Maryja. Matka Boża i nasza

Maryja jest przede wszystkim osobą, kobietą istniejącą w konkretnym kontekście historycznym, z niezwykłą rolą w dziejach ludzkości, jaką wyznaczył Jej Bóg.

Służebnica Pańska

Przy zwiastowaniu Maryja odpowiada archaniołowi Gabrielowi, nazywając siebie „służebnicą Pańską”. Owo łacińskie pojęcie, zaczerpnięte z hebrajskiego, to ancilla, które oznacza właśnie służebnicę, ale nabiera też znaczenia służącej, niewolnicy. Tymi słowami Matka Boża pokłada całą ufność w Bogu i wykazuje posłuszeństwo Jego woli. Nie wnosi żadnej nowości ani zmiany, nie ingeruje w Boży plan, lecz staje jako Boża poddanka, jest temu planowi posłuszna, zezwalając na jego realizację. Tytułu „służebnica Pańska” używał również Stary Testament na określenie wszystkich osób powołanych przez Boga do udziału w zbawieniu ludzkości.

(Ewangelia według św. Łukasza 1,38)

Stolica mądrości

Maryja jest Stolicą Bożej mądrości, gdyż zna wolę Boga. Związek idei Sedes Sapientiae z Maryją ma swe starożytne źródło we wschodniej patrystyce, którą reprezentują Roman Melodos (V–VI w.) i św. Jan Damasceński (670–749). Dziewica Maryja jawi się jako wyjątkowy przykład czystości. Umiłowana przez Boga od początku czasów, konkretyzuje w swym ciele Bożą mądrość. Czytamy w Księdze Przysłów: „Pan mnie zrodził jako początek swej mocy, przed dziełami swymi, od pradawna. Od wieków zostałam ustanowiona, od początku, przed pradziejami ziemi”. Maryja zasiadająca na tronie i obejmująca Dzieciątko Jezus, sama staje się tronem dla Jezusa, który jest wcieleniem Bożej mądrości.

(Księga Przysłów 8,22-23)

Matka Miłosierdzia

Maryja w roli Pośredniczki i Orędowniczki wiernych u Boga jest również ich Opiekunką. Matka Boża, jako symbol Kościoła, była na przestrzeni wieków osobą najczęściej przyzywaną przez lud w chwilach potrzeby i nieszczęść, jak wojny czy zarazy. W ten sposób rozwinęła się również szczególna ikonografia, która ukazuje Maryję z otwartymi ramionami, przyjmującą pod swój płaszcz ochronny wiernych, którzy modlą się do Niej, prosząc o opiekę i pomoc. Przedstawienie to rozwinęło się na Zachodzie dzięki zakonom monastycznym. Matka Miłosierdzia przygarnia troskliwie ludzi zwracających się do Niej po opiekę, ratunek i wstawiennictwo.

Przedstawienia Maryi jako Mater Misericordiae szeroko rozpowszechniły się przede wszystkim w malarstwie sakralnym lat renesansu. W tym czasie powstawały liczne obrazy fundowane przez osoby prywatne i dla nich przeznaczone, ukazujące fundatorów chroniących się pod opiekuńczym płaszczem Maryi. Dzieła te zamawiane były u mniej lub bardziej znanych artystów przez arystokrację bądź bogatych mieszczan i z reguły umieszczane w prywatnych kaplicach domowych. Darczyńcy przedstawiani byli na modlitwie u stóp Maryi, okrywającej ich swym płaszczem. Rozmiary postaci klęczących są nieproporcjonalnie małe wobec Matki Bożej dla podkreślenia ich pokory i uniżenia, szczególnie w sytuacji błagania o pomoc i opiekę.

Matka pokory

Matka Boża jest świadoma wielkiego daru łaski, jaki otrzymała od Boga, będąc wybraną przez Niego na matkę Chrystusa, stąd też przyjmuje postawę wdzięczności. Liczne wyobrażenia Dziewicy podkreślają również Jej pokorę i skromność. Maryja, zamiast zasiadać na wyniosłym tronie, eksponującym Jej królewską godność, siedzi na poduszce w różanym ogrodzie. Taka symbolika ma też związki etymologiczne, bowiem słowo humilitas (pokora) posiada ten sam rdzeń, co słowo humus, oznaczające ziemię, grunt. Matka Boża jest przedstawiona na ziemi, często w akcie karmienia swego Syna, Boga-Stwórcy i Pana całego świata.

Wstawiennictwo

Poczynając za sprawą Ducha Świętego i rodząc Jezusa, Maryja zyskuje szczególną więź i bliskość ze Zbawicielem. Daje Jej to również uprzywilejowaną pozycję w sytuacji wstawiania się u Chrystusa, a przez to i u Boga Ojca, w potrzebach, jakie w modlitwie przedstawiają Matce Bożej wierni. Dla wyobrażenia tak złożonego tematu teologicznego artyści posługiwali się zazwyczaj uproszczoną ikonografią, nawiązującą do rozmowy trzech osób.

Ogród zamknięty

„Ogrodem zamkniętym jesteś, siostro ma, oblubienico, ogrodem zamkniętym, źródłem zapieczętowanym” – tak mówi oblubieniec z Pieśni nad pieśniami. Wersety te są wyraźnym nawiązaniem do dziewictwa Maryi, gdyż pozostaje Ona dziewicą przed, w czasie i po urodzeniu Jezusa. W ten sposób staje się nie tylko Jego Matką, ale też duchową figurą Jego Oblubienicy. Pojęcie to zostaje symbolicznie wyrażone przez opis ogrodu pachnącego wszelkimi cnotami. Takie przedstawienie Maryi bierze swój punkt wyjścia również z innych opisów miejsc biblijnych, takich jak Eden w Księdze Rodzaju, niektórych oaz w Ewangeliach oraz nowego nieba i nowej ziemi w Apokalipsie św. Jana.

(Pieśń nad pieśniami 4,12)

Hortus conclusus (z łac. ogród zamknięty) jest często przedstawiany jako tajemniczy i fantastyczny ogród, pośrodku wirydarza, który daje schronienie, pozostawiając na zewnątrz wszystko, co złe. Znajdują się w nim kwiaty i owoce bogate w sens symboliczny. Róża symbolizuje Dziewicę, ale też krew męki Chrystusa; lilia czystość i ubóstwo; fiołki są obrazem skromności i pokory; figa jest metaforą płodności; oliwka symbolizuje miłosierdzie i pokój; koniczyna jest nawiązaniem do Trójcy Świętej. Hortus conclusus staje się w ten sposób symbolem „ogrodu ogrodów”, czyli raju.

Jest to fragment książki: Martina Degl'Innocenti, Stella Marinone, "Maryja. Matka Boża i nasza", JEDNOŚĆ
Książka jest >>TUTAJ<<

opr. ac/ac