Ojcowie Kościoła

Jutta Seibert

Leksykon sztuki chrześcijańskiej

Tematy, postacie, symbole

ISBN: 978-83-7442-120-7

wyd.: Wydawnictwo Jedność , Kwiecień 2007

Powrót do indeksu haseł

OJCOWIE KOŚCIOŁA

Grupa czterech mężczyzn ubranych w szaty duchowne (papież, kardynał, dwóch biskupów) przedstawia czterech wielkich, łacińskich, wczesnochrześcijańskich teologów, nazywanych Ojcami Kościoła: św. Ambrożego, św. Augustyna, św. Grzegorza Wielkiego i św. Hieronima. Często przedstawiani są z innymi czwórkami, np. z ewangelistami, z symbolami ewangelistów lub z prorokami (symbolika liczb). Na słynnym ołtarzu Michaela Pachera z Neustift niedaleko Brixen (ok. 1480-1483 r., Monachium, Alte Pinakothek) na czterech głównych kwaterach przedstawieni zostali czterej Ojcowie Kościoła: św. Hieronim jako kardynał z lwem, święty biskup Augustyn z dzieckiem próbującym przelać wodę z morza, święty papież Grzegorz Wielki z cesarzem Trajanem, którego papież ratuje z piekła oraz święty biskup Ambroży z dzieciątkiem w kołysce, którego głos przyczynił się do mianowania świętego biskupem. Ojcowie Kościoła - będący, podobnie jak ewangeliści, głosicielami prawdziwej wiary - przedstawiani są najchętniej np. na ambonach, ołtarzach bądź stallach. Na obrazach maryjnych pojawiają się jako świadkowie wniebowzięcia, Niepokalanego Poczęcia (Matka Boska Niepokalanie Poczęta) i jako towarzysze Niebiańskiej Królowej z Dzieciątkiem Jezus. Jako największe teologiczne autorytety wypowiadające się na temat nauki o Eucharystii Ojcowie Kościoła występują np. na obrazie Dysputa o Najświętszym Sakramencie Rafaela, na późnośredniowiecznych monstrancjach czy też w serii gobelinów Triumf Eucharystii P. P. Rubensa (po 1625 r., Kolonia, katedra). W Bazylice św. Piotra w Rzymie czterej Ojcowie Kościoła niosą relikwiarz św. Piotra w kształcie tronu (Cathedra Petri Gianlorenzo Berniniego, 1656-1666) symbol jedności Kościoła katolickiego W sztuce barokowej Ojcowie Kościoła występują jako świadkowie koronni wiary; przedstawiani są om zazwyczaj na ołtarzach głównych i na malowidłach sklepiennych.

Na ikonach Kościoła wschodniego oprócz czterech wielkich greckich Ojców Kościoła (św. Bazylii Wielki, św. Grzegorz z Nazjanzu, św. Jan Chryzostom i św. Atanazy), przedstawiani są również inni święci nauczyciele Kościoła, np. w scenach Deesis.

opr. aw/aw