Zła jest hipokryzja, ale bezwstyd jest czymś jeszcze gorszym

Hipokryzja z całą pewnością nie zasługuje na obronę. Należy ją demaskować i przezwyciężać. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że hipokryzja świadczy przynajmniej o tym, iż demoralizacja nie osiągnęła jeszcze dna. Jeśli dobrze poszukać, to znajdzie się nawet jakieś przysłowie, nieśmiało broniące hipokrytów: „Dopóki wstyd strofuje człowieka, jest nadzieja poprawy”.

Na granicy hipokryzji

Wydaje się, że dzisiaj częściej niż to było dawniej, nie wstydzimy się czynionego zła. Spójrzmy na przykład na tę lekką i sympatyczną piosenkę, której treść – jeśli sobie uświadomić, ile nieszczęść zaczynało się do takiego „czarującego epizodziku” – po prostu przeraża:

Jestem kobietką, co niezłomne ma zasady:
mój mąż, mój dom – to tylko w życiu liczy się...
Ale czasami z domu gna mnie – nie ma rady -
upojna siła, i nie będę kryła, że
mam ochotę na chwileczkę zapomnienia,
na miłosny, czarujący zwischen ruf,
który niczego nie narusza i nie zmienia
bez zobowiązań, zaklęć, przysiąg, wielkich słów.
Przeżyj ze mną czarujący epizodzik,
co świtem znika i nie rani serc.

Sądzę, że bliżej prawdy jest udająca wierną żonę hipokrytka, bo przynajmniej nie usprawiedliwia zła i nie nazywa go dobrem. Dopóki jest hipokrytką, resztki wiary w dobro są w niej jeszcze zachowane. Kiedy nawet te resztki w niej czy w nim zgasną, będzie już tylko cynizm, otwarte lekceważenie sobie obiektywnych wartości moralnych.

Balansowanie na granicy hipokryzji i cynizmu przekonująco przedstawił Richard Grunberger w swojej książce poświęconej Trzeciej Rzeszy. Pokazał to na przykładzie powszechnej w hitlerowskich Niemczech praktyki wspólnych narad sędziów i prokuratorów w celu ustalenia z góry wyroków. Praktyka ta osiągnęła ten poziom bezwstydu, że narady odbywano niekiedy prawie na oczach adwokatów, oskarżonych oraz ich rodzin. „Skrytykował kiedyś tę praktykę prezes jednej z izb Reichsgericht, nie dlatego, żeby uważał taką «inżynierię prawniczą» za naprawdę złą, ale ponieważ uznał, że przynosi ujmę sądowi, jeśli jego członkowie jawnie i publicznie naradzają się z prokuratorem przed rozprawą lub podczas jej trwania”.

Między hipokryzją a bezwstydem

Granicę między hipokryzją i bezwstydem z całym rozmysłem postanowiły przekroczyć feministki, które na fali wydarzeń 1968 roku wywiesiły na swoich sztandarach hasło, że macierzyństwo prowadzi do zniewolenia kobiety i że wobec tego prawo nie powinno zakazywać aborcji. Francuska pisarka Simone de Beauvoir rzuciła wówczas hasło, żeby kobiety, które dokonały aborcji, przestały to ukrywać i publicznie się do tego przyznały. Ona sama, jak twierdziła, ma za sobą trzy aborcje i nie doświadczyła w związku z tym żadnych oporów moralnych ani wyrzutów sumienia.

Wprawdzie pani Beauvoir kłamała, bo rychło znaleziono jej drukowane aluzje i zwierzenia z niemałych jednak zastrzeżeń moralnych, jakie ją wtedy ogarniały, oraz z przeżywanego potem poczucia winy. Jednak sam fakt, że autorka licznych książek publicznie przyznaje się do dokonanych aborcji i się tego nie wstydzi, okazał się bardzo poważnym zamachem na Boże przykazanie „Nie zabijaj”. Niemało kobiet poszło wtedy w ślad za znaną pisarką i deklarowało, że podjęły taką samą decyzję i również ani się tego nie wstydzą, ani sumienie ich z tego powodu nie gryzie.

Jednym słowem, dokonywało się w ten sposób przeciwieństwo sakramentu pokuty: Wielkie zło miało przestać być przedmiotem osobistego, ale i społecznego potępienia. Otwarte przyznawanie się do popełnionego zła, choćby nawet tak wielkiego jak aborcja, miało być uznane za czyn, którego nie tylko nie trzeba żałować ani się z jego powodu wstydzić, ale którym może nawet należy się chlubić. Zabijanie poczętych dzieci stało się przedmiotem bezbożnego rozgrzeszenia.

Niestety, nie tylko aborcja stała się w niektórych środowiskach przedmiotem takich lub podobnych usprawiedliwień, uniewinnień, a nawet chlubienia się. Dość uświadomić sobie, jak nierozważne bywają wyrażane publicznie przekonania na temat jedności i nierozerwalności małżeństwa; albo jak dalekie od uszanowania świętości życia ludzkiego bywają nasze poglądy na temat samobójstwa czy eutanazji.

Nie sposób w tym momencie nie przypomnieć sobie słowa Pana Jezusa, które zapisał Ewangelista Łukasz (18,8): „Czy jednak Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?”

Jacek Salij OP