Czy jesteś uzależniony?

Czy wiesz, że uzależnienie to przede wszystkim choroba mózgu i nie ma nic wspólnego z siłą woli? American Society of Addiction and Medicine, samorząd zawodowy, w skład którego wchodzi ponad 6000 lekarzy obcujących z tematyką nałogów, w 2011 roku utworzyło nową definicję stwierdzającą, że to właśnie dysfunkcja ośrodków nagrody w mózgu prowadzi do charakterystycznych objawów towarzyszących uzależnieniu¹.

Jednak podczas, gdy uzależnienie od substancji psychoaktywnych, jak alkohol, czy zachowań, jak seksoholizm, są napiętnowane społecznie i powszechnie uznane za niegodziwe, istnieją środki silnie uzależniające, które są serwowane już najmłodszym dzieciom, a których nadużywania często się nie zakazuje. Współczesne uzależnienia, czyli nadmierne korzystanie z Internetu, komputera lub telefonu komórkowego, mogą nie tylko przyczynić się do degradacji jednostki, ale także do rozpadu całego społeczeństwa. Mówić o uzależnieniu można w momencie, gdy czas niewłaściwego korzystania z komputera lub Internetu przekracza 30 godzin tygodniowo i jeżeli przeznacza się ten czas raczej na rozrywkę (czyli na gry komputerowe, media społecznościowe, czaty, itp.) niż, przykładowo, na obowiązki zawodowe. Można wtedy uznać, że sposób użytkowania internetu/komputera wymknął się spod kontroli i mamy do czynienia z problemem². Dodatkowym czynnikiem alarmującym jest utrata poczucia czasu, ponieważ przy nadmiernym korzystaniu z dóbr współczesnej technologii pojawia się zjawisko zwane „immersją,” czyli poczuciem zanurzenia w wirtualnym świecie. Nieodzownym elementem świadczącym o obecności tego nałogu jest również świadomość istnienia wielkiej przepaści między obrazem siebie w aktywności internetowo-komputerowej a prawdziwym obrazem własnej osoby — gdy w świecie wirtualnym jest się człowiekiem sukcesu, podczas gdy w rzeczywistości ma się o sobie zdanie nieudacznika³. Do chętnego zasiadania do komputera/internetu mogą być różne motywacje. Jedni poszukują tam uznania, inni odskoczni od smutnego życia, dla jeszcze innych jest to sposób na nawiązanie kontaktów, na odnalezienie poczucia przynależności, wspólnoty czy po prostu na zaradzenie nudzie. Jednakże oprócz wewnętrznych pobudek, istnieją także zewnętrzne czynniki, których zadaniem jest zatrzymać człowieka w sieci jak najdłużej. Lior Frenkel, mówca podczas konferencji TEDx, przyznał się, że aby zarobić jak najwięcej pieniędzy, opracowywał aplikacje dostarczające rozrywek, których zadaniem było przyciągnięcie wielu klientów i utrzymywanie ich korzystających z owej aplikacji najdłużej jak tylko to było możliwe⁴.

Oczywistym skutkiem jest więc to, że spędzając czas na komputerowych/internetowych rozrywkach, nie inwestuje się go w lepszy sposób. Nie rozwija się swoich pasji ni talentów, nie obmyśla się strategii biznesowych ani, co najważniejsze, nie przeznacza się tego czasu na budowanie znaczących relacji międzyludzkich. W zamian ludzie uzależnieni od komputera/internetu/telefonu komórkowego zaniedbują obowiązki i rodziny; mają wielkie problemy z tworzeniem znajomości w prawdziwym życiu, z cierpliwością, łatwo się poddają. Często bardzo źle się odżywiają, co wpływa na wygląd ich sylwetki, kondycję i ogólne zdrowie. W życiu codziennym silnie wycofują się z kontaktów społecznych, przez co czują się coraz bardziej samotni⁵. Simon Sinek, w swojej słynnej wypowiedzi o pokoleniu osób urodzonych po 1984 roku (Millenials), którzy żyją w świecie Instagrama i Facebooka, mówi, że, według jego młodych rozmówców, trudno jest w dzisiejszych czasach znaleźć ludzi, na których można byłoby naprawdę polegać; że znajomości trwają, jeśli można się w nich dobrze ze sobą bawić⁶. Mając na uwadze fakt, że człowiek jest istotą społeczną oraz, że ta społeczność zapewnia mu bezpieczeństwo i przeżycie, a nadmierne korzystanie z połączenia internetowego znacznie osłabia więzi międzyludzkie, powinno się ograniczać te media do niezbędnego minimum. Pomocna może okazać się metafora sygnalizacji świetlnej, stosowana podczas psychoterapii, której celem jest umożliwienie choremu powrotu do zdrowego korzystania z komputera/internetu. Światło czerwone oznacza wtedy czynności niebezpieczne (bezcelowe surfowanie po internecie czy gry komputerowe); światło żółte to czynności potencjalnie niebezpieczne (spędzanie w sieci więcej niż godzinę) oraz światło zielone przyzwalające na korzystanie z dóbr technologii w określonym celu (związane z pracą zawodową czy bankowością)⁷. Najważniejsze jest jednak uświadomienie sobie wagi problemu i chęć przeciwdziałania mu.

Podsumowując, współczesne osiągnięcia technologiczne niewątpliwie ułatwiają życie. Nie mogą one jednak zastąpić prawdziwych relacji. Aby społeczeństwo było silne, ludzie muszą darzyć się zaufaniem. Internet, choćby skutecznie wypełniał czas, nie wypełni pustki powstałej w wyniku potrzeby obcowania z drugim człowiekiem. Należy mieć to na względzie, gdy kolejny raz będzie się spędzać zbyt dużo czasu w sieci. Być może będzie to pierwszy krok w walce z problemem.

Bibliografia:

1. ASAM. „Public Policy Statement: Short Definition of Addiction”. https://www.asam.org/docs/default-source/public-policy-statements/1definition_of_addiction_short_4-11.pdf?sfvrsn=6e36cc2_0  15.11.2018.
2. Schuhler, P.  i M. Vogelgesang. Wyłącz zanim będzie za późno. Uzależnienie od komputera i internetu.  Tłumaczenie: P. Kazimierczak, E. Sierosławska, I. Walczak. Kraków 2014.
3. Simon Sinek on Millennials in the Workplace, 15.11.2018.
4. Why we should rethink our relationship with the smartphone | Lior Frenkel | TEDxBG 15.11.2018.