Kościół a masoneria: powstanie masonerii współczesnej

ZBIGNIEW SUCHECKI OFMConv KOŚCIÓŁ A MASONERIA Uwaga. Wersja elektroniczna udostępniona na Opoce zawiera jedynie część książki; pominięto m.in. część przypisów, aneksy i fragmenty dokumentów kościelnych dotyczących masonerii. Całość książki dostępna jest w wersji papierowej w księgarniach, m.in. księgarni internetowej Wydawnictwa "M". Zachęcamy do zakupu!

I.

Powstanie masonerii współczesnej

Określenie "masoneria" lub "wolnomularstwo" jest pochodzenia francuskiego i wywodzi się od słowa "maszun", "massoune mestre", przeszczepionego do Anglii przez Normanów, gdzie przekształciło się we "freemason" dla określenia murarzy, budowniczych, kamieniarzy zorganizowanych w cechy, którzy surowo przestrzegali przysięgi murarskiej. Aby lepiej zrozumieć złożoną problematykę instytucji, korzystne jest dokonanie licznych rozróżnień wolnomularstwa uniwersalnego. Podstawowe rozróżnienie obejmuje, moim zdaniem, fazy: przedzałożeniową i założeniową. W okresie przedzałożeniowym wyłoniło się wolnomularstwo operatywne, odpowiedzialne za budowę katedr, bazylik, kościołów; w okresie założeniowym rozwinęło się wolnomularstwo współczesne, zwane spekulatywnym.

24 czerwca 1717 roku, w święto św. Jana Chrzciciela, wolnomularze londyńscy ustanowili Wielką Lożę Anglii, Wielką Lożę Matkę Świata, powstałą w wyniku połączenia czterech lóż londyńskich. Powstanie Wielkiej Loży Londynu, jednoczącej masonów zwanych Moderns, wpłynęło na pierwszy podział, którego powodem było wprowadzenie deizmu.

20 września 1721 roku Wielka Loża powierzyła prezbiteriańskiemu pastorowi J. Andersonowi zadanie zreformowania dawnych konstytucji.

Pragnę podkreślić, bez zgłębiania istoty problemu dotyczącego konstytucji, zawierającej przepisy wydane przez Wielką Lożę, że "starożytne teksty mówią o obowiązkach masona względem Boga i religii, potwierdzają, że powinien być wierny Bogu i Świętemu Kościołowi, aby nie popaść w błąd i herezję". Konstytucje Andersona w regule 39 stwierdzają: "każda z wielkich lóż (rokrocznie) ma prawo (i autorytet) ulepszać stare przepisy i ustanawiać nowe (o ile to służy wspólnocie, pod warunkiem, że Starożytne Landmarks zostaną zawsze wiernie zachowane...)". "Każda z wielkich lóż ma prawo polepszania poprzednich przepisów i ustanawiania nowych, lecz nie może zmieniać zasadniczych punktów, które na zawsze muszą pozostać nienaruszone i z gorliwością spełnione". Każda Wielka Loża ustanawia własne Landmarks. "Tego rodzaju granice, ograniczenia mają trzy cechy charakterystyczne: uniwersalność, niezmienność lub trwałość i starożytność, odróżniające w ten sposób Landmarks masońskie". Jako granice instytucji Landmarks są uniwersalne, ponieważ wszystkie ustawy stanowią depozyt tradycji mularskiej i muszą "zachować" zawsze i wszędzie "granice" odróżniające od innych instytucji świata profanów.

W 1813 roku, po 96 latach rozłamu, na mocy układu pomiędzy stronami, zwanego Aktem Jedności, powstaje zjednoczona Wielka Loża starożytnych wolnych mularzy Anglii.

1. Podstawowe dewiacje Wielkiego Wschodu Francji

Po rozprzestrzenieniu się wolnomularstwa w Europie "powstawały zazdrości i konflikty, które narażały stabilność masonerii". W 1773 roku w celu regulacji stosunków pomiędzy lożami powstaje Wielki Wschód Francji. Jednakże nie wszyscy masoni przystępują do Wielkiego Wschodu i pozostają zjednoczeni z Wielką Lożą Francji.

Pośród wielu podstawowych dewiacji, Wielki Wschód Francji ogłosił się ateistycznym. W czasie konwentu w 1877 roku, manipulowane przez pastora protestanckiego Desmons'a, dwie trzecie parlamentarzystów zatwierdziło przedstawioną propozycję, gdy tymczasem kilka lat później, również z dokumentów urzędowych znikła tradycyjna formuła "A. G. D. G. A. D. U." (Na Chwałę Wielkiego Architekta [Budowniczego] Świata). Po dokładnym zapoznaniu się z sytuacją Wielka Loża Matka z Londynu surowo zareagowała na postanowienia francuskie i urugwajskie, zrywając urzędowo wszelkie stosunki. Jednym z podstawowych warunków, aby obediencja (związek lóż jednego rytu) była uważana za regularną i prawowitą, jest wyznanie wiary w G. A. D. U. (Wielkiego Architekta Świata) oraz przysięga na Biblię. Wielki Wschód Francji i Wielki Wschód Italii w XIX wieku były najbardziej antyklerykalne na świecie.

W wielu krytycznych publikacjach poświęconych masonerii wyłania się oczywisty fakt, iż dzieci wdowy masoni, zwłaszcza w Italii, ale nie tylko, byli "ogarnięci obsesją przeciwko Watykanowi, księżom oraz wszelkim religiom, szczególnie zaś przeciw najbardziej zorganizowanemu i zagrażającemu im Kościołowi Leona XIII". Wprawdzie naszym celem nie jest zgłębianie tego zagadnienia, ale nie możemy go pomijać w niniejszym opracowaniu. W licznych opracowaniach wystarczająco szeroko został udokumentowany okres, w którym starano się ośmieszyć religię. Odnośnie do powyższego okresu pragnę zacytować dwa opracowania: Aldo A. Mola, Storia della massoneria italiana dalle origini ai nostri giorni, Milano 1992; Ferdinando Cordova, Massoneria e politica in Italia 1892-1908, Bari 1985. Jak wynika z bogatej dokumentacji, masoneria "zainicjowała szerokie poruszenie opinii publicznej, skierowane na przywrócenie państwu szkoły państwowej, w której byłoby odrzucone nauczanie religii". Pragnę również zaakcentować ważkość "propagandy rozwodu" popartej przez masonerię. Wielki Mistrz Ernesto Nathan zaproponował, aby "zaprosić naszych braci posłów, by udali się do różnych ośrodków włoskich w charakterze mówców, w celu wygłoszenia referatów dla poparcia rozwodów". Ażeby działalność osiągnęła bezwzględne skutki, nie może wyjść na jaw, co zostało zapisane w aktach, że akcja uzyskała poparcie masonerii. Ernesto Natan pomyślał, że owa działalność może się opierać na całkowicie świeckiej, bardzo wpływowej i kompetentnej w tej dziedzinie instytucji Kole Prawniczym (...) w celu zobojętnienia katolików przynależących do Koła. Nathan powiedział, że postarają się o zapisanie do Koła licznych masonów, opłacając z kasy skarbowej zakonu legitymacje dla tych wszystkich, których nie stać na opłaty.

2. Antyklerykalizm masonerii łacińskiej

Wolnomularstwo z konieczności walki ostro występowało przeciwko wszystkim religiom pozytywnym, poczynając od najstarszej i ugruntowanej w Europie Zachodniej Kościoła rzymskokatolickiego⁽⁶⁾. W publikacjach atakowano wiarę w Boga. Giosue Carducci, sekretarz Loży "Felsinea" z Bolonii, zarzucał duchowieństwu, że "jest szkołą podłości i oszustwa (...)". Carducci niezmiernie szybko osiągnął szczyt polemiki antyklerykalnej sławnym Inno a Satana (Hymnem na cześć Szatana), napisanym w 1863 roku i opublikowanym w dwa lata później. Enotrio Romano brutalnie włączył się w gwałtownie atakujący satanizm lewicy rewolucyjnej i pararewolucyjnej w Europie.

Badania naukowe, przeprowadzone przez Ośrodek Badań Historii Masonerii w Rzymie, pomagają nam zrozumieć, bazując na dokumentach z tego okresu, antyklerykalizm masonerii łacińskiej. "W szczególności antyklerykalizm i racjonalizm są wspólne dla masonerii i socjalizmu".

W końcu XVIII i na początku XIX wieku wiele grup protestanckich w Italii przybliżyło się do masonerii. 23 marca 1886 roku Amedeo Bert, pastor Kościoła Waldensów w Genui, w odpowiedzi na list Giacomo Dall Orso, "wybitnej osobowości masońskiej tegoż okresu w Genui", pytał wyraźnie: "Czy w Genui i okolicach istnieją instytucje ewangeliczno-protestanckie? Jaką prowadzą działalność i jaki wpływ mogłyby mieć w walce ze wspólnym nieprzyjacielem? Kościół ten zwalcza otwarcie błędy i przesądy, niemoralność i brak tolerancji Watykanu, poprzez otwarte przez niego szkoły, w których udziela się dobrego i wolnego nauczania podstawowego, poprzez konferencje publiczne wygłaszane przez różnych pastorów. Uważam, że na Kościół Waldensów można liczyć w rozszerzaniu zasad wolności, o których należy poinformować współczesne społeczeństwo... Musimy walczyć tą samą bronią, jeśli chcemy zwyciężyć".

3. Podstawowe potępienia masonerii

Zeświecczenie kultu katolickiego w latach 1790-1792, poprzez nową konstytucję, miało na celu oderwanie kleru francuskiego od Rzymu, aby podporządkować go całkowicie zwierzchnictwu państwa. Loże masońskie przyczyniły się do rozpowszechniania owych idei filozoficznych przy udziale wszelkich możliwych środków, rozsiewając nienawiść do religii. Uważały chrześcijaństwo za "błąd, a katolicyzm za plagę". Z ziemi francuskiej zamierzano wykreślić każdy ślad chrześcijaństwa i religii.

Niezmiernie klarowne jest stanowisko hierarchii kościelnej, a w szczególności Stolicy Apostolskiej, wobec kultury i społeczeństwa, które się wyłoniło z rewolucji francuskiej. Władza kościelna, sumiennie wypełniając swój urząd, występowała z dużą częstotliwością, by wskazać drogę, której należy się trzymać⁽⁷⁾.

Po pierwszym potępieniu przez Klemensa XII bullą In eminenti (1738)⁽⁸⁾, encyklika Leona XIII Quod sectam massonum: Humanum Genus z 1884 roku stanowi podstawowy dokument tego okresu⁽⁹⁾.

W ostatnich latach swojego pontyfikatu, Leon XIII w encyklice Annum ingressi (10 marca 1902 roku), zdemaskował i ujawnił "smutne skutki wywołane w rodzinach i życiu politycznym, wynikające z prześladowania Kościoła, papieża, które szczególnie należy przypisać masonerii. Instytucji tej należy przypisać  kontynuuje papież większość sugestii negatywnych i współudział w nieustannym dręczeniu Kościoła i występowaniu przeciwko niemu".

opr. mg/mg

Copyright © by Wydawnictwo "m"