Kościół - powszechnym sakramentem zbawienia

Mirosława  Nowacka

KOŚCIÓŁ  -  POWSZECHNYM  SAKRAMENTEM  ZBAWIENIA

dla klasy II szkoły średniej

Cele  katechezy:

• uczeń wie, że Kościół jest powszechnym sakramentem zbawienia, gdyż żyje w nim Chrystus, który w misterium paschalnym otworzył dla wszystkich ludzi drogę do zbawienia, oraz że w jego strukturze można wyróżnić kręgi przynależności i przyporządkowania;
  
• uczeń rozumie, że pełnia zbawienia jest w Kościele katolickim ze względu na pełnię środków zbawienia, łączność z Chrystusem kierującym Kościołem przez papieża i biskupów oraz zachowywanie wszystkich przepisów Kościoła;
  
• uczeń umie wyjaśnić, w jaki sposób mogą dostąpić zbawienia ludzie, którzy nie wierzą w Chrystusa;
  
• uczeń potrafi dokonać refleksji dotyczącej jego osobistej przynależności do Kościoła, wskazać konkretne formy zaangażowania w dążeniu do zbawienia oraz okazywać szacunek ludziom szukającym Boga poza chrześcijaństwem.
  

I.  UŚWIADOMIENIE  UCZNIOM  CELU  KATECHEZY

Katecheta, nawiązując do pracy domowej, która polegała na przypomnieniu sobie wiadomości o wielkich religiach świata (chrześcijaństwo, judaizm, islam, hinduizm), zmierza do uświadomienia uczniom podstawowych założeń soteriologii wymienionych religii. Następnie prowadzi do ich konfrontacji z orędziem chrześcijańskim, ukazującym konieczność dążenia Kościoła do zbawienia, aby sami uczniowie sformułowali cel katechezy, którym jest poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Co znaczy dla niechrześcijan, że poza Kościołem nie ma zbawienia? Jak mogą dostąpić zbawienia ci, którzy nie wierzą w Chrystusa?

Wybrani uczniowie zasiadają przy stole prezydialnym, na którym znajdują się wizytówki z symbolami religii i interpretują ich symbole oraz bardzo krótko charakteryzują drogę do zbawienia. Katecheta odsłania wcześniej napisane na tablicy teksty. Dialog z uczniami prowadzi do odkrycia celu katechezy.

II.  ODKRYWANIE  TREŚCI  ORĘDZIA  BOŻEGO

Katecheta prezentuje dokumenty Kościoła, których fragmenty będą analizowane przez uczniów w pracy w grupach (Konstytucja Dogmatyczna o Kościele, Deklaracja "Dominus Iesus"). Praca uczniów z tekstami M*3.

Grupa  I  (KK 14)

• Jakie kryteria decydują o pełnym włączeniu do Kościoła?
  
• Jak nazywają się chrześcijanie, którzy są w pełni włączeni do Kościoła?
  

Grupa  II  (KK 15)

• Jak nazywają się chrześcijanie, którzy nie wyznają całej wiary i nie zachowują jedności z papieżem?
  
• Co łączy ich z chrześcijanami katolikami?
  

Grupa  III  (KK 16)

• Kto jest przyporządkowany do Kościoła?
  
• Co łączy ich z chrześcijanami?
  

Grupa  IV  (KK 16)

• Kto jest przyporządkowany do Kościoła i co o tym decyduje?
  
• Kto wyklucza siebie z kręgu zbawionych?
  

Grupa  V  (Dominus Iesus 18.20)

• Jak nazywany jest Kościół z tej racji, że ma ścisły związek ze zbawieniem każdego człowieka?
  
• W jaki sposób dostępne jest zbawienie dla tych, którzy formalnie nie są członkami Kościoła?
  

Uczniowie, przedstawiając wyniki swojej pracy, tworzą równocześnie plakat obrazujący kręgi przynależności i przyporządkowania do Kościoła. (Umieszczenie na tablicy plakatu, który obrazuje pełne włączenie w Kościół M*4 - plakat. Dobrze, jeśli ten plakat będzie powstawał w trakcie katechezy).

Uczniowie powinni odkryć, że:

• w pełni do Kościoła włączeni są katolicy, gdyż przyjmują wszystkie ustanowione w nim środki zbawienia i przepisy Kościoła oraz zwierzchnictwo papieża i biskupów;
  
• związani z Kościołem są chrześcijanie:
  
• prawosławni (wiara w Trójcę Świętą, Pismo św., wszystkie sakramenty, kult Maryi, episkopat),
  
• protestanci (wiara w Trójcę Świętą, Pismo św., chrzest, Komunia św.),
  
• przyporządkowani do Kościoła są:
  
• wyznawcy judaizmu (wspólne dziedzictwo duchowe - ST, pochodzenie Pana Jezusa co do ciała z narodu żydowskiego),
  
• muzułmanie (wiara w jedynego miłosiernego Boga, zachowują wiarę Abrahama),
  
• wyznawcy innych religii (szukanie Boga, troska o wypełnianie Jego woli rozpoznawanej przez nakaz sumienia),
  
• ludzie dobrej woli (nie ponoszą winy za brak poznania Boga, żyją uczciwie),
  
• tylko chrześcijanie katolicy uznają zwierzchnictwo papieża;
  
• wykluczają siebie z kręgu zbawionych ci, którzy świadomie wzgardzili Bogiem, odrzucili Go i oddają cześć stworzeniu, a nie Stwórcy.
  
• Kościół jest powszechnym sakramentem zbawienia, bo w nim żyje Chrystus, który ma moc, dzięki łasce Ducha Świętego, zbawić każdego człowieka, także tego, który w sposób formalny i widzialny nie należy do Kościoła.
  

Katecheta zachęca uczniów do konfrontacji wyników swojej pracy ze słowem odczytanym na początku katechezy (patrz M*2), aby odpowiedzieli na pytania postawione w celach katechezy.

Podsumowanie

W Kościele katolickim istnieje pełnia zbawienia. Każdego, kto jest z nim złączony lub do niego przyporządkowany dosięga moc Chrystusa zbawiającego, dzięki działaniu Ducha Świętego.

III.  POSZUKIWANIE  ODPOWIEDZI

Katecheta prowadzi uczniów do refleksji - rachunku sumienia - która ma pomóc im określić stopień zaangażowania swojego serca w Kościół (odczytanie tekstu z KK 14, M*5). Najpierw podkreśla, że nasza przynależność do Kościoła jest szczególną łaską Chrystusa, na którą niczym nie zasłużyliśmy, i która wzywa nas do bycia w Kościele sercem. Wyjaśnia, co to znaczy być sercem w Kościele, stawiając konkretne pytania w oparciu o napisy umieszczone na planszy. Przykłady:

• Słowo Boże: Pismo św. i gazeta, interpretacja wydarzeń w świetle Słowa Bożego;
  
• Eucharystia: chrześcijanin człowiekiem Eucharystii;
  
• Sakrament pokuty: spotkanie z Bogiem miłosiernym;
  
• Maryja: prowadzi do Jezusa, przyjaźń z Nią;
  
• Nauczanie Kościoła poznawane na lekcjach religii;
  
• Miłość: postawa miłości wyróżnia chrześcijanina spośród innych ludzi.
  

Uczniowie, przy akompaniamencie refleksyjnej muzyki, zamalowują taką część rysunku, która odpowiada zaangażowaniu ich serca w Kościół i w ten sposób dokonują osobistej refleksji. (materiał M*6).

Katecheta zachęca uczniów do kontynuowania tej refleksji w domu przez napisanie krótkiego artykułu do czasopisma młodzieżowego, który zatytułują: Być sercem w Kościele dzisiaj.

IV.  ZAPIS  DO  ZESZYTU

Temat: KOŚCIÓŁ POWSZECHNYM SAKRAMENTEM ZBAWIENIA.

Miniatura planszy, wykorzystanej na katechezie. Zadanie domowe - artykuł do czasopisma.

V.  MODLITWA  NA  ZAKOŃCZENIE

Modlitwa dziękczynna za dar zbawienia ofiarowany każdemu człowiekowi: "Ojcze nasz".

M*1

CHRZEŚCIJAŃSTWO

Znakiem świętym dla chrześcijanina jest KRZYŻ. Mówi on o bezgranicznej miłości Boga do człowieka, która objawia się w Jezusie ukrzyżowanym i zmartwychwstałym. To On wyzwala nas od zła grzechu i prowadzi do życia w przyjaźni z Bogiem. Jego miłość jest potężniejsza niż grzech i śmierć. Chrześcijanie spotykają się z Chrystusem Zbawicielem w Kościele, a zwłaszcza w Eucharystii, sakramentach, Słowie Bożym i we wspólnocie modlitwy.

JUDAIZM

GWIAZDA DAWIDA, wielkiego króla Izraela, stanowi ważny symbol judaizmu. Jej sześć splecionych ramion oznacza różne elementy wszechświata, tworzące w nim jedność i harmonię, której Stwórcą jest Bóg. Judaizm określa siebie jako religię nadziei i oczekiwania w związku z wiarą w przyjście Mesjasza.

Wyznawcę judaizmu przed grzechem chroni wierne przestrzeganie przepisów Tory, czyli Prawa Mojżeszowego. Wierzy on w niezwykłą moc pokuty, która może zmazać winy człowieka.

ISLAM

W symbolu islamu występuje GWIAZDA oznaczająca tego, który wskazuje drogę do Boga - Allaha, a jest nim Mahomet - największy prorok. Człowiek jest sługą Boga, do którego zmierza w czasie, mierzonym według kalendarza księżycowego, co symbolizuje PÓŁKSIĘŻYC.

Muzułmanie dążą do zbawienia, opierając swoją wiarę na 5 filarach: 1) wierzą w jedynego, miłosiernego Boga - Allaha i Mahometa, jego największego proroka, 2) modlą się pięciokrotnie w ciągu dnia, 3) dają jałmużnę, 4) praktykują post zwany ramadanem, który trwa cały miesiąc, 5) odbywają przynajmniej raz w życiu pielgrzymkę do Mekki w celu odpuszczenia grzechów.

Niektórzy dodają jeszcze szósty filar, którym jest tzw. święta wojna, rozumiana jako wojna z własnym grzechem, a przez niektórych interpretowana jako wojna z niewiernymi.

HINDUIZM

Święta sylaba OM oznacza w hinduizmie najwyższy byt, nieosobowy, ducha wszechświata, od którego wszystko pochodzi, i który jest nazywany Brahma. Ta sylaba składa się z trzech zgłosek, symbolizujących triadę bóstw hinduistycznych: Brahmę i jego wcielenia: Sziwę i Wisznu.

Hinduizm proponuje drogę wyzwolenia człowieka z udręk ludzkiego losu przez ascezę lub uprawianie różnych technik medytacji czy wreszcie przez uciekanie się do bóstwa z miłością i ufnością. Na tej drodze zakłada wiarę w reinkarnację, czyli wędrówkę dusz, która zakończy się wraz z osiągnięciem stanu wyzwolenia, który nazywa mokszą.

M*2

Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony (Mk 16,16).

Poza Kościołem nie ma zbawienia (św. Cyprian, III wiek).

M*3

Grupa  I  (KK 14)

Do społeczności Kościoła wcieleni są w pełni ci, co (...) w całości przyjmują przepisy Kościoła i wszystkie ustanowione w nim środki zbawienia (...) oraz pozostają w łączności z Chrystusem rządzącym Kościołem przez papieża i biskupów (...).

Wszyscy zaś synowie Kościoła pamiętać winni o tym, że swój uprzywilejowany stan zawdzięczają nie własnym zasługom, lecz szczególnej łasce Chrystusa; jeśli zaś z łaską tą nie współdziałają myślą, słowem i uczynkiem, nie tylko zbawieni nie będą, ale surowiej jeszcze będą sądzeni.

Jakie kryteria decydują o pełnym włączeniu do Kościoła?

Jak nazywają się chrześcijanie, którzy są w pełni włączeni do Kościoła?

Grupa  II  (KK 15)

Co się zaś tyczy tych ludzi, którzy będąc ochrzczeni noszą zaszczytne imię chrześcijan, ale nie wyznają całej wiary lub nie zachowują jedności wspólnoty pod zwierzchnictwem Następcy Piotra, to Kościół wie, że jest z nimi związany z licznych powodów. Wielu bowiem jest takich, którzy mają we czci Pismo św. jako normę wiary i życia (...) z miłością wierzą w Boga Ojca wszechmogącego i w Chrystusa, Syna Bożego, Zbawiciela, naznaczeni są chrztem (...), a także uznają i przyjmują inne sakramenty w swoich własnych Kościołach. Wielu z nich posiada również episkopat, sprawuje świętą Eucharystię i żywi nabożeństwo do Dziewicy Bogarodzicielki. Dochodzi do tego (...) prawdziwa więź w Duchu Świętym, który przez swe łaski i dary wśród nich także działa swą uświęcającą mocą.

Jak nazywają się chrześcijanie, którzy nie wyznają całej wiary i nie zachowują jedności z papieżem?

Co łączy ich z chrześcijanami katolikami?

Grupa  III  (KK 16)

Ci, którzy jeszcze nie przyjęli Ewangelii, w rozmaity sposób przyporządkowani są do Ludu Bożego. Przede wszystkim zaś naród, który pierwszy otrzymał przymierze i obietnice, i z którego narodził się Chrystus wedle ciała (...). Plan zbawienia obejmuje także tych, którzy uznają Stworzyciela, wśród nich zaś w pierwszym rzędzie muzułmanów; oni bowiem wyznając, iż zachowują wiarę Abrahama, czczą wraz z nami Boga jedynego i miłosiernego, który sądzić będzie ludzi w dzień ostateczny.

Kto jest przyporządkowany do Kościoła?

Co łączy ich z chrześcijanami?

Grupa  IV  (KK 16)

Ci, którzy jeszcze nie przyjęli Ewangelii, w rozmaity sposób przyporządkowani są do Ludu Bożego.

Ci bowiem, którzy bez własnej winy - nie znając Ewangelii Chrystusowej i Kościoła Chrystusowego - szczerym sercem jednak szukają Boga i wolę Jego przez nakaz sumienia poznaną, starają się pod wpływem łaski pełnić czynem, mogą osiągnąć wieczne zbawienie.

Nie odmawia też Opatrzność Boża koniecznej do zbawienia pomocy takim, którzy bez własnej winy w ogóle nie doszli jeszcze do wyraźnego poznania Boga, a usiłują wieść (...) uczciwe życie (...).

Nieraz jednak ludzie, zwiedzeni przez Złego, znikczemnieli w myślach swoich i prawdę Bożą zamienili w kłamstwo, służąc raczej stworzeniu niż Stworzycielowi, albo też, żyjąc i umierając na tym świecie bez Boga, narażeni są na rozpacz ostateczną.

Kto jest przyporządkowany do Kościoła i co o tym decyduje?

Kto wyklucza siebie z kręgu zbawionych?

Grupa  V  (Dominus Iesus 18, 20)

Kościół jest "sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego". Jest on "powszechnym sakramentem zbawienia", ponieważ będąc zawsze w tajemniczy sposób złączony z Jezusem Chrystusem Zbawicielem i podporządkowany Mu jako Głowie, w planie Bożym ma ścisły związek ze zbawieniem każdego człowieka. Dla tych, którzy nie są w sposób formalny i widzialny członkami Kościoła, Chrystusowe zbawienie dostępne jest mocą łaski (...), która pochodzi od Chrystusa, jest owocem Jego ofiary i zostaje udzielana przez Ducha Świętego.

Jak nazywany jest Kościół z tej racji, że ma ścisły związek ze zbawieniem każdego człowieka?

W jaki sposób dostępne jest zbawienie dla tych, którzy formalnie nie są członkami Kościoła?

M*4

M*5

Nie dostępuje jednak zbawienia - choćby był wcielony do Kościoła - ten, kto nie trwając w miłości, pozostaje wprawdzie w łonie Kościoła "ciałem", a nie "sercem" (KK 14).

M*6

MOJE  SERCE  W  KOŚCIELE

Zamaluj taką część, która odpowiada zaangażowaniu Twojego serca w Kościół.

---

Mirosława Nowacka - katechetka z Lublina.

opr. ab/ab