Dla Kościoła i narodu polskiego - kolekcja Jana Pawła II

„Choćbyś przegrał całkowicie,
zbierz się, zgarnij,
zacznij od nowa.
Spróbuj budować na tym,
co w tobie jest z Boga”.
Kardynał Stefan Wyszyński

Kard. Józef Glemp.
Fotografia z archiwum Autorki

Myśli człowieka często idą gościńcem wspomnień. Można czasami stracić wszystko, ale zachować wspomnienia. Powracają wspomnienia, powracają niezapomniani ludzie, których Opatrzność zsyła od czasu do czasu na wzór do kształtowania pokoleń. Warto tych szlachetnych ludzi wspomnieć.

* * *

Mój los tak chciał i tak się stało 4 października 1990 roku. Stałam w tradycyjnej kolejce ludzi, cierpliwie czekających na wejście do Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Tak jak oni, również i ja, byłam bardzo zainteresowana zobaczeniem obrazów pod nazwą: KOLEKCJA IMIENIA JANA PAWŁA II.

* * *

Warto wiedzieć, że Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, które posiadało pokaźne zbiory, kościelno-narodowe, zostało podczas II Wojny Światowej obrócone w ruinę. Dopiero po czterdziestoletniej przerwie w 1980 roku, Archidiecezja ponownie rozpoczęła swą działalność. Ksiądz prymas Stefan Wyszyński, wybitny kapłan, z wielką troską oddał się pracy duszpasterskiej, odpowiedniej do ówczesnej sytuacji Kościoła. Ogromnie zainteresowany malarstwem religijnym, postanowił znowu wzbogacić Archidiecezję dziełami sztuki. Niestety w 1981 roku umiera. Pamiętamy, że przeszedł do historii jako PRYMAS TYSIĄCLECIA.

Prymas Józef Glemp mianowany przez Jana Pawła II następcą prymasa Stefana Wyszyńskiego, z godnością sprawował urząd prymasa Polski i funkcję opiekuna duszpasterstwa Polonii przez 29 lat. Jego godło głosiło: „Caritati in iustitia” — „Przez sprawiedliwość do miłości”. Swym uważnym spojrzeniem dostrzegał potrzebujących, starał się im pomóc i ich pocieszyć. Przejmował się krzywdą ludzką, nie oglądał się na własną korzyść, lecz na dobro bliźniego. Nie ukrywał przed nikim swych myśli i sądu, za które musiał nieraz duchowo cierpieć, ale postępował według sumienia swego.

Prymas Józef Glemp zainicjował oraz podjął się budowy Świątyni Opatrzności Bożej na Polach Wilanowskich. Spełnił dziękczynienie za wolność — po około 200 latach — uchwałę podjętą w 1792 roku przez Sejm Czteroletni.

* * *

Zbigniew Porczyński.
Fotografia z archiwum Autorki

W 1986 roku niespodziewanym, nadzwyczajnym darem na rzecz Archidiecezji Warszawskiej było 450. cennych obrazów ofiarowanych przez państwo Janinę i Zbigniewa Karola Porczyńskich. Było darem serca Polaków, byłych politycznych emigrantów II. Wojny Światowej. Dar ten był aktem wdzięczności Bogu za powrót ofiarodawczyni z Syberii i uwolnienie ofiarodawcy w 1945 roku z obozu w Oświęcimiu i Buchenwaldzie.

Warto również wiedzieć, że po uwolnieniu z niewoli — życie pana Zbigniewa Karola Porczyńskiego było życiem wybitnego chemika — wynalazcy, który swój przeogromny majątek postanowił zainwestować na polu kultury, w dziedzinie światowego malarstwa.

Dlaczego zbiór malarstwa z daru państwa Porczyńskich znalazł się w muzeum kościelnym, było ku temu kilka powodów. Pierwszy to ich religijność nakazywała oddać cały dorobek życiowy Kościołowi. Drugi to osoba i nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II., były dla nich zrozumieniem ludzkiej ofiarności. Trzeci to charakter zbioru, w którym dominują tematy biblijne i z życia świętych, przedstawiające ich rolę dydaktyczną i moralizatorską.

Dar — który posiadał ogromną wartość artystyczną, historyczną, materialną i duchową — państwo Porczyńscy zaprezentowali Ojcu Świętemu w Domu Arcybiskupów Warszawskich w dniu 13 czerwa 1987 roku, w czasie jego 3. pielgrzymki do Ojczyzny. Jan Paweł II. zaakceptował nazwanie kolekcji swoim imieniem i udzielił błogosławieństwa na jej nowe życie społeczne. Powiedział wtedy: „Dar państwa Porczyńskich jest wielkim wkładem w kulturę polską jak i też w kulturę świata”.

* * *

Dzięki przewodnikowi, historykowi sztuki, zapoznaliśmy się z podstawowym zrozumieniem tej niezwykłej kolekcji. Zbiór tych dzieł malarskich, reprezentujący bogactwo najważniejszych szkół malarstwa europejskiego, od XV do XX wieku, jest naprawdę imponujący pod względem artystycznym. Tacy artyści jak np. Tintoretto, van Dyck, Rubens, van Gogh, Corot, Dűrer i inni prezentują swe obrazy. Dzieła malarzy flamandzkich, włoskich, niemieckich, hiszpańskich i nawet nieznanych malarzy są pokazane na deskach, na płótnie, na skórze i na blasze miedzianej.

Ta wielka, wspaniała wystawa dzieł malarskich, składa się z pięciu kolekcji tematycznych: „Biblia i święci” — „Portret” — „Matka i dziecko” — „Mitologia i alegoria” — i „Pejzaż i martwa natura”. Mimo bogactwa tych różnych kolekcji, tematycznych, które w ciekawy sposób przedstawiają życie człowieka, to jednak tematyka zbioru „Biblia i święci” najbardziej mnie zainteresowała, bo ukierunkowana ku wartościom duchowym, ilustruje całą Biblię, całe Zbawienie od Starego po Nowy Testament. Poświęcona treściom biblijnym uczy nas wczucia się w wiarę, nadzieję i obraz człowieka. Oglądając ten zbiór, sięgamy obrazowo do zdarzeń takich jak np.: „Zwiastowanie”, „Pokłon pasterzy”, „Ucieczka do Egiptu”, „Rozmnażanie chleba i ryb”, „Przybicie do Krzyża”, „Zdjęcie z krzyża” i „Zmartwychwstanie”. Jak widzimy, najwięcej obrazów w tym zbiorze jest poświęconych tematowi maryjnemu, pasyjnemu i Rodzinie Świętej. Dwa obrazy tego zbioru specjalnie mnie zainteresowały. Tym pierwszym jest wizerunek „Maryja z Dzieciątkiem” — wizerunek witający przybyłych na wystawę. Pędzla nieznanego artysty, malowany na desce około 1350 roku, jest on najwcześniejszym wizerunkiem Marii z Dzieciątkiem. Tym drugim niezapomnianym obrazem, który zwrócił moją uwagę jest ostatni obraz tego zbioru — wizerunek zatytułowany „ Święta Magdalena pokutująca na pustyni”. Pędzla Camilla Corota, malowany na płótnie około 1870 roku, jest on wyrazicielem ludzkiego sumienia, spojrzeniem na krzyż Chrystusa, dowodem najwyższej miłości Boga do człowieka. Kolekcja zbioru, „Biblia i święci” — zbiór dzieł sztuki obcej, tzw. powszechnej — świadczy o najgłębszym nurcie, jaki w każdej kulturze stanowi religia — a w naszej polskiej kulturze stanowi chrześcijaństwo — katolicyzm.

* * *

Z ciekawością wstępowałam 4 października 1990 roku w progi Muzeum Archidiecezji Warszawskiej na ul. Solec 61, a nadzwyczaj zadowolona opuszczałam to Muzeum. Zobaczenie KOLEKCJI IMIENIA JANA PAWŁA II wzbogaciło moją wiedzę o powszechnym malarstwie Europy, specjalnie ukierunkowanym ku wartościom duchowym, tak ważnym w życiu człowieka. Zbiór obrazów ofiarowanych dla instytucji kościelnej świadczy o wierze, jaka przez chrzest i Kościół zakorzeniła się i trwa w Narodzie Polskim.

* * *

Stałą siedzibą KOLEKCJI IMIENIA JANA PAWŁA II stał się nadzwyczaj znany, zabytkowy gmach dawnego Banku Polskiego przy Placu Bankowym 1. Prymas Józef Glemp, człowiek dialogu — szlachetną tylko walczący bronią — dochodzi do porozumienia między państwem i Kościołem, mającym dać im chęć do godnej współpracy. Gmach dawnego Banku Polskiego, przekazany przez Zarząd Miasta Warszawy, stał się przybytkiem obrazów kultury europejskiej, która jest ważnym i wielkim świadectwem, że Polska jest Chrystusowa.

Muzeum KOLEKCJI IMIENIA JANA PAWŁA II — w Warszawie, stolicy Państwa Polskiego — chlubnie upamiętnia naszego sławnego Papieża Polaka.

* * *

Lata mijają, lecz niezapomniani pozostają ludzie, którzy swą działalnością nie pozwalają zapomnieć o sobie. Pozostają we wdzięcznej pamięci Kościoła i naszej Ojczyzny — Polski.

Wielbiciele Jana Pawła II — Prymas Stefan Wyszyński, Prymas Józef Glemp i państwo Janina i Zbigniew Karol Porczyńscy — to niezapomniani, szlachetni Rodacy, którzy całym sercem i zdumiewającą ofiarnością oddali się najwyższym ideałom religijnym i patriotycznym.

Cześć Ich pamięci.

opr. Janina Lankau

opr. mg/mg