Jasełka Bożonarodzeniowe dla dzieci o szczególnych potrzebach edukacyjnych

Ks. Krzysztof Młynarczyk

JASEŁKA  BOŻONARODZENIOWE  DLA  DZIECI
O  SZCZEGÓLNYCH  POTRZEBACH  EDUKACYJNYCH

Cel:  na podstawie biblijnego przesłania Dobrej Nowiny o Bożym Narodzeniu, doprowadzić do integracji dzieci o szczególnych potrzebach edukacyjnych z rówieśnikami ze wspólnoty szkolnej i - jeśli to możliwe - pozaszkolnej. Ponadto, urzeczywistnienie przez pantomimę Bożego przesłania Świąt w życiu codziennym.

Treść:  przekazanie treści na podstawie opisu Bożego Narodzenia z Ewangelii oraz na podstawie wiersza ks. Jan Twardowskiego: Dlaczego?

Scena

Przygotowane podium podzielone na trzy zasadnicze części: stronę prawą i stronę lewą oraz środek sceny pozostawiony dla występujących osób. W zależności od warunków, z jednej strony zostaje ustawiona szopka betlejemska z przygotowanym miejscem dla Świętej Rodziny, pasterzy, aniołów. Druga, przeciwna strona, to miejsce na zmieniające się trzy kolejne dekoracje. Najlepiej nadają się do tego duże tablice obrotowe. Obraz pierwszy to obraz polany górskiej z chatami; drugi obraz to ściana pokoju z dużą kartką z kalendarza, na której umieszczona jest data najbliższej niedzieli. Trzecim obrazem jest charakterystyczny fragment budynku lub wnętrza szkoły.

Całość zwieńczona błękitem nieba z panoramą Betlejem w dali. Między występującymi a widownią - kurtyna.

Jeżeli warunki pozwalają, rzeczą wskazaną jest użyć iluminacji świetlnej.

Osoby  występujące

Spośród dzieci najlepiej wybrać te, które nigdy nie występowały przed widownią szkolną, które potrzebują więcej opieki i zaangażowania opiekunów niż pozostałe. Całość jasełek oparta jest o pantomimę, a radość występujących dzieci jest najlepszą nagrodą.

Poszczególne postaci to: św. Józef, Maryja z Bożym Dzieciątkiem, Archanioł, aniołowie (dzieci młodsze), właściciele domów, nauczyciel, dzieci ze "szkolnego korytarza (przerwy)", narrator - wychowawca klasy.

Rekwizyty

a)  stroje

Dla potrzeb przedstawienia konieczne będą odpowiednie stroje z czasów biblijnych dla św. Józefa, Matki Bożej, pasterzy, właścicieli domów. Aniołowie ubrani w białe alby, Archanioł powinien wyróżniać się spośród innych aniołów - strojem.

Pozostałe osoby: dzieci, nauczyciel i narrator występują w strojach współczesnych.

b)  przedmioty

Dla św. Józefa duża laska pasterska, dla Maryi duża lalka, dla pasterzy dary dla Św. Rodziny: dzbanek na mleko, ser, chleb, kożuszek, itp. Dla Archanioła duża, bogato zdobiona gwiazda betlejemska, dla każdego z aniołów - roratni lampion. Dla właścicieli domów dużej wielkości drzwi namalowane na kartonie. Dzieci szkolne występują z tornistrami, nauczyciel z dziennikiem.

Dla wszystkich widzów można przygotować folder A4 z treścią jasełek; na jednej stronie z tekstem wiersza ks. Jana Twardowskiego oraz piosenki Arki Noego: "Przebaczone winy", na drugiej - ze stosowną grafiką ilustrującą treść jasełek.

Muzyka

Kolędy: "Nie było miejsca dla Ciebie...", "Gdy się Chrystus rodzi..." i inne, które można wykorzystać przed lub po wystawieniu jasełek.

Ponadto fragmenty muzyki bardzo głośnej, w miarę agresywnej i jako przeciwwaga - fragmenty muzyki spokojnej.

Piosenka zespołu Arka Noego pt. "Przebaczone winy, darowane długi".

PRZEBIEG  JASEŁEK

1.  Kurtyna zasłonięta. Na scenę wychodzą właściciele betlejemskich domów, trzymając przed sobą makiety namalowanych drzwi. Ustawiają się w różnych miejscach sceny tak, aby ostatni stał przy pustym żłóbku betlejemskim. W tym samym czasie miejsce przy dekoracji z widokiem gór zajmują pasterze wraz ze swoimi rekwizytami (śpią). Odsuwa się kurtyna, na scenę wchodzi św. Józef z Maryją, puka do pierwszych drzwi, właściciel przegania przybyszów, odwraca się wraz z makietą drzwi plecami do pukających i widowni, siada na podłodze. W tle rozbrzmiewa kolęda: "Nie było miejsca dla Ciebie...". Sytuacja powtarza się, pukanie staje się dramatyczniejsze i coraz bardziej głośniejsza staje się kolęda. Św. Józef z Maryją dochodzą do szopki betlejemskiej, Józef wskazuje żałosnym gestem miejsce w stajence. Następuje zasłonięcie sceny; jednocześnie na zasłanianej scenie natęża się światło i słychać kolędę: "Bóg się rodzi". Po chwili, dłuższa cisza.

Na scenę wychodzi wychowawca, w razie potrzeby obok niego staje uczeń z pytaniami umieszczonymi na etykietach. Wychowawca zadaje te pytania w myśl wiersza ks. Jana Twardowskiego:

Dziecko pokazuje etykietę z napisem: DLATEGO!!!

2. a)  Następuje odsłonięcie sceny. Stopniowo natęża się oświetlenie, w tle rozlega się spokojna muzyka. Na scenie pojawia się Archanioł z gwiazdą betlejemską, obok niego mali aniołowie z adwentowymi lampionami, chodzą powoli po całej scenie, zbliżają się do śpiących pasterzy, gwiazda pochyla się nad nimi. Pasterze budzą się, przecierają oczy, powstają, biorą swoje rekwizyty i idą za gwiazdą, która prowadzi ich do szopki. Aniołowie ustawiają się w linii prostej, jako tło, między szopką a dekoracją gór. W szopce: Święta Rodzina, Maryja pieści Dzieciątko, Józef pokazuje radosnym gestem Matkę i Boże Dziecię. Pasterze składają swoje dary. Zabierają z tylnej części szopki - wcześniej przygotowane - lampiony roratnie, zapalają i odchodzą do tyłu. Zasłonięcie kurtyny.

b)  Kolejne odsłonięcie. W miejscu dekoracji z elementem gór pojawia się scena z fragmentem ściany pokoju i dużą kartką kalendarza. W rytmie głośnej muzyki, na środek sceny wbiegają tańczące dzieci, nie pamiętają, że jest niedziela, nie zwracają uwagi na kartkę z kalendarza. Po chwili milknie głośna muzyka, stopniowo rozbrzmiewa spokojny utwór muzyczny, w tym samym czasie tańczące dzieci zatrzymują się w miejscu. Na scenę wchodzą małe aniołki z lampionikami w rękach, przechodzą między stojącymi dziećmi, budząc w nich wielkie zdziwienie, po chwili pojawia się Archanioł z gwiazdą, powtarza przejście małych aniołów, wskazuje gwiazdą betlejemską kartkę z kalendarza, małe aniołki zajmują miejsce, tak jak poprzednio, z tyłu sceny - między kalendarzową kartką a szopką. Dzieci podchodzą do Świętej Rodziny, oddają pokłon, przepraszają Boże Dziecię, zabierają roratnie lampiony, zapalają je i ustawiają się obok pasterzy. Zasłonięcie kurtyny.

c)  Następne odsłonięcie. Zmienną część dekoracji stanowi teraz namalowany, charakterystyczny fragment korytarza szkolnego lub szkoły. Występujący uczniowie poruszają się po scenie tak jak poprzednio. Przy cichej muzyce pojawiają się grzeczni uczniowie, cieszą się, spokojnie spędzają przerwę międzylekcyjną, oglądają książki. Nagle podbiega do nich "szkolny rozrabiaka" (w tle głośna muzyka), wydziera książkę, odrzuca tornistry, znęca się nad grzecznymi dziećmi. Jest bardzo agresywny. Dzieci boją się, płaczą. Muzyka cichnie, wchodzą aniołowie, za nimi gwiazda betlejemska niesiona przez Archanioła przechodzi między aktorami scenki. Wszyscy wpatrzeni w gwiazdę dochodzą do Świętej Rodziny, oddają pokłon, "szkolny rozrabiaka" przeprasza pokrzywdzone dzieci, zabierają roratnie lampioniki, zapalają je i zajmują miejsce obok poprzednich uczestników jasełek z tyłu sceny. Zasłonięcie kurtyny.

d)  Scena z korytarza szkolnego. Na korytarzu szkolnym stoją uczniowie. Jest przerwa. Przechodzi nauczyciel, dzieci nie pozdrawiają go, wyśmiewają się z niego, dokuczają i lekceważą. Wszystko dzieje się przy głośnej muzyce. Powtórzenie sceny z aniołkami i gwiazdą betlejemską. Przy Świętej Rodzinie dzieci przepraszają nauczyciela. Zabierają lampioniki i stają obok wcześniej występujących uczniów.

e)  Kolejna scena może odzwierciedlać aktualne problemy wychowawcze, pojawiających się w ostatnim czasie na terenie szkoły.

Dobrze, jeśli jest skonsultowana z wychowawcami klas. Przebieg scenki analogiczny do poprzednich.

FINAŁ

Święta Rodzina zajmuje miejsce na środku sceny. Z obu jej stron stają aniołowie, najbliżej staje Archanioł z gwiazdą betlejemską, dalej miejsce zajmują wszyscy uczestnicy jasełek.

Na scenę wychodzi wychowawca z uczniem. Uczeń pokazuje etykiety, wychowawca wskazuje ich treść i głośno odczytuje:

Na tle spokojnej muzyki, wychowawca mówi do wszystkich uczestników:

W tym momencie słychać piosenkę Arki Noego "Przebaczone winy", gaśnie większa część świateł, jest półmrok, uczestnicy schodzą ze sceny z zapalonymi lampionikami w widownię tak, aby światło lampioników rozchodziło się od Świętej Rodziny, wszyscy uczestnicy podają sobie ręce.

Jeśli warunki na to pozwalają, jasełka mogą zakończyć się łamaniem opłatka.

Ks. Krzysztof Młynarczyk - katecheta dzieci i młodzieży niesłyszącej w Poznaniu. Przewodniczący Sekcji Katechetycznej przy Ogólnopolskim Duszpasterstwie Niesłyszących w Katowicach.

opr. ab/ab