początków aż po stan dzisiejszy, stan w którym stanowi ona nieraz obszerną już i trudną do objęcia w całości dziedzinę wiedzy. Ponadto w świetle tejże historii ze szczególną wyrazistością wychodzi na jaw wieczysta aktualność fundamentalnych problemów odnośnej dyscypliny naukowej. Historia dowodzi, że zagadnienia te, choć znane już ludziom odległych epok, ponadto ustawicznie dyskutowane na przestrzeni czasu dziś także nadal pasjonują interesujących się nimi myślicieli. Ponadto obejmując wszystkie godne uwagi osiągnięcia ludzkiego umysłu na określonym odcinku danej wiedzy pokazuje. Jak bogate są możliwości interpretowania i rozwiązywania określonych zagadnień, w jak rożnych kierunkach rozchodzą się drogi, na których ludzki umysł poszukuje zadawalającej go prawdy.

Nie ulega zatem wątpliwości, że zapoznanie się z historią odpowiedniej nauki okazuje się bardzo pomocne w procesie głębszego wnikania w jej sens istotny, lepszego zrozumienia stawianych przez nią problemów i dawanych na nie odpowiedzi. Z tego też powodu dziś powszechnym uznaniem cieszy się postulat, aby w wykładzie poszczególnych dyscyplin naukowych uwzględnić w odpowiednim wymiarze czasu ich aspekt historyczny.

W naszym wszakże przypadku do wyłuszczonych już racji dochodzi jeszcze jedna równie godna przypomnienia. W polskiej literaturze filozoficznej widnieja trzy pozycje z zakresu historii etyki. Dwie z nich są tłumaczeniem prac ogłoszonych w języku angielskim, jedna, której autorem jest Vernon J. Bourke, pod tytułem ''Historia etyki”/ oraz druga pióra A. MacIntyre'a ”Krótka historia etyki”/ natomiast trzecią już rodzimą jest praca E. Portez ”W kręgu dobra i zła/. Zarys historii etyki od starożytności do czasów współczesnych”. Wszystkie te publikacje zostały ujęte z ogólnohistorycznego punktu widzenia i nie ulega wątpliwości, że w tym ustawieniu stanowią instruktywne źródła naukowej informacji w zakresie doktrynalnej zawartości etycznych poglądów zrelacjonowanych w nich myślicieli, jak też znaczących kierunków filozoficzno-etycznych.

Mimo wszystko są pewne racje, które usprawiedliwiają inicjatywę opracowania kolejnej historii etyki. Pierwszą z nich jest fakt, że we wszystkich wspomnianych publikacjach nie uwzględniono w należytym stopniu tego, co na temat etyki powiedziano w świecie polskiej etycznej myśli filozoficznej. Jasne jest przeto, że lukę tę należy uzupełnić i wstępny w tym kierunku wysiłek zostanie podjęty w niniejszym opracowaniu. Większej jeszcze wagi wydaje się być potrzeba silniejszego wyeksponowania w tego typu publikacjach związku, w jakim etyczne poglądy omawianych autorów czy też całych kierunków pozostają z ogólnofilozoficzną ich orientacją i z niej czerpią właściwą sobie doktrynalną tożsamość. Na koniec na wydobycie z cienia zasługują filozofowie moralności o chrześcijańskiej światopoglądowej inspiracji, którzy swą myśl etyczną rozwijali w następnych po św. Tomaszu wiekach rozwoju filozoficznej myśli europejskiej, a mimo to we współczesnej literaturze filozoficzno-etycznej mało widocznymi. Wszystkie te racje, jak wolno mniemać, usprawiedliwiają zamysł opracowania historii etyki w zarysowanych przed chwilą metodycznych ramach. Przyszłość natomiast wykaże, czy zamysł ten został zrealizowany w zadawalającym stopniu.

dalej >>

opr. aw/aw