W blasku monarchii

Uroczystość ku czci Chrystusa Króla, ustanowiona w 1925 r. przez Piusa XI w ostatnią niedzielę października, obchodzona jest obecnie w ostatnią niedzielę roku kościelnego. Może właśnie w dniu zadumy nad królewską godnością Jezusa Chrystusa — Króla królów, towarzyszyć nam będzie także refleksja nad kondycją doczesnych monarchii? W Polsce już od lat istnieje wpływowe środowisko monarchistyczne: kim są i do czego dążą jego członkowie?

Powiada się, że większość narodów odrzucających rządy królów z Bożej Łaski doczekała się obecnie kiepskich władców z... dopustu Bożego! Cóż, dla wielu ludzi monarchia jest zaledwie wspomnieniem dawno minionego świata, a godność królewska — baśniowym wyobrażeniem brodatego władcy, z koroną na głowie, berłem w ręku i purpurowym płaszczem na ramionach. A przecież ten model władzy nie jest wcale anachronizmem, skoro w samej tylko Europie mamy obecnie dziesięć monarchii.

Niech żyje Król!

Monarchiści opowiadają się za taką formą rządów, w której suwerenną władzę posiada król, cesarz albo sułtan. Taki monarcha — dziedziczny albo pochodzący z wyboru (elekcyjny) może sprawować władzę nieograniczoną (monarchia absolutna) albo dzieląc się nią z innymi stanami (monarchia stanowa). Europejskie monarchie mają obecnie charakter konstytucyjny — panujący dzieli władzę z organami przedstawicielskimi — i parlamentarny: król pełni wówczas funkcje reprezentacyjne, natomiast faktyczną władzę sprawuje parlament, wydający ustawy, określający zasady polityki państwa i ustalający skład rządu.

O niezaprzeczalnych walorach monarchii świadczy choćby wyższość majestatu królewskiego nad np. prezydenturą. Ponadpartyjny monarcha nie musi zabiegać o tanią popularność wśród ludu, jak to czynią kandydaci na prezydenta, obierani w demokratycznych wyborach. Poddani cieszą się stabilnością władzy i doskonale wiedzą, kto w przyszłości zasiądzie na tronie. Dzięki temu król, z natury rzeczy, daje nadzieję na sprawowanie roztropnych rządów i rozsądzanie sporów pomiędzy stronami; jest autentycznym gwarantem stabilizacji, jedności i pokoju całego narodu.

W monarchii dziedzicznej następca tronu już od najmłodszych lat przygotowuje się do przejęcia władzy: otrzymuje gruntowne i wszechstronne wykształcenie, poznaje wszystkie wymogi etykiety i uczestniczy — wraz z rodzicami — w życiu innych dworów, co owocuje w przyszłości bardzo dobrymi kontaktami zagranicznymi. A poza tym, nie należy zapominać, że monarchowie europejscy zawsze tworzyli swoistą rodzinę królewską, co znakomicie przyczyniało się do umacniania więzi pomiędzy państwami.

Kim są polscy monarchiści?

Najwcześniej, bo już w 1988 r., zawiązał się Klub Zachowawczo-Monarchistyczny, którego członkowie w preambule do Statutu napisali: „Świadomi odrodzenia wartości konserwatywnych, szans, jakie ono stwarza, postanowiliśmy połączyć się w Klubie Zachowawczo-Monarchistycznym. Zbliżył nas szacunek dla osoby ludzkiej, religii, etyki, tradycji, autorytetu i własności oraz poszanowanie prawa, a także odrzucenie metod rewolucyjnych. Uważamy, że powrotu do zasad i wartości konserwatywnych wymaga polska racja stanu”. Klub dąży do wykształcenia elit ideowych o poglądach konserwatywnych, zdolnych wziąć czynny udział w życiu politycznym kraju. Jego władzami są: Konwent, Rada Główna, Komisja Rewizyjna oraz Straż Klubu. Oprócz członków zwyczajnych, o których przyjęciu — za pisemną rekomendacją dwóch innych — decyduje Rada Główna, są jeszcze członkowie wspierający i honorowi.

Z kolei 16 listopada 1989 r. Adrian Nikiel, wrocławski politolog i publicysta, założył Organizację Monarchistów Polskich. Od maja 1992 r. zaczęli wydawać pismo narodowo-konserwatywne „Rojalista — Pro Patria”. Ich zasadniczym celem jest budowa Wielkiej Polski — Katolickiego Państwa Narodu Polskiego, obejmującego wszystkie ziemie kulturalnie, etnicznie, historycznie z nim związane. Demokrację uznają za niebezpieczną, jako prowadzącą do anarchii lub rządów terroru, burzącą ład społeczny i powodującą relatywizm moralny.

Wypada jeszcze wspomnieć o istniejącym od 1991 r. Polskim Ruchu Monarchistycznym, choć inni monarchiści nie chcą o nim mówić, zażenowani rozdawnictwem tytułów i odznaczeń przez Leszka Wierzchowskiego. Cóż, on sam podaje się za Regenta Polski, Wielkiego Księcia, Wielkiego Kniazia Ukrainy-Rusi, Kniazia Imperium Rosji, Emira Tatarów, a także Wielkiego Mistrza świeckiego Zakonu Rycerzy Polskiej Korony!

Zdaniem posła

Poseł Marcin Libicki, który sam siebie określa jako integralnego konserwatystę, nie ukrywa swoich sympatii monarchistycznych. Są one wyrazem uznania dla licznych osiągnięć monarchii w duchowych dziejach Europy. I chociaż nie sądzi, aby przywrócenie w naszej Ojczyźnie monarchii było obecnie możliwe, to jednak dostrzega możliwość działań politycznych, zmierzających do urzeczywistniania trwałych zasad. To one powinny wyznaczać społeczne reguły uznania dla autorytetu, nie tylko osób, ale również instytucji, takich jak niepodległe państwo polskie, a także sąd, wojsko oraz rodzina. Przez blisko dwa tysiące lat chrześcijaństwo wywierało znaczy wpływ na te instytucje, dzięki czemu trwały i budowały społeczeństwa. Obecne rozchwianie moralne niesie dla nich liczne zagrożenia, toteż należy uczynić wszystko, aby obronić je przed całkowitym upadkiem. I właśnie dlatego wielu monarchistów polskich aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym, społecznym i politycznym.

Pytany o stosunek monarchistów do integracji Polski z Unią Europejską odpowiada, że monarchizm jest ruchem ideowym, a nie politycznym. I dlatego będąc jego członkiem, albo sympatykiem, można być zarówno zwolennikiem, jak i zdecydowanym przeciwnikiem wejścia do struktur UE. Choć osobiście — dopóki Unia Europejska jest związkiem suwerennych państw, istniejących od wielu wieków, a nie pretenduje do roli super -państwa — jest za.

Monarchiści a partie polityczne

Jaki jest stosunek monarchistów polskich wobec poszczególnych partii, działających aktualnie na scenie politycznej? Prezes Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego dr Artur Górski podkreśla, że to środowisko konserwatystów, które wprawdzie hasła monarchii nie podnosi w licytacji demokratycznej, ale nie stroni od udziału w życiu publicznym. Dlaczego? Bo w demokracji można uczestniczyć w polityce tylko przez partie. Choć generalnie krytykują partyjnictwo, to popierają te partie, które za swój światopogląd przyjmują konserwatyzm.

Przez wiele lat monarchiści współpracowali głównie z Unią Polityki Realnej i Zjednoczeniem Chrześcijańsko-Narodowym. W ostatnich wyborach samorządowych członkowie Klubu kandydowali — i w wielu przypadkach zostali radnymi — z Prawa i Sprawiedliwości (np. Warszawa, Poznań) oraz Ligi Polskich Rodzin (np. Kraków, Białystok). Z partii, które są obecnie w parlamencie, właśnie te są im najbliższe. Z Klubem związani są posłowie, m.in. Artur Zawisza, Marek Jurek i Marcin Libicki z Prawa i Sprawiedliwości, oraz Halina Nowina Konopczyna z Ligi Polskich Rodzin.

Monarchie europejskie XXI wieku

O Księciu Liechtenstein powiada się, iż posiada takie uprawnienia, jak żaden inny monarcha europejski, zaś o Księstwie Monako, że jest jedyną prawdziwą monarchią Starego Kontynentu. Do Księcia Monako i Rady Narodowej należy bowiem władza ustawodawcza, natomiast władzę wykonawczą sprawuje w jego imieniu Rada Rządowa. Oba te księstwa są konstytucyjnymi monarchiami dziedzicznymi.

W pozostałych monarchiach europejskich królowie wprawdzie panują, ale nie rządzą. A są to: Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii (monarchia dziedziczna); Królestwo Belgii (konstytucyjna monarchia parlamentarna); Państwo Hiszpańskie (monarchia parlamentarna); Wielkie Księstwo Luksemburga, Królestwo Norwegii oraz Królestwo Szwecji (konstytucyjne monarchie dziedziczne); Królestwo Danii i Królestwo Holandii (monarchie konstytucyjne).

opr. mg/mg